چگونه باید با کودک خجالتی رفتار کنیم؟

شفاآنلاین>سلامت>نوروز و عیددیدنی‌ها شروعی برای حس ناخوشایند و ناسازگاری کودکانی است که در تعامل با دیگران به اصطلاح «خجالت» می‌کشند، شیوه رفتار با این کودکان برای کاهش کم‌رویی و خجالت آن‌ها به‌ویژه از سوی والدین او بسیار اهمیت دارد تا کودک دچار آسیب نشود و بتواند اعتماد به نفس بهتری در ارتباط با دیگران داشته باشد.

 به گزارش شفاآنلاین: شروع ایام نوروز و دید و بازدیدها شاید برای عده‌ای از جمله کودکان شادی‌آور و آغازی برای بازی با هم‌سن‌وسالان و ارتباط با افرادی باشد که در طول سال کمتر با آنها برخورد دارد، بعضی از کودکان در چنین شرایطی و از قرار گرفتن در معرض ارتباط فراوان با دیگران بدون خواست خود، ممکن است آزار ببینند و هر کاری انجام دهند تا از این شرایط فرار کنند و بتوانند در فضایی بدون ترس و خجالت از افراد دیگر قرار گیرند.

این مسئله دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها می‌تواند مربوط به ویژگی‌های شخصیتی کودک باشد، همه کودکان نباید شبیه به هم باشند و ممکن است یک کودک از بازی با دیگران لذت ببرد و عیددیدنی و دیدن اقوام را دوست داشته باشد، اما یک کودک تنها بازی کردن و ماندن در خانه را ترجیح دهد.

همه ما کودکانی را دیده‌ایم که در محیط خانه و خانواده خود به راحتی بازی می‌کنند، شعر می‌خوانند و کارهای روزمره خود را انجام می‌دهند، اما با حضور در یک جمع از ارتباط با دیگران حتی به اندازه یک سلام کردن ساده خودداری می‌کنند و در مقابل والدین و اطرافیان او را تشویق یا حتی مجبور به ارتباط گرفتن می‌کنند و به بهانه‌های مختلف او را وادار به سلام کردن یا در آغوش کشیدن مهمان‌ها و اقوام می‌کنند، درحالی که ممکن است این کار برای کودکان خوشایند نباشد و نه تنها به رفع معضل آنها کمک نمی‌کند، بلکه احتمال دارد به مشکلات موجود دامن بزند و شرایط را برای والدین و کودکان دشوارتر کند.

همچنین در بعضی مناسبت‌ها مانند دید و بازدیدها عید نوروز باعث می‌شود تا دورهمی‌ها و مهمانی‌ها بیشتر شود و سطح تعامل افراد نیز افزایش می‌یابد و به همین دلیل لازم است والدین و اطرافیان کودکانی که این ویژگی‌ها را دارند، بدانند که چه رفتاری باید با کودک داشته باشند تا حس خجالت فرزندشان کمتر شود و آسیبی به او نرسد، لذا برای اطلاع از چگونگی رفتار با این کودکان، به‌ویژه از سوی والدین و اقوام نزدیک با فاطمه ردانی‌پور، روانشناس گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

رفتار کودکان خجالتی در ارتباط با دیگران چگونه است؟

برخی از والدین نگران کم‌رویی و خجالتی بودن فرزندان خود هستند و دوست دارند که در ارتباط با دیگران مهارت داشته باشند تا دیگران رفتار فرزندشان را به نداشتن آداب اجتماعی تعبیر نکنند.

کودکان خجالتی از حضور در برابر دیگران به‌ویژه افراد ناآشنا دچار تنش و ناراحتی می‌شوند، تمایلی به شرکت در گروه‌های هم‌سن و سالان نشان نمی‌دهند و به طور معمول نظاره‌گر بازی آن‌ها هستند، از ابراز وجود نیز می‌ترسند.

دلیل ایجاد حس خجالت و کم رویی در کودکان چیست؟

در خصوص علل این پدیده توضیحات مختلفی وجود دارد، برخی معتقدند کم‌رویی و خجالتی بودن می‌تواند ژنتیکی باشد، اما مهم‌تر از این مسئله تأثیر محیط بر این افراد است، شیوه‌های فرزندپروری نامناسب، تجارب تحقیر شدن و انتقادهای شدید، خانواده سرد و غیرصمیمی، نداشتن آموزش‌های متناسب با مهارت‌های اجتماعی می‌تواند از جمله علل این مسئله باشد.

خجالتی بودن واکنشی است که به طور معمول کودکان در فرایند رشد تجربه می‌کنند، اما اگر شدت کم‌رویی به حدی باشد که در روند زندگی طبیعی خلل ایجاد کند به طوری که باعث اختلال در ایجاد ارتباط با دیگران به‌ویژه هم‌سن و سالان شود، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

چگونه با کودکان خجالتی تعامل داشته باشیم و با او برخورد کنیم؟

برای کمک به کاهش کم‌رویی کودکان و چگونگی برخورد با این افراد به‌ویژه در ایام نوروز و هم‌زمان با دید و بازدیدها باید به نکات ویژه‌ای توجه داشت، این ایام فرصت مناسبی است که خانواده‌ها بتوانند از آن استفاده کنند تا به کودکان خجالتی خود کمک کنند.

اولین نکته این است که از برچسب زدن به کودک اجتناب کنید و از دیگران هم بخواهید که خجالتی بودن را در مورد این کودک به کار نبرند، این موضوع به وفور در مهمانی‌ها دیده می‌شود و لازم است که همه افراد راجع به آن آگاهی داشته باشند تا ناخواسته به کودک آسیب نزنند.

رفتارهای مناسب و صحیح کودک باید تقویت شود تا با این کار اعتماد به نفس او نیز افزایش یابد، برای مثال زمانی که کودک سلام کرد، بلافاصله مورد تحسین واقع شود و دلیل این امر هم برای او توضیح داده شود، به طور مثال بگوییم "آفرین که سلام کردی، من این کار را خیلی دوست داشتم. "

مسئله مهم این است که نباید کودک را به دلیل کم‌رویی مورد سرزنش قرار دهیم؛ مهارت‌های اجتماعی مانند ابراز وجود، سلام کردن و لبخند زدن در قالب‌های مختلف از جمله نقش بازی کردن باید به کودک آموزش داده شود.

همراهی و همدلی با کودکان خجالتی چه تأثیری در رفع این ویژگی شخصیتی دارد؟

کودکان خجالتی اغلب خودشان هم از این موضوع رنج می‌برند، بنابراین همدلی با کودک بسیار مهم است، اینکه کودک بتواند به راحتی از احساسش در موقعیت‌های مختلف صحبت کند و بداند که این احساسات قابل پذیرش هستند و والدین می‌توانند از موقعیت‌هایی که خودشان هم تجربه کرده‌اند با کودک صحبت کنند تا بداند که همه این احساس را تجربه می‌کنند و در این مسیر تنها نیست.

این کم‌رویی گاهی از کمبود اعتماد به نفس و تجربیات موفق ناشی می‌شود و افراد می‌توانند بستری فراهم کنند که تجربیات خوبی برای کودک شکل گیرد.

چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا اعتماد به نفس کودکان افزایش یابد؟

برای مثال در انجام کارهای منزل وظایفی که متناسب با توانمندی‌های کودک است را به او به بسپاریم تا تجربه خوبی برای او شکل گیرد.

به هیچ عنوان در برخورد با افراد مختلف نباید کودک را وادار به ارتباط برقرار کردن و سلام کردن کنیم، زیرا این کار کودک را تحت فشار زیادی قرار می‌دهد، لازم است که شرایط برای کودک قابل پیش‌بینی باشد و از قبل او را با فضا آشنا کنیم، در خصوص افراد با او صحبت کنیم و توضیح دهیم تا کودک نیز بتواند بهتر با افراد ارتباط گیرد.

آیا خجالتی بودن و کم رویی تنها دلیل تعامل کمتر کودک در ارتباط با دیگران است؟

گاهی در ایامی مانند عید نوروز به دلیل تعدد دید و بازدیدها و ارتباطات، کودکان خسته می‌شوند و به دلیل خستگی و غیرقابل پیش‌بینی بودن اوضاع، از ارتباطات اجتماعی سر باز می‌زنند، بنابراین لازم است که خانواده برنامه‌ریزی را در این ایام مدنظر قرار دهد تا کودکان نیز بتوانند تعامل بهتری با اطرافیان داشته باشند.

فراهم کردن موقعیت‌های مناسب برای برقراری ارتباط با دیگران نیز بسیار مؤثر است، از موقعیت‌هایی که برای کودک ساده‌تر است می‌توان شروع کرد، برای مثال کودک با یک نفر ارتباط برقرار کند و وقتی ارتباط موفق برقرار شد، احساس توانمندی به او القا شود و بعد از آن با تشویق امکان تعامل با افراد بیشتر و جمع‌های بزرگ‌تر را خواهد یافت.

اگر مشکل کودک رفع نشد، لازم است که با یک متخصص مشورت شود تا ریشه این موضوع دقیق‌تر مورد ارزیابی قرار گیرد و با مداخلات تخصصی این مشکل رفع شود.