مرگ زودرس ناشی از سکته های قلبی و مغزی معلول بیماری فشار خون بوده و بالغ بر نیمی از کل موارد مرگ در کشور مربوط به این بیماری است
شفا آنلاین>سلامت>مطالعه روند بار بیماری های کشور در بازه زمانی 1369 تا 1394 نشان می دهد که فشار خون بالا از جمله مهمترین عوامل خطر تهدید کننده سلامت مردم و اصلی ترین عامل مرگ ومیر در جهان و ایران است. در همین راستا وزارت بهداشت پویش ملی کنترل فشار خون بالا را راه اندازی کرده است.
به گزارش شفا آنلاین:مرگ زودرس ناشی از سکته های قلبی <Heart stroke>و مغزی معلول بیماری فشار خون بوده و بالغ بر نیمی از کل موارد مرگ در کشور مربوط به این بیماری است. در سال 1395 به طور متوسط 22 درصد زنان و 21 درصد مردان ایرانی مبتلا به فشار خون بالا بوده اند. همچنین گروه سنی 55 تا 69 سال نیز بیش از 50 درصد دچار عارضه فشار خون بالا بودند که بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، حدود 60 درصد مبتلایان به فشار خون بالا از این مساله آگاهی ندارند.*عدم آگاهی مبتلایان به فشار خون از بیماری خود
سعید نمکی، وزیر بهداشت درباره عدم آگاهی بیماران مبتلا به فشار خون از بیماری خود، به می گوید: عدم آگاهی بیماران مبتلا به فشار خون از این بیماری، بسیار خطرناک است. زیرا این افراد وقتی متوجه بیماری خود میشوند که با سکته مغزی یا قلبی به بیمارستان میروند یا با نارسایی کلیه باید دیالیز شوند.
وی ادامه می دهد: سال گذشته 10 میلیون نفر در جهان به علت ابتلا به فشار خون و عوارض آن جان خود را از دست دادند. در کشور ما نیز برآورد میشود حدود 15 میلیون بیمار مبتلا به فشار خون داشته باشیم.
*میزان ابتلا به فشار خون در کشور
رضا جغتایی، فوق تخصص قلب و عروق نیز می گوید: حدود 59 درصد زنان و 36 درصد مردان در گروه سنی 45 تا 65 سال به فشار خون بالا مبتلا هستند.
باقر لاریجانی، نایب رئیس کمیته ملی کنترل و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت نیز می گوید: در حال حاضر 15 میلیون نفر در کشور به فشار خون مبتلا هستند و این میزان در تمام استان ها رو به افزایش است.
*فشار خون، قاتل خاموش
وزیر بهداشت معتقد است که باید بیماری فشار خون را قاتل خاموش دانست. نمکی می گوید: فشار خون یکی از اولویتهای مهم نظام سلامت است و میتوان آن را قاتل خاموش دانست. اولین گامی که میتوان برای این موضوع برداشت، توجه دادن مردم به کنترل فشار خون است. متاسفانه در برخی موارد پزشکان اصلا از دستگاه فشار خون استفاده نمیکنند و باید به پزشکان گفت که بررسی فشار خون بیمار بسیار مهم است. هر ایرانی در سن بالای 30 سال باید فشار خون خود را کنترل کند. در کنار این موارد باید روشهایی را توصیه کرد که مردم برای کنترل فشار خون اقدام کرده و تسهیلات و زیرساختهای لازم نیز فراهم شود تا مردم به موقع برای کنترل فشار خون مراجعه کنند.
بیماری فشار خون بالا عوارض زیادی دارد؛ در افرادی که فشار خون بالا دارند، به علت فشار وارد بر قلب به تدریج عضله قلب ضخیم می شود و این موضوع می تواند فشار بر قلب را افزایش دهد و در طولانی مدت، عمر فرد را کم کند. همچنین فشار خون بالا باعث می شود تا چربی در دیواره سرخرگ ها سریع تر رسوب کند. رگ های قلب در این افراد زودتر تنگ می شوند و خون کمتری به عضله قلب وارد میشود. اگر رگ های قلب بسته شوند و خون اصلا به عضله قلب نرسد، سکته قلبی رخ می دهد. رسوب چربی در دیواره سرخرگ های مغزی باعث کم شدن جریان خون به مغز می شود. اگر تنگی بسیار شدید شود یا رگ های مغز کاملا بسته شود، سکته مغزی رخ می دهد.
فشار خون بالا میتواند باعث پارگی رگ های مغز شود و خون ریزی مغزی ایجاد کند که ممکن است باعث مرگ شود یا باعث اختلال در حرکت اندام ها، بینایی و قدرت تکلم شود. همچنین فشارخون بالا می تواند باعث نارسایی کلیه ها شود. حتی در فشار خون بالا، ممکن است چشم مشکل پیدا کند و باعث خون ریزی ته چشم، تاری دید و کوری شود.
*چرا فشار خون بالا می رود
فشار خون وقتی بالا می رود که یا خون با قدرت بیشتر از قلب پمپ شود یا مجرای سرخرگ تنگ شود. مهمترین عامل در ایجاد تنگی بر سر راه جریان خون، رسوب چربی است. با بالا رفتن سن به تدریج چربی بیشتری در جدار سرخرگ ها رسوب می کند و فرد بیشتر در معرض فشار خون بالا قرار می گیرد. علاوه بر افزایش سن، برخی رفتارها مانند فعالیت بدنی کم، تغذیه ناسالم و مصرف سیگار یا قلیان هم در ایجاد و تشدید فشار خون تاثیر دارند.
جغتایی، فوق تخصص قلب و عروق در این رابطه می گوید: این بیماری سبب افزایش خطر حملات قلبی، سکته و نارسایی کلیه می شود و می تواند منجر به نابینایی، نامنظمی ضربان قلب و نارسایی قلبی شود.
*علامت های فشار خون بالا
بیماری فشار خون بالا معمولا علامت ندارد. البته ممکن است افراد دارای فشار خون بالا دچار سردرد در ناحیه پشت سر، سرگیجه، تاری دید، خستگی زودرس و تپش قلب، تنگی نفس شبانه یا هنگام فعالیت و درد در قفسه سینه شوند. تنها راه تشخیص، اندازه گیری فشار خون با دستگاه فشارسنج است. برای مقابله و کنترل فشار خون بالا در جامعه باید فشار خون افراد در معرض خطر به ویژه افراد 30 ساله و بالاتر و زنان باردار اندازه گیری شود تا بتوان آن را به موقع تشخیص داد و درمان کرد. برای اطلاع از وضعیت فشار خون می توان به خانه های بهداشت، پایگاه های سلامت، مراکز خدمات جامع سلامت، مطب پزشکان، درمانگاه ها و بیمارستان ها مراجعه کرد و از پزشکان، پرستاران و ماماها خواست تا فشار خون را اندازه بگیرند.
*آنچه مبتلایان به فشار خون باید بدانند
جغتایی، فوق تخصص قلب و عروق به مبتلایان به فشار خون توصیه می کند که برای کنترل این بیماری، مصرف نمک را کاهش داده، فعالیت بدنی منظم داشته و دخانیات مصرف نکنند. وی می گوید: بیماران مبتلا به فشار خون بالا باید روزانه از مواد غذایی موجود از جمله نان و غلات، میوه ها، سبزیجات، شیر و لبنیات و پروتئین ها به مقدار توصیه شده از سوی پزشک مربوطه مصرف کنند.
جغتایی توصیه کرد: همچنین افراد مصرف غذاهای کنسروی و غذاهای آماده که در خارج از منزل تهیه می شوند را محدود کرده و غذاهایی با حداقل چربی ترانس و اشباع را برای مصرف انتخاب و از مصرف غذاهای سرخ شده، گوشت های پرچرب، کیک ها، کلوچه ها و شیرینی خامه ای که چربی بالا دارند، پرهیز کنند.
مبتلایان به فشار خون بالا جدا از درمان دارویی، باید سبک زندگی خود را هم اصلاح کنند. این افراد باید علاوه بر مصرف دارو با نظر پزشک، میزان مصرف چربی را کاهش داده و در رژیم غذایی خود روغن جامد را با روغن مایع جایگزین کنند. همچنین باید مصرف نمک را کم کنند و به میزان کافی میوه و سبزی بخورند. مبتلایان به فشار خون باید علاوه بر انجام فعالیت های بدنی منظم و کافی، وزن خود را کم کنند.
*وزارت بهداشت به دنبال غربالگری فشار خون بالا
وزارت بهداشت به علت اهمیت بیماری فشار خون بالا، پویشی را برای کنترل این بیماری راه اندازی کرده است. پویشی ملی که قرار است از 27 اردیبهشت ماه و هم زمان با روز جهانی فشار خون آغاز شود و تا 15 تیر ماه ادامه داشته باشد. همه معاونت های وزارت بهداشت و تمامی دانشگاه های علوم پزشکی کشور درگیر این پویش ملی هستند و قرار است فشار خون افراد 30 ساله به بالا و زنان باردار ایرانی اندازه گیری و ثبت شود.
علی رضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره این پویش ملی می گوید: هدف کلی این پویش ملی، افزایش نسبت شناسایی و شروع مراقبت و درمان و افزایش آگاهی جامعه درباره بیماری فشار خون بالا است. جایگاه اصلی اجرای این پویش ملی در نظام شبکه است.
معاون وزیر بهداشت ادامه می دهد: یکی از اهداف ما این است که فشار خون حداقل 20 میلیون نفر در این طرح اندازه گیری شود و برآورد میکنیم حداقل 2 میلیون نفر بیمار مبتلا به فشار خون شناسایی کنیم که یک میلیون نفر وارد برنامه مراقبت و کنترل خواهند شد.
*شیوه اجرای پویش ملی کنترل فشار خون بالا
رئیسی درباره شیوه اجرای این پویش می گوید: نزدیک به 26 هزار مرکز بهداشت و پایگاه جامع سلامت داریم و هزار و 2 بیمارستان خصوصی و دولتی داریم که این بیمارستانها هم ایستگاههای سنجش فشار خون را ایجاد میکنند. همچنین در هزار و 201 شهر که بر اساس جمعیت تقسیم بندی شدند نیز پایگاههای ثابت و سیار ایجاد میکنیم. تعداد پایگاههای برآورد شده نزدیک به 2 هزار و 600 مورد خواهد بود. نیروهای به کارگیری شده هم نزدیک به 16 هزار و 500 نفر خواهند بود که در قالب پرسشگران آموزش دیده هستند. همه این افراد از حوزه بهداشت و درمان خواهند بود و 2 ساعت آموزش میبینند تا با تکنیک یکسانی فشار خون را مورد سنجش قرار دهند. عمده فشارسنجهایی که در ایستگاهها استفاده میشود از نوع دیجیتال خواهد بود تا با سرعت بالا این کار را انجام دهند.
معاون وزیر بهداشت ادامه می دهد: برای این پویش حتی خود اظهاری هم پیش بینی شده تا اگر افراد در منزل فشار خون را اندازه گیری کردند، بتوانند از طریق سامانهای، فشار خون خود را ثبت کنند. هدف ما فقط برگزاری کمپین و اندازه گیری فشار خون نیست، بلکه به دنبال حساس سازی جهت توجه به سلامت افراد هستیم. یعنی حتی افرادی که فشار خون مناسب دارند هم پیامهایی دریافت میکنند تا فشار خون خود را به صورت طبیعی حفظ کنند. در مرحله دوم کار، اطلاعات همه افرادی که فشار خون آنها ثبت شده در پرونده الکترونیک ثبت میشود و توسط بهورزان و مراقبان سلامت تحت پوشش قرار میگیرند.
*جالب است بدانید
جالب است بدانید که در سال 2017، بالغ بر 10 میلیون نفر در سطح جهان به علت های مرتبط با فشار خون بالا جان خود را از دست دادند و بر اساس برآوردهای انجام شده در ایران، 97 هزار نفر در سال 1396 در اثر بیماری های مرتبط با فشار خون بالا فوت کردند.
مسئولان وزارت بهداشت پیش بینی می کنند بالغ بر 15 میلیون نفر در ایران به عارضه فشار خون بالا مبتلا هستند. این در حالی است که در حال حاضر فقط 50 درصد بیماران مبتلا به فشار خون بالا برای کنترل بیماری خود دارو دریافت می کنند و فقط در 20 درصد بیماران مبتلا به این بیماری در کشور، فشار خون کنترل شده است.
*فرصتی مناسب برای ایجاد پرونده الکترونیک سلامت
به هر حال اجرای پویش ملی کنترل فشار خون بالا می تواند علاوه بر غربالگری سطح وسیعی از افراد جامعه و شناسایی مبتلایان به فشار خون در کشور، فرصتی مناسب برای ایجاد پرونده الکترونیک سلامت برای افرادی باشد که تاکنون به هیچ مرکز بهداشتی و درمانی برای دریافت خدمات مراجعه نکردند و پرونده الکترونیک سلامت ندارند. این فرصت قطعا از طرف وزارت بهداشت و در مسیر ایجاد پرونده الکترونیک سلامت مورد استفاده قرار می گیرد.
27 اردیبهشت ماه در تقویم به عنوان روز فشار خون ثبت شده است.ایرنا