معمای مرگ زهرا برناکی

به هر روی واقعیت این است که با هر آماری، مرگ ناشی از مرگ خودخواسته یک تراژدی است و تحقیقات هم نشان می‌دهد که با درک و حمایت بیشتر می‌توان این آمارها را کاهش داد. بنابراین اگر در هر یک از اطرافیان، صحبتی از بی‌معنایی زندگی و خسته از زندگی کردن شنیدیم باید برای آن شخص وقت بگذاریم و با او صحبت کنیم تا در پیدا کردن و رفع ریشه‌های چنین احساساتی به وی کمک کنیم. بی‌شک بخشی از این کمک توسط اطرافیان و بخش دیگر توسط متخصصان باید به شخص مبتلا به افسردگی ارائه شود. فارغ از اینکه کسی ‌که افکار خودکشی دارد آدم معروف یا گمنام شهر است، برای اینکه شانس رها شدن از این افکار را داشته باشد یا افکار او منجر به اقدام به خودکشی نشود اطرافیان نقش موثری دارند. مواجه شدن با کسی ‌که درباره خودکشی صحبت می‌کند یا نشانه‌هایی از آن را بروز می‌دهد اگرچه ساده نیست اما اهمیت دادن و توجه کردن به او شاید بتواند سبب‌ساز جلوگیری از یک خودکشی شود، برای همین است که دکتر توکلیان معتقد است وقتی کسی با شما درباره خودکشی صحبت می‌کند به‌جای ترسیدن و نصیحت کردن از او تشکر کنید.
همدیگر را رها نکنید
دکتر «زهرا توکلیان» روانشناس با اشاره به چگونگی برخورد با افراد دارای تفکر مرگ خودخواسته گفت: به نظرم در برابر افرادی که به شما می‌گویند به خودکشی فکر می‌کنند، ابتدا باید از آن فرد تشکر کنید، زیرا وقتی او به این اقدام فکر کرده و آن را با شما در میان گذاشته قطعا به شما اعتماد کرده است. این موضوع سبب می‌شود فرد حس خوبی پیدا کند. نکته دوم اینکه خیلی از افراد در مواجهه با فردی که به خودکشی فکر می‌کند بلافاصله وارد فاز نصیحت می‌شوند، توصیه‌هایی از این قبیل که به داشته‌هایت فکر کن یا اینکه اگر دست به خودکشی بزنی چه بلایی سر خانواده‌ات می‌آید و مواردی از این دست، مطمئن باشید کسی ‌که به خودکشی فکر کرده و حتی می‌خواهد آن را اجرایی کند به همه این توصیه‌ها فکر و از آنها عبور کرده است، بنابراین عذاب وجدان دادن به کسی که افکار خودکشی دارد حال او را بهتر نمی‌کند.
وی افزود: یکی از بهترین کارها این است که در مواجهه با این افراد شنونده فعال شویم، یعنی با توجه و همدلی حرف‌های او را بشنویم، قضاوت نکنیم و عذاب وجدان ندهیم، اما به او بگوییم خودکشی که همیشه هست پس بیا به راه‌حل هم فکر کنیم، برای خودکشی دیر نمی‌شود اما شاید بتوانیم با هم راه‌حلی پیدا کنیم.
این روانشناس اظهار کرد: برخی افراد فکر به خودکشی را بیشتر به عمل نزدیک می‌کنند، مانند کسی ‌که در خانواده سابقه خودکشی دارد یا فردی که تنها زندگی می‌کند، احتمال اینکه این افراد اقدام به خودکشی را عملی کنند بیشتر است. بنابراین حتما وضعیت فرد را به کسی خبر بدهیم، اگر خودمان شرایط ماندن کنار او را نداریم حتما از کمک دیگران استفاده کنیم که تنها نباشد. ضمن اینکه در صحبت‌های اولیه از فرد بپرسیم آیا فکر کرده است که چطور می‌خواهد این کار را انجام دهد، بعد از آن فرد را از عوامل خطرناک دور نگه داریم، مثلا اگر در طبقه بالای ساختمانی زندگی می‌کند که محافظ ندارد حتما آن را برای مدتی در خانه تنها نگذاریم.
توکلیان با تاکید بر گروه‌های درمانی و اقدامات ویژه در این خصوص بیان کرد: بعد از اقدام اولیه برای اینکه کسی‌که افکار خودکشی دارد به اقدام نزدیک نشود، حتما باید از یک درمانگر کمک بگیرد. خیلی از مواقع وقتی مشکلات افراد در گفت‌وگو با درمانگر به جمله تبدیل می‌شود، ممکن است فرد متوجه شود مشکلی که دارد قابل حل کردن و تحت کنترل گرفتن است. همچنین بعضی مواقع عوارض مصرف برخی داروها ممکن است فرد را به سمت افسردگی ببرد لذا در چنین مواردی فرد حتما باید با پزشک خود مشورت کند. یکسری شماره‌ها باید در اختیار این افراد قرار بگیرد مانند اورژانس اجتماعی (شماره ۱۲۳) یا صدای مشاور (۴۰۳۰- ۱۴۸۰) که در مواقع حساس بتواند از خدمات آنها استفاده کند.
او ادامه داد: از مواردی‌که باید دقت کرد تا افراد به مرحله اقدام به خودکشی نرسند تنظیم خواب و رژیم غذایی است؛ خیلی از مواقع بی‌خوابی و بدغذایی، مخصوصا برای افرادی که تنها زندگی می‌کنند و پرمشغله هستند، ممکن است در یک لحظه تاب‌آوری آنها را پایین آورده و فرد احساس کند دیگر نمی‌تواند تحمل کند. همچنین باید یک زمانی را برای ارتباط با دوستان تنظیم کند، از طرفی شرکت در جلسات گروه درمانی بسیار مفید است، افراد وقتی وارد گروهی می‌شوند که مشکل مشابهی دارند انگار از وضعیت تنهایی خود خارج می‌شوند و این می‌تواند به آنها کمک کند.
وی دلایل اقدام به مرگ خودخواسته در گروه‌های سنی مختلف را اینگونه بازگو کرد: افرادی که در سنین سالمندی دست به خودکشی می‌زنند خیلی مواقع برای این است که حس مفید و موثر بودن خودشان را از دست داده‌اند. مثلا گاهی افراد در سنین بازنشستگی احساس می‌کنند سربار هستند و بودن و نبودن آنها دیگر فایده‌ای ندارد. همچنین گاهی این گروه سنی گرفتار دردها و بیماری‌های مزمن می‌شوند که می‌تواند حس بی‌فایده بودن را به آنها منتقل کند. لذا برای جلوگیری از اقدام به خودکشی در این سن می‌توانیم حس مفید نبودن را از آنها بگیریم، خیلی وقت‌ها می‌شود کارهایی به آنها سپرد که انجام بدهند تا همچنان احساس کنند مفید هستند.
این روانشناس درباره دلایل احتمالی اقدام به خودکشی در سنین نوجوانی و جوانی بیان کرد: در سنین نوجوانی خیلی از اقدام به خودکشی‌ها ناشی از رفتارهای تکانشی است؛ خیلی مواقع این اتفاق برای نوجوانانی می‌افتد که والدین آنها خیلی کنترل‌گر هستند، بنابراین مثلا یک لحظه فرد عصبانی می‌شود یا حتی گاهی برای ترساندن و تهدید کردن والدین دست به این اقدام می‌زند. اقدام به خودکشی در سنین جوانی و میانسالی هم خیلی مواقع ناشی از مسائل مالی و اقتصادی است. همچنین مسائل عاطفی مانند شکست عشقی در اقدام به خودکشی در این گروه سنی موثر است. با وجود این توجه و مراقبت از این افراد و اهمیت دادن به آنها برای جلوگیری از اقدام آنها می‌تواند نقش موثری داشته باشد.جهان صنعت