شفا آنلاین:يكي از شایع ترین عوارض دیابت از دست دادن پا است . 51درصد از تمام موارد قطع اندام تحتانی در دیابتی ها به علت عوارض دیابت است . پس از قطع یک پا حدود 55درصد بیماران نيزطي دوتاسه سال بعد نیاز به قطع پای مقابل پیدا میکنند.
جالب است بدانید که شایع ترین نوع استرس مکانیکی در نتیجه راه رفتن اتفاق میافتد. مثلاً راه رفتن سریع و یا راه رفتن آهسته ولی در مسافتی طولانی. راه رفتن، فشاری معادل 80 - 20 پوند بر اینچ مربع در طول راه رفتن به پا وارد میکند.
در افرادی که به علت درگیری اعصاب محیطی پای بیحس دارند، ناراحتی را درک نمیکنند، پس راه رفتن را محدود نمیکنند و این استرس مداوم با هر قدم منجر به تخریب و التهاب بافتی میشود.
نواحی حساس به استرس تکراری راه رفتن عبارتند از انگشت بزرگ و سر استخوانهای کف پا. اساس پیشگیری از مشکلات پای دیابتی آموزش بیمار است.
در هر جلسه ویزیت، باید به بیمار آموزش بدهیم و راجع به اهمیت کنترل دقیق و مناسب قند خون و مراقبت روتین پا و اثرات معکوس و مضر سیگار کشیدن روی سیستم عروقی و اهمیت استفاده از پوشش مناسب برای پای بیحس تاکید کنیم. باید به بیمار لیستی از بایدها و نبایدها بدهیم و نحوه مراثبت صحیح از پا را به وی بیاموزیم.
مثلاً اگر حس پا کاهش یافته باشد، برداشتن میخچهها و پینهها و ناخنهایی که در پوست فرو رفتهاند فقط باید توسط سرویس بهداشتی صورت گیرد، پینهها باید پس از تمیز کردن پوست برداشته شود.(بویژه پینههای روی برجستگیهای استخوانی)
گفتنی است نواحی خشک و ترک خورده پوست را باید به آرامی سمباده کشید. ناخنها را باید به صورت منظم گرفت و ناخنهای ضخیم را باید سوهان کشید. پس از شستن پاها آنها را به خوبی خشک کنیم و با یک کرم نرم کننده پاها را (به جز انگشتان) مرطوب نماییم.
همچنین باید از پدهای سیلیکنی روی انگشتان جهت ممانعت از فشار روی سطح پشتی انگشتان در کفش استفاده کنیم. استفاده از کفیهای مناسب نیز توصیه میشود. جورابهای فشاری(جوراب واریس) که جای انگشتان در آنها بریده و سوراخ است توصیه نمیگردد. چون خطر کاهش خونرسانی به انگشتان را در بر دارند.
توصیههای مهم به بیماران دیابتی
1. بیماران باید در هنگام استحمام دمای آب را با آرنج خود تست کنند. پس از شستن پاها با یک حوله نرم پاها، به ویژه بین انگشتان را خوب خشک کنند.
2. روزانه پاها را از نظر قرمزی، تاول، بریدگی، تغییر حرارت(گرمی یا سردی)، تورم و از دست رفتن حس بررسی نمایند.(خود بیمار یا یکی از اعضاء خانواده با مشاهده مستقیم پاها و یا مشاهده پاها در آینه)
3. چرک را از زیر ناخنها پاک کنند ولی نه با چاقو یا سایر وسایل تیز. ناخن ها را صاف کوتاه کنند و از سمباده جهت از بین بردن میخچهها و پینهها پس از شستن استفاده نمایند.
4. هیچگاه از داروهای میخچه بدون مشورت پزشک استفاده نکنند.
5. کفی طبی را بدون تجویز پزشک استفاده نکنند و هیچگاه بدون جوراب کفش نپوشند.
6. پاهای خود را در هوای سرد با جورابهای نخی یا پشمی گرم بپوشانند.
7. هیچوقت پابرهنه راه نروند بویژه روی سطوح داغ.
8. کفشهایی بپوشند که کاملاً اندازه و مناسب پا باشند. ترجیحاً از کفشهای چرمی که تبخیر تعریق را میدهند، استفاده کنند و اجازه دهند تا بین پوشیدنها، کفش خشک شود.
9. کفشهای نوک باریک یا نوک باز یا دمپایی نپوشند.
10. کفشهای نو باید بتدریج پوشیده شوند. روز اول 1ساعت پوشیده شوند، سپس روزی 1ساعت به پوشیدن کفشها اضافه کنند تا بتدریج 1روز کامل کفش پوشیده شود.
11. هرگاه امکان داشت کفشها را درآورند و در بین روز دورههای مکرر استراحت برای پاها در نظر بگیرند. هر 5 ساعت کفشها را درآورند.
12. برای خرید کفش عصرها اقدام کنند.
13. هیچگاه بطری داغ، کمپرس گرم و لامپ گرمازا را نزدیک پاها قرار ندهند.
14. از پوشیدن جورابهای لاستیکی و فشاری، بویژه سوراخدار که لبهها و درزهای سفت دارند یا پوشیدن جورابهای معمولی ولی تنگ خودداری کنند.
15. سیگار نکشيد.
16. در هر ویزیت پزشک پای آنها را معاینه کند.
دکتر عباس دقاق زاده/ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی