پزشک خانواده در اتاق احیا

به گزارش شفاآنلاین طرحی که دردولت‌های مختلف مطرح شد وبه‌تازگی محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت نیز ازاین طرح به عنوان مهم‌ترین برنامه وزارت بهداشت درسال جاری یاد کرده و گفته است: «برنامه پزشک خانواده، امسال براساس برنامه هفتم توسعه و تاکید رئیس‌جمهور عملیاتی می‌شود. البته در بودجه امسال برای اجرای این برنامه و در فاز اول، حدود ۳۰‌همت درنظر گرفته شده است.» طرحی که در آن، هر خانواده امور درمانی خود را از طریق یک پزشک عمومی دنبال خواهد کرد. این پزشک نه‌تنها وظیفه درمان بیماری‌ها را بر عهده دارد بلکه با تمرکز بر پیشگیری، آموزش سلامت و مدیریت ارجاع به متخصصان، نقش دروازه‌بان نظام سلامت را ایفا می‌کند. اکنون پرسشی که مطرح می‌شود، این است که آیا وزارت بهداشت می‌تواند آن را در نظام بهداشت و درمان نهادینه و اجرایی کند؟ 
   
سلامت در انتظار پزشک خانواده
برنامه پزشک خانواده یکی از آن برنامه‌های کشور در دو دهه اخیر است که برای اولین بار درقانون برنامه توسعه چهارم (۱۳۸۸- ۱۳۸۴) مطرح شد. پزشک خانواده در بخش شهری به صورت آزمایشی تنها در دو استان فارس و مازندران اجرایی شد. اکنون اما گفته‌های وزیر بهداشت حاکی از اجرایی‌شدن این طرح در سراسر کشور‌است. 
علیرضا سلیمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه، معتقد است که طرح پزشک خانواده طرح خوبی است اما امکان اجرای این طرح، حداقل تا پایان سال در کشورمان وجود ندارد. او به جام‌جم می‌گوید: «طرح پزشک خانواده، الگوی درستی است و وزیر بهداشت، حرف درستی برای اجرای آن تا پایان سال مطرح کرده است؛ چراکه این طرح در‌ دنیا موفق بوده اما برای اجرایی شدن آن در ایران، نیازمند بودجه کافی و فراهم شدن زیرساخت‌ها هستیم.»  به نظر سلیمی، هنوز زیرساخت‌های این طرح به لحاظ اقتصادی، داشتن نیروی انسانی و گردش کار در کشور آماده و مهیا نیست و چنانچه زیرساخت‌ها فراهم نشود، این طرح با شکست مواجه خواهد شد.
   
کمبود پزشک متخصص یکی از مشکلات طرح
طرح پزشک خانواده قرار بود سلامت را به هرخانه‌ای ببرد اماچند سالی است که درمیان کمبودها و ناهماهنگی‌ها گرفتار شده است.سلیمی‌ دراین‌باره عنوان می‌کند:«ماهنوزبا اجرای این طرح‌فاصله زیادی داریم.درحال‌حاضروضعیت متخصصانی همچون داخلی، اطفال و بیهوشی به حدی ناگوار است که اصلا پزشک خانواده جایی برای ارجاع ندارد.» در حالی که پزشک خانواده با هدف تنظیم نظام ارجاع و فرهنگسازی پیشگیری درکنار درمان، قرار بود اجرا شود.  با این‌حال سلیمی امیدوار است که تا پایان سال این طرح به صورت کامل اجرایی شود اما پیش از آن باید نواقصش برطرف شود.
   
عزم دولت برای اجرا 
در ماه‌های اخیر، نشانه‌هایی از عزم جدید دولت برای احیای طرح پزشک خانواده دیده شده است. برای نمونه محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت ‌از آن به عنوان طرحی بزرگ و مبتنی بر تغییر رفتار اجتماعی یاد می‌کند و می‌گوید که این طرح صرفا یک اقدام اجرایی ساده نیست. البته علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت هم با تاکید بر ارتقای کیفیت خدمات سلامت و تکریم مردم، از آغاز مرحله‌ جدید طرح پزشکی خانواده خبر داده و گفته است: «این طرح که در فاز اول به ویژه در روستاها و شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از۲۰هزارنفرتمرکز دارد،قراراست تاپایان سال جاری، ۳۰ میلیون نفر را تحت پوشش نظام پزشکی خانواده و ارجاع قرار دهد.»  به گفته رئیسی، ستاد ملی برنامه پزشکی خانواده به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل شده است. ستادی که جلسات کارشناسی برای رسیدن به چهارچوب نهایی آن همچنان ادامه دارد. 
   
تعارض منافع و طرح پزشک خانواده  
طرح پزشک خانواده می‌تواند با کاهش هزینه‌های درمان،بهبود کیفیت زندگی وتقویت پیشگیری،آینده‌ای روشن برای سلامت ایرانیان رقم بزند. البته این رویا تنها با اراده قوی متولیان سلامت،بودجه هدفمند و کافی و همکاری همه‌جانبه مسئولان محقق خواهد شد اما در کنار همه این مسائل ما باتعارض منافع دراین موضوع مواجه‌ایم؛ چراکه با اجرای کشوری این برنامه، مراجعه به متخصصان و فوق تخصصان کاهش پیدا می‌کند و بخشی از مشکلات بیماران توسط پزشکان خانواده حل می‌شود. حال باید دید آیا تعارض منافع تصمیم‌گیران در نظام سلامت، اجازه اجرای این طرح را خواهد داد؟