ماهواره‌هاي ايراني از آغاز تا امروز/تصاویر

ايران هشتمين کشوري است که به فضا ماهواره فرستاد. اولين ماهواره، سينا-1 در سال 84 به کمک روسيه ساخته و به فضا پرتاب شد. البته پيش از اين نيز طرح ماهواره زهره در دهه 70 مورد بررسي قرار گرفت و ساخته شد. پس از قرار دادن ماهواره امید در فضا نيز 15 اسفند به نام روز ملی فناوری فضایی نامگذاری گردید هر ساله چندین ماهواره جدید رونمایی مي‌شود.

 
در اين گزارش نگاهي گذرا به تاريخچه‌ي ماهواره هاي ايراني خواهيم داشت.

* اميد
امید اولین ماهواره بومی ‎کشور است که تمام مراحل طراحی، ساخت و تزریق در مدار آن توسط دانشمندان ايراني انجام شد. "سفیر-1آ" ماهواره بر تماماً ايراني که اميد را به فضا برد، باعث ثبت ایران به عنوان هشتمین کشور در باشگاه فضایی جهان شد.  
 
اميد 27 کیلوگرم و مکعبی شکل با اضلاع 40 سانتیمتر است و تنها دارای زیرسامانه‎های مخابراتی برای برقراری ارتباط با ایستگاه‎های زمینی و دریافت و ارسال پیام مي‌باشد که همه‌ي ایستگاه‎های زمینی دریافت و ارسال داده و کنترل و فرماندهی آن نیز توسط دانشمندان و مهندسان کشورمان ساخته شد.  این ماهواره توان خود را از باتری‎های داخلی کسب مي‌کرد و مأموریت اميد پس از 80 روز که بیشتر از حد انتظار هم بود با کاهش ارتفاع و برخورد با جو با موفقيت به اتمام رسيد.
 
 
 
* رصد-1
ماهواره دانشجویی رصد-1 با 15.3 کیلوگرم وزن و شکلی استوانه‎ای و مقطع 8 ضلعی با اضلاع 10 سانتیمتری، شرايط آزمودن چند فناوری جدید نسبت به امید را فراهم نمود. استفاده از سلول‎های خورشیدی برای تأمین توان در کنار باتری‎های داخلی، برخورداری از محموله تصویربرداری، استفاده از بوم گرادیان جاذبه برای ایجاد پایداری و عملگر مغناطیسی از جمله برتري‌هاي رصد-1 به شمار ميرود.

 
چشم هاي رصد دارای توان تفکیک 150 متري بود. در واقع هر عکس این دوربین محوطه‎ای 70 * 70 کیلومتری را پوشش می‎داد. که برای کاربردهای عمومی مانند بررسی پوشش گیاهی در یک منطقه وسیع، بررسی وضعیت ابرها، شناسایی محدود‎های آتش‎سوزی و منابع آب‎های سطحی مناسب است.
این ماهواره نیز با سفیر-1آ به مدار حمل شد و پس از حدود 45 روز با دستیابی مناسب به اهداف تعیین شده به کار خود پایان داد.
 
* نويد علم و صنعت
نويد هم مانند رصد يک ماهواره‌ي دانشجويي محسوب مي‌شود. اين ماهواره مانند امید مکعبی شکل با ابعاد 50 سانتیمتر بود، 48 کیلوگرم وزن داشت و ضمن برخورداری از سلول‎های خورشیدی برای تأمین توان، دارای محموله تصویربرداری نیز بود.
 
این بار با نمونه ارتقاء یافته سفیر یعنی «سفیر-1بی» این ماهواره سنگین‎تر را به مدار رساند. اين ماهواره دارای قابلیت ذخیره و ارسال تصویر و همچنین ارسال بیدرنگ داده نیز بود. از تفاوت‎های مهم نوید با رصد می‎توان به روش متفاوت پایدارسازی و کنترل وضعیت آن اشاره کرد که با روش چرخان صورت گرفته است. برای تعیین وضعیت ماهواره نیز از حسگرهای دقیق و مختلفی در نوید استفاده شد.

 
 
* فجر
ماهواره فجر توسط گروه فضایی شرکت صنایع الکترونیک ایران(صاایران) و با همکاری بخش‌های خصوصی و دانشگاهی کشور توسعه یافته است.  ماهواره فجر از شکل هندسی شش ضلعی با ارتفاع 49 سانتیمتر و عرض 35 سانتیمتر برخودار بوده و نزدیک به 60 کیلوگرم جرم دارد. فجر نسبت به امید دو برابر و نسبت به رصد-1 سه تا چهار برابر و نسبت به نوید علم و صنعت حدود 10 تا 20 درصد سنگین تر است.
 
از ویژگی‌های مهم این ماهواره ایرانی، دوربین بسیار پیشرفته آن است که تصاویر دریافت شونده قابل استفاده در مراکز مختلف خواهد بود. روی بدنه ماهواره فجر سلول‌های خورشیدی به کار رفته است که با تأمین توان از نور خورشید و شارژ باتری‌ها نقش مؤثری در افزایش عمر کاری آن به یکسال و نیم داشته است.

 
 
 
* طلوعِ  
ماهواره طلوع که نمونه مهندسی آن در 14 بهمن ماه 1388 و روز صنعت فضایی رونمایی شد دارای شکلی استوانه‌ای با ارتفاع 100 سانتیمتر و مقطع 6 ضلعی با عرض 86 سانتیمتر است. این ماهواره در ارتفاع حدود 500 کیلومتری زمین در مداری دایروی و با شیب 55 درجه مستقر خواهد شد و عمر مداری آن 2 تا 3 سال برآورد می‎شود
طلوع دارای یک دوربین تک طیفی با تفکیک پذیری بهتر از 50 متر است. این ماهواره با دو حالت ارسال بیدرنگ داده‎ها یا ذخیره و ارسال آنها و در باند فرکانسی L برای تصاویر و باندهای UHF و VHF برای TT&C عمل می‎نماید.
کاربردهای ماهواره طلوع را با توجه به محموله موجود در آن می‎توان نقشه برداری زمین در مقیاس بزرگ، مطالعه و بررسی حوضچه‎های آبی و دریا، مشاهده گسترش شهرها، تخریب منابع طبیعی، بررسی علوم کشاورزی و جنگلی، مشاهده پوشش ابرها، پراکندگی انسانی، ارزیابی بلایای طبیعی نظیر زمین لرزه، سیل و آتش‎سوزی بیان کرد. انرژی این ماهواره را آرایه‎های خورشیدی بر روی بدنه و باتری‎های ثانویه تأمین می کند.


 
 
* ماهواره ظفر علم و صنعت
ظفر ماهواره‎ای مکعبی شکل با ارتفاع 80 و مقطع 63 * 63 سانتیمتر است. این ماهواره حدود 90 تا 100 کیلوگرمی در مدار دایروی 500 کیلومتری با شیب 55 درجه مستقر خواهد شد. علاوه بر برتری‎های فراوان نسبت به ماهواره قبلی دانشگاه علم و صنعت یعنی نوید، ظفر تفاوت‎هایی نسبت به طلوع-1 هم دارد که از آن جمله می‎توان به برخورداری از 4 دوربین اشاره کرد.

این ماهواره دارای سه دوربین رنگی با رزولوشن 80 متر و طیف نور سبز، قرمز و نزدیک قرمز و یک دوربین پانکروماتیک با رزولوشن 750 متر است و طول عمر مداری این ماهواره بین 1.5 تا 3 سال برآورد می‎شود. ظفر نسبت به نوید، 5 برابر قدرت تفکیک بهتر در تصاویر، 3 برابر دقت کنترل وضعیت بهتر، نرخ ارسال در زمینه داده‎های تصویری 15 برابر، برای داده‎های دورسنج 13.7 برابر و برای تله‎کامند نیز 8.1 برابر بیشتر و سریعتری دارد.

 
 
ماهواره دانشگاه امیرکبیر
ساخت ماهواره آتست (AutSat) از سال 86  در راستای اکتساب فناوری‎های گوناگون مورد نیاز برای ماهواره‎های عملیاتی آغاز گردید و نمونه مهندسی آن در بهمن ماه 1389 رونمایی شد. این ماهواره هم از نوع سنجش از دور بوده و هدف اصلی آن رصد زمین، تشخیص پوشش‎های گیاهی و تصویربرداری توسط 4 دوربین تعبیه شده در آن است.
 
این ماهواره حدوداً 80 کیلوگرمی که در ابتدا قرار بود در مدار قطبی 98 درجه قرار گیرد به دلیل عدم فراهم شدن امکان پرتاب توسط پرتابگرهای خارجی با اعمال تغییراتی قابلیت قرارگیری در مدار با شیب 55 درجه را پیدا کرد و در نتیجه به فهرست مسافران ماهواره ‎بر سیمرغ از پایگاه پرتاب جدید افزوده شد.

 
* ماهواره ایران ست-1
یکی دیگر از ماهواره‎های مهمی که توسط ماهواره‎بر سیمرغ به فضا راهی خواهد شد ماهواره مخابراتی «ایران ست-1» است. این ماهواره به عنوان گام اول در مسیر دستیابی ایران به ماهواره مخابراتی قابل استقرار در مدار زمین آهنگ است و فعلاً پرتاب آن برای سال 1395 برنامه‎ریزی شده است.

ایران ست-1 با جرم حدوداً 70 کیلوگرمی توسط ماهواره‎بر سیمرغ به مدار 250 کیلومتری منتقل خواهد شد و پس از رسیدن ماهواره به شرایط مناسب با بهره‎گیری از پیشران گاز سرد موجود در داخل خود با شیب مداری 10درجه به مدار 11هزار کیلومتری منتقل شده و در این مدار مستقر می‎شود.

در ارتفاع فوق ایران ست-1 قابلیت پخش روزانه در حدود دو ساعت برنامه تلویزیونی را خواهد داشت. مأموریت دیگر این ماهواره آزمودن سامانه‎های مقابله با تشعشات فضایی است.