حق فراموش‌شده بیماران یا درآمد بی‌زحمت داروخانه‌ها؟
شفاانلاین»سلامت» درحالی‌که قانون به داروخانه‌ها اجازه می‌دهد بابت ارائه مشاوره دارویی هزینه‌ای دریافت کنند، تجربه بسیاری از مراجعه‌کنندگان نشان می‌دهد این "مشاوره"، اغلب تنها در حد یک رقم روی فاکتور باقی می‌ماند. موضوعی که نه‌تنها اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده، بلکه یک پرسش اساسی را پیش می‌کشد: آیا دریافت پول بدون خدمت، در نظام سلامت قابل توجیه است؟
به گزارش شفاآنلاین پرداخت هزینه برای دریافت اطلاعات تخصصی در حوزه دارو، شاید در نگاه اول منطقی و قابل دفاع باشد؛ به‌خصوص وقتی پای سلامت در میان است. اما آنچه در بسیاری از داروخانه‌ها رخ می‌دهد، بیش از آن‌که ارائه خدمت باشد، بیشتر به اضافه‌بار مالی بی‌توضیح برای بیمار شباهت دارد.
در عمل، بسیاری از بیماران می‌گویند در مراجعه برای خرید داروهای بدون نسخه، بدون دریافت کوچک‌ترین توضیح یا راهنمایی، هزینه‌ای به‌عنوان «حق خدمات دارویی» از آن‌ها دریافت شده است. برای برخی تنها یک "اسم دارو" کافی بود تا آن را بگیرند و بروند؛ نه سؤالی از علائم، نه هشداری درباره تداخل‌ها، نه توضیحی درباره دوز مصرف.
در حال حاضر، داروخانه‌ها برای داروهای بدون نسخه (OTC) مبلغ ۳۶۰۰ تومان تحت عنوان «حق مشاوره» دریافت می‌کنند. مبلغی که اگرچه بالا نیست، اما در نبودِ مشاوره واقعی، به‌عنوان یک درآمد پنهان و غیراخلاقی تلقی می‌شود.
قانون به‌وضوح به داروسازان اجازه داده تا در قبال مشاوره تخصصی، هزینه‌ای دریافت کنند. اما وقتی هیچ مشاوره‌ای در کار نیست، آیا دریافت چنین مبلغی توجیه دارد؟ و اگر نه، چه نهادی بر اجرای این بند نظارت می‌کند؟
مریم، مراجعه‌کننده‌ای به یکی از داروخانه‌های تهران، می‌گوید:
«برای خرید یک شربت سرفه رفتم. روی فاکتور، حق مشاوره خورده بود. پرسیدم چرا؟ گفتن این قانونیه! در حالی که حتی یک جمله هم درباره مصرف یا مدت استفاده نگفتن.»
کامران، یکی دیگر از بیماران، نیز تجربه مشابهی دارد:
«درباره مصرف هم‌زمان دو دارو پرسیدم، داروساز گفت وقت نداره! ولی تهش پول مشاوره رو گرفت.»
البته این تنها رویه ماجرا نیست. برخی داروسازان، با تعهد حرفه‌ای، حتی جان بیماران را نجات داده‌اند. شهاب‌الدین جنیدی جعفری، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران، با ذکر مثالی گفت:
«یک‌بار مراجعه‌کننده‌ای برای شربت معده آمده بود، اما با مشاهده علائم، مشکوک به حمله قلبی شدم. توصیه کردم تست قلب بدهد، که در نهایت یکی از رگ‌های قلبش گرفته بود. همان مشاوره ساده جان او را نجات داد.»
او تأکید می‌کند که در کشورهای دیگر، داروهای OTC بدون هیچ مشاوره‌ای فروخته می‌شود؛ اما در ایران، داروساز مسئول ارائه مشاوره حتی درباره همین داروهاست.
داروخانه‌ها می‌گویند هزینه‌ای که بابت داروهای با نسخه دریافت می‌کنند، به‌مراتب بیشتر از داروهای بدون نسخه است. بنابراین، از نظر آن‌ها مشاوره برای OTC صرفاً ابزاری برای جبران هزینه‌هاست. اما آیا این دیدگاه، با اصول حرفه‌ای داروسازی همخوانی دارد؟
در شرایطی که داروخانه‌ها به‌عنوان در دسترس‌ترین نهاد درمانی شناخته می‌شوند، بی‌توجهی به مشاوره دارویی می‌تواند اعتماد عمومی را مخدوش کرده و بیماران را در معرض خطر قرار دهد.
شاید وقت آن رسیده نهادهای ناظر همچون سازمان غذا و دارو، نظام پزشکی و دانشگاه‌های علوم پزشکی، نظارت دقیقی بر نحوه اجرای این بند قانونی داشته باشند. چرا که در حوزه سلامت، هیچ هزینه‌ای نباید بدون خدمت، و هیچ خدمتی نباید بدون کیفیت باشد.
