تازه‌های کووید

شفاآنلاین>سلامت>نتیجه یک مطالعه بزرگ روی ۳۰ هزار نفر نشان داد که احتمال ابتلای مجدد با اومیکرون ۵٫ BA  دو برابر سویه قبلی اومیکرون ۲٫ BA است. در سویه قبلی احتمال ابتلای مجدد حدود پنج درصد بوده و در زیرسویه جدید ده درصد شده است. در این مطالعه، خبر خوب این بود که واکسن و دوز بوستر مثل سویه قبلی روی پیشگیری از بستری و فوت با سویه جدید هم موثر بوده‌اند ولی با شدت کارایی کمتر.

 زیرسویه‌های  ۵٫ BA – 1. BA از اومیکرون شناسایی شده‌اند اما زیرسویه  ۵٫ BA از همه عفونی‌تر بوده است و سرایت‌پذیری بالاتری دارد. ما نباید از آن وحشت کنیم، بلکه باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مانند ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی و واکسیناسیون و تزریق دوز بوستر، مانع ابتلا به آن بشویم.

 به نظر می‌رسد پذیرش در بیمارستان‌ها به ویژه بخش مراقبت‌های ویژه (I.C.U) و مرگ و میر نسبت به سایر زیرسویه‌ها کمتر است که نشان می‌دهد ایمنی ناشی از واکسن‌ هنوز هم کارایی خود را دارد. با وجود اینکه آمار بستری‌شوندگان در ایالات متحده روبه افزایش بوده، اما به یک حالت ثبات رسیده که این هم دلیل دیگری از کارایی واکسن در جلوگیری از ابتلا است.  واکسن‌ها مانع از ابتلا به فرم شدید بیماری و بستری شدن در I.C.U و مرگ و میر می‌شوند.

 تمامی زیرسویه‌های اومیکرون می‌توانند ایمن‌گریز باشند و سیستم ایمنی را دور بزنند بنابراین حتی اگر واکسن زده‌اید و به کووید مبتلا شده‌اید ممکن است مجددا به کووید مبتلا شوید، پس رعایت پروتکل‌های بهداشتی را جدی بگیریم.

 درحال حاضر با کاهش تعداد تست‌های روزانه برای کووید در سراسر جهان و نگرانی درخصوص از دست رفتن اطلاعات مفید در نظارت روند اپیدمی کووید و پیش‌بینی آینده آن، پایش ویروس عامل کووید در فاضلاب مناطق مختلف شهری یکی از راه‌‌حل‌ها‌ی تکمیلی مناسب است. در این روش می‌توان علاوه بر فهم شیوع کووید، به پایش ژنتیکی ویروس هم اقدام کرد. قبل از همه‌گیری کووید، پایش میکروب‌ها در فاضلاب به عنوان یک شاخص اولیه برای ارزیابی فعالیت‌ها و تهدیدات سلامت صورت می‌پذیرفت و ضرورت آن این بود که افرادی می‌توانند عوامل عفونی را در مدفوع خود دفع کنند، آن هم اغلب قبل از بروز علائم بیماری.

این استراتژی، برای پایش سایر عوامل میکروبی در حال حاضر نیز بسیار جذاب است که می‌تواند خلاء اطلاعاتی ناشی از کاهش تست‌های آزمایشگاهی در افراد بیمار را پر کند. مثلا آبله میمون وضع احتمالی ویروس در مدفوع و یا انتقال آن در هنگام دوش گرفتن از زخم به فاضلاب این امکان را به ما می‌دهد. همان تکنیک‌های پایش در فاضلاب که به عنوان ابزاری حیاتی در تشخیص زودهنگام شیوع کووید ۱۹ استفاده می‌شود برای نظارت بر گسترش عجیب و غریب آبله میمون نیز می‌تواند به کار گرفته شود. علاوه بر کووید، آبله میمون، نظارت بر آنفلوآنزا و ویروس RSV نیز امکان‌پذیر است. آنگاه می‌توان با بررسی و آنالیز این اطلاعات، اقدامات بهداشتی لازم را اعمال کرد. محققان در حال پژوهش روی آدامس‌های آزمایشی هستند که باعث کاهش اومیکرون در بزاق می‌شوند. این آدامس‌ها حاوی کپی‌هایی از پروتئین ACE2 موجود در سطوح سلولی است که ویروس کرونا از آن برای ورود به سلول‌ها و آلوده کردن آنها استفاده می‌کند. این آدامس‌ها در مبتلایان به کووید طول کشیده منجر به کاهش در ریزش موی آنها و بهبود اختلال عملکرد جنسی آنها نیز شده است.  پژوهشگران دانشکده مهندسی و علوم کاربردی دانشگاه کلمبیا یک پلتفرم مبتنی بر واکنش زنجیره‌ای پلیمر از ویروس ابداع کرده‌اند که نتایج را طی ۲۳ دقیقه ارائه می‌دهد و نتیجه‌ آن با آزمایش‌های طولانی‌تر مطابقت دارد، از این روش می‌توان برای آزمایش طیف گسترده‌ای از بیماری‌های عفونی از جمله کووید۱۹، آنفلوآنزا و گلودرد استرپتوکوکی و سایر بیماری‌های ویروسی استفاده کرد که به تشخیص سریع نیاز دارند. حساسیت این آزمایش، بیشتر از انواع دیگر آزمایش‌ها مانند آزمایش هم‌دما، آنتی‌ژن و کریسپر است. کیت آزمایشی آن به راحتی قابل حمل است و هر کس می‌تواند از آن استفاده کند. محققان درحال کار روی واکسن‌های کووید هستند که از طریق اسپری‌های بینی تجویز می‌شوند و مانع از حمله ویروس کرونا به بدن در مهم‌ترین و اصلی‌ترین منطقه ورودی آن یعنی غشای مخاطی بینی و گلو شوند. ویتنام، تایلند، برزیل و مکزیک درحال حاضر تولید واکسن بینی را پس از موفقیت در آزمایش‌های بالینی آغاز کرده‌اند. ایران نیز واکسن ترکیبی از دو دوز تزریقی و دوز بوستر اسپری مخاطی در موسسه سرم‌سازی رازی تولید کرده است. از این واکسن به طور گسترده در مناطق کمتر‌توسعه‌یافته جهان که واکسن‌های تزریقی رایج نیستند می‌توان استفاده کرد و بسیار ارزان‌قیمت تولید می‌شوند. هر دوز واکسن اسپری‌ بینی را می‌توان با حدود سی سنت در مقایسه با سی دلار برای یک دوز مدرنا یا فایزر تولید کرد. مطالعات در حیوانات آزمایشگاهی نشان داده است که دو دوز از واکسن اسپری بینی دارای پاسخ آنتی‌بادی و سلولی خوبی بوده و به اندازه کافی قوی است که عفونت کووید را سرکوب کند.  ویروس کرونا چطور وارد سلول‌های عصبی مغز می‌شود که فاقد گیرنده ACE2 هستند. گروهی در انیستیتو پاستور فرانسه و مرکز ملی تحقیقات فرانسه نشان داده‌اند که آلوده کردن سلول‌های عصبی از طریق نانوتیوب‌هایی از سلول آلوده به نورون صورت می‌گیرد. این نانوتیوب ساختش توسط خود ویروس کرونا تشدید شده و از طریق داخل و روی این نانوتیوب، ویروس به سمت سلول عصبی حرکت کرده و وارد آن می‌شود. این کار شبیه استفاده از تونل مخفی است چون از این طریق ویروس از چشم سیستم ایمنی هم مخفی می‌ماند. با این کشف جدید، دانشمندان امید دارند بتوانند برای مقابله با این روش انتقال ویروس راه‌های جدیدی برای درمان کرونا و مقابله با عوارض آن پیدا کنند. با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مانند ماسک زدن صحیح و شست‌و‌شوی صحیح دست‌ها و رعایت فاصله اجتماعی و واکسیناسیون و تزریق دوز بوستر مانع از اوج‌گیری ویروس کرونا بشویم. به ویژه آن‌که فصل بازگشایی مدارس و ویروس آنفلوآنزا نیز در راه است و مراقب باشیم و احتیاط کنیم ولی نهراسیم.

 دکتر بهاران فرخنده‌مهر / متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری/ جهان صنعت