هفت خطای بالقوه کشنده درنسخه‌‌نویسی

 به گزارش شفا آنلاین، گزارش‌های جدید از خطاهای نسخه‌‌نویسی به طور گسترده‌‌ای متنوع است، یعنی 5 تا 81 درصد از نسخه‌‌ها. اعتقاد بر این است که بخش عمده‌‌ای از خطاها نه به دلیل ویژگی‌‌های طراحی سیستم یا اشتباهات نرم‌‌افزاری است، بلکه به دلیل عوامل انسانی مثل خستگی، انتخاب گزینه نامناسب یا وارد کردن اطلاعات اشتباه به سیستم رخ می‌دهند. اگرچه متخصصین دارویی اکثر خطاهای نسخه‌‌نویسی را در بخش بیمارستانی و هم در بخش اجتماعی تشخیص می‌‌دهند و رفع می‌‌کنند، برخی از این خطاها از تمامی سلسله فرایند دارویی می‌‌گذرد و دارو به دست بیمار می‌‌رسد.

       پنج مورد از خطاهای قدیمی نسخه‌‌نویسی به صورت زیر است: بیمار اشتباه داروی اشتباه، دوز، قدرت یا تعداد اشتباه، اطلاعات دارویی اشتباه و کمیت اشتباه. در مطالعه جدیدی، چهار خطای شایع به صورت کمیت دارویی اشتباه (40 درصد)، دوره درمانی اشتباه (21 درصد)، دستورات دوز اشتباه (19 درصد) و فرمولاسیون دوز اشتباه (11 درصد) بود.

       در ادامه، خطاهای جدی نسخه‌‌نویسی را که مطابق با این موارد قدیمی است، شرح خواهیم داد، گرچه پیچیدگی‌‌های مختلفی با eRx به وجود آمده‌‌است. این خطاهای گردآوری شده از منابع، به هیچ روشی رتبه‌‌بندی نشده‌‌اند، اما به سادگی نمونه‌‌ای از خطاهای بالقوه جدی را در نسخه‌‌نویسی امروزی دارو نشان می‌‌دهند.

تجویز داروی اشتباه
       در یک کلینیک سرپایی، پزشک از سامانه eRx برای تجویز یک آنتی‌‌بیوتیک برای کودکی با کشت مثبت استرپتوکوک گروه A استفاده کرد. وی می‌‌خواست برای کودک پنی‌‌سیلین تجویز کند، اما تصادفا پنی‌‌سیلامین (یک عامل شلاته‌‌کننده برای درمان بیماری ویلسون) را در فهرست دارویی انتخاب کرد. این نسخه توسط متخصص دارویی نیز قبول و به مدت دو روز روزانه دوبار از راه دهان به کودک پنی‌‌سیلامین 250 میلی‌‌گرم داده‌‌شد. پدر کودک متوجه شد که پسرش رنگ‌‌پریده و خواب‌‌آلود است و گلوی چرکی بچه بهبودی نشان نداده ‌‌است. وی قوطی دارو را به متخصص دارو نشان داد و خطا مشخص شد. کودک سرانجام در بخش اورژانس مرکزی درمان شد.

       برخی از سامانه‌‌های eRx بعد از وارد کردن چند حرف اول یک دارو در بخش جست‌‌وجو، به صورت خودکار اسم دارو را کامل می‌‌کند یا اینکه فهرستی را از اسامی داروها نشان می‌‌دهند و با بردن نشانه روی اسم دارو ممکن است دارو سهوا اشتباه انتخاب شود. خطای دیگری که یکی از خطاهای نسخه‌‌نویسی جدید است و به سازمان غذا و داروی آمریکا گزارش شده‌، شامل Brintellix®یا vortioxetine، (یک آگونیست/آنتاگونیست سروتونرژیک) و Brilinta® یاticagrelor، (یک مهارکننده پلاکت) می‌‌شود.

دست‌خط بد
       کسی که دارو را تجویز می‌‌کند، می‌‌داند چه دارویی را تجویز می‌‌کند. این خطا حاصل تلاش برای انتقال این تصمیم به دیگر مسئول مراقبت سلامت مثل پرستار یا متخصص دارو است. این اشتباه وقتی رخ می‌‌دهد که دست‌‌خط کسی که نسخه می‌‌نویسد مثل عکس، واضح نباشد. متخصص دارو یا پرستار، نسخه دست‌‌نویس را اشتباهی می‌‌خواند، ذهن یک داروی مشابهی را جایگزین می‌‌کند و یک خطای دارویی رخ می‌‌دهد. در نمونه آورده شده، داروی PreNexa® به عنوان Ranexa® اشتباه خوانده شد و بعد رد شد. این ناخوانی، منبع مهم خطای نسخه‌‌نویسی در مراکز درمانگاهی شد‌‌ه‌‌ است.

       معادل قرن بیست‌‌ و یکمی دست‌‌خط بد فهرست بلند داروهای مشابه از لحاظ نوشتاری و شنیداری (LASA) در نمایشگر فهرستی است. نسخه‌‌نویس فهرستی از داروها را باز می‌کند(بسیاری از این داروها ریشه‌‌های مشابه یا یکسانی دارند) و سهوا یک دارو یا میزان یا تعداد اشتباهی را انتخاب می‌‌کند. سپس این دستور به داروخانه برده می‌‌شود اگر رایانه نیازمند وارد کردن دستور نسخه‌‌نویس برای دارو نباشد، تشخیص داروی اشتباهی که نسخه شده، برای متخصص دارو مشکل می‌‌شود.

       ISMP، «نوشتن حروف بزرگ (Tal- Ma- lettering)» (حروف بزرگ یا موارد ترکیبی در اسامی داروهای مشابه از لحاظ نوشتاری یا شنیداری برای برجسته کردن عدم مشابهات اولیه، مثل hydrOXYzine و hydrALAZINE) را با هدف کاهش خطاهای انتخاب دارو پیشنهاد می‌‌کند. همچنین این کار شامل اسامی تجاری و هم اسامی ژنریک در نسخه‌‌ها است. همچنین اکثر داروهای LASA، اندیکاسیون‌‌های مختلفی دارند، از این‌رو از علائم اندیکاسیونی می‌‌توان برای فهمیدن خطاهای انتخاب دارو کمک گرفت. پزشک هرچقدر که ممکن است باید تعداد داروهایی را که در منوی انتخاب دارو آورده می‌‌شود به اندازه تعداد دارویی‌‌هایی که معمولا استفاده می‌‌شود، کم کند.

خطاهای فرمولاسیون
       معمولا اصطلاحات دارویی مختلفی برای فورمولاسیون‌‌های مختلف دارو وجود دارد، مثل فرمولاسیون روزانه Wellbutri- XL® (پوپروپیون پیوسته‌‌رهش) و Wellbutri- SR® (بوپروپیون آهسته‌‌رهش) که روزی دوبار تجویز می‌‌شود. احتمال اشتباه در مورد Wellbutri- بالاست، به دلیل اینکه فرمولاسیون‌‌های آهسته‌‌رهش و پیوسته‌‌رهش هردو به صورت تبلت‌‌های 150 میلی‌‌گرمی وجود دارد و برای فورمولاسیون‌‌ پیوسته‌‌رهش تجویز روزی یکبار معمولی است.

       داروی ضدصرع Depakote® داروی دیگری با چندین اصطلاح است. این دارو به صورت کپسول‌‌های رهش تاخیری (Depakote Sprinkles)، تبلت‌‌های رهش تاخیری (Depakote) و تبلت‌‌های آهسته‌‌رهش (Depakote ER) است.

       پزشکی قصد داشت برای بیماری مبتلا به صرع، Depakote ER تجویز کند اما فرمولاسیون‌‌های مختلفی از Depakote (تبلت‌‌ها و کپسول‌‌های آهسته‌‌رهش و تاخیری) وجود داشت که در منوی انتخاب ظاهر می‌‌شود و پزشک به جای آهسته‌‌رهش، رهش تاخیری را انتخاب کرد. 9 ساعت بعد، بیمار یکباره تمامی 1500 میلی‌‌گرم Depakote را دریافت کرد، به دلیل اینکه تمامی دوز Depakote با رهش تاخیری نسبت به فرمولاسیون آهسته‌‌رهش سریع‌‌تر وارد خون می‌‌شود. بیمار دچار افت فشار و هوشیاری چشمگیری شد، اما سرانجام زنده ماند.

       بسیاری از نسخه‌‌نویسان و متخصصان دارویی متوجه این نکته شده‌‌اند که احتمال گیج شدن بین فرمولاسیون‌‌های مختلف داروها بالاست و خطاهای انتخاب فرمولاسیون رایج است. اصلاحات موجود برای فرمولاسیون‌‌های کوتاه‌‌اثر، طولانی‌‌اثر و متوسط‌‌اثر در صنعت استانداردسازی نشده‌‌است. ER (آهسته‌‌رهش) برای یک دارو ممکن است به معنی فرمولاسیون 24 ساعته باشد و برای داروی دیگری ممکن است به معنی فرمولاسیون 12 ساعته. دارونامه (pharmacopeia) آمریکا تبلت‌‌های با رهش‌‌تاخیری را به صورت داروهای پوشش‌‌دار روده‌‌ای (enteric-coated) تعریف می‌‌کند که دارو را بعد از گذشت از معده برای جلوگیری از غیر فعال شدن دارو توسط ترشحات معده‌‌ای یا برای جلوگیری از آسیب به مخاط معده آزاد می‌‌کند. تبلت‌‌های آهسته‌‌رهش به صورتی درست‌‌شده‌‌اند که باعث می‌‌شود دارو بعد از خوردن، مدت بیشتری اثر کند. فرمولاسیون با رهش تاخیری Depakote به صورت پوشش‌‌دار روده‌‌ای است، در حالی که Depakote ER پوشش‌‌دار روده‌‌ای نیست. این دو دارو زیست‌‌برابر (bioequivalent) یا قابل تعویض با هم نیستند. داروی دیگری که اغلب به صورت فرمولاسیون‌‌هایی است که باعث خطا می‌‌شود، انسولین است.

       هرچه که خط تولید دارو برای ارائه فرمولاسیون‌‌های مختلف گسترده‌‌تر می‌‌شود، این نوع خطا بیشتر افزایش می‌‌یاید. بهترین راه برای جلوگیری از چنین خطاهایی آشنا شدن با اصطلاحات مختلف برای داروهایی که تجویز می‌‌شود، است. در مورد دستورات دوزبندی، تعداد دارویی را که می‌‌دهید به طور واضح توضیح دهید و دقیقا به بیمار بگویید که چگونه آن را مصرف کند. اکثر اوقات، اگر خطایی رخ دهد، متخصص دارویی به دلیل عدم تطابق تعداد دارو با فورمولاسیون آن با پزشک تماس می‌‌گیرد.
ادامه دارد...
منبع: Medscape