به گزارش شفاآنلاین:تهوع و استفراغ از آزاردهنده ترین عوارض درمان سرطان ها هستند و نزدیک به 50 درصد بیماران سرطانی درمان شده دچار آنها می شوند. این عوارض از آنجا که می توانند باعث کاهش آب بدن، خستگی، عدم تمرکز حواس، کند شدن بهبود زخم و از دست رفتن اشتها شوند تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی بیماران سرطانی دارند.
اگر حالت تهوع یا استفراغ دارید حتما به تیم مراقبت از سرطان خود اطلاع دهید زیرا داروهایی وجود دارند که می توانند کمک کننده باشند. این داروها باید طبق برنامه منظم یا در صورت نیاز طبق دستور پزشک مصرف شوند و اگر داروی خاصی مؤثر نباشد، تیم مراقبت از سرطان شما ممکن است بتواند داروی دیگری را توصیه کند.
ممکن است طول بکشد تا داروهایی را پیدا کنید که بهترین کارایی را برای شما دارند. با تیم مراقبت از سرطان خود در مورد اینکه چه چیزی باعث تهوع و استفراغ شما می شود و چه کاری می توانید در مورد آن انجام دهید صحبت کنید.
ماهیت تهوع و استفراغ چست؟
با وجود این که تهوع و استفراغ اکثرا با هم اتفاق می افتد ولی ماهیت های متفاوت مجزایی دارند. تهوع عبارت است از یک احساس ناخوشایند در پشت گلو و معده که ممکن است به صورت «به خوردن حال» بیان شود و معمولا با افزایش بزاق، خواب آلودگی، سبکی سر، سختی بلع و بالا رفتن دمای سطح پوست همراه است استفراغ که ممکن است به صورت «بالا آوردن » بیان شود عبارت است از انقباض شدید معده برای خارج کردن محتویات آن از طریق دهان و می تواند با تهوع همراه باشد یا نباشد بعضی مواقع بیماران عق زدن را تجربه می کنند که نشانه ی انقباضات پیاپی عضلات شکم و بیرون خارج شدن محتویات معده است تهوع و استفراغ در اثر تحرک مراکز عصبی مربوط به آنها در مغز و دستگاه گوارش ایجاد شوند و محرک آنها می تواند خو سرطان، داورهای شیمی درمانی، پرتو درمانی، دیگر داروها، عفونت یا عوامل ناشناخته باشند.
نکاتی برای درمان حالت تهوع
- غذاهایی را که دوست دارید و آنهایی که به نظرتان خوب است بخورید. به عنوان مثال، برخی افراد در طول درمان از گوشت قرمز و آبگوشت بیزارند. در این صورت، سایر منابع پروتئینی مانند ماهی، مرغ، لوبیا و آجیل را امتحان کنید.
- اگر حالت تهوع فقط بین وعده های غذایی اتفاق می افتد، معده ی خود را خالی نگه ندارید. در طول روز تنقلات کوچک بخورید. ایده های میان وعده شامل اسموتی و میوه است.
- وعده های غذایی را حذف نکنید. اگر معده شما خالی است، حالت تهوع شما ممکن است بدتر شود.
- در روزهای درمان شیمی درمانی، قبل از شروع درمان، یک وعده غذایی یا میان وعده کوچک بخورید.
- سعی کنید هنگام تهوع از خوردن غذاهای مورد علاقه خود پرهیز کنید. اگر زمانی که حالت تهوع دارید غذاهایی را که دوست دارید می خورید، پس از پایان درمان ممکن است آنها را ناخوشایند بدانید زیرا آنها را با احساس بیماری مرتبط می دانید.
- مایعات را به آرامی در طول روز بنوشید. ممکن است تحمل مایعات سرد و شفاف برای شما آسان‌تر باشد (مایعات شفاف آنهایی هستند که می‌توانید آنها را ببینید، مانند زنجبیل، آب سیب، چای و غیره)
- بستنی یا ژلاتین را نیز امتحان کنید. آب نبات های سفت با بوی خوش مانند قطره لیمو یا نعناع را بمکید تا از مزه های بد خلاص شوید. (اگر زخم دهان دارید، آب نبات تارت نخورید.)
- غذاهای ملایم مانند نان تست خشک و کراکر بخورید.
- غذا را سرد یا در دمای اتاق بخورید تا بو و طعم آن کاهش یابد.
- از غذاهای چرب، سرخ شده، تند یا بسیار شیرین خودداری کنید.
- مقدار کمی از غذاهای پرکالری که خوردن آنها آسان است (مانند پودینگ، بستنی، شربت، ماست و میلک شیک) را چند بار در روز امتحان کنید.
- از کره، روغن، شربت، سس و شیر در غذاها برای افزایش کالری استفاده کنید.
- از مصرف غذاهای کم چرب خودداری کنید، مگر اینکه چربی ها معده شما را ناراحت کنند یا مشکلات دیگری ایجاد کنند.
- مصرف غذاهای ترش ممکن است راحت تر باشد (مگر اینکه زخم های دهانی داشته باشید).
- سعی کنید حداقل یک ساعت بعد از هر وعده غذایی، در حالی که صاف نشسته اید، آرام استراحت کنید.
- با موسیقی ملایم، برنامه تلویزیونی مورد علاقه یا همراهی با دیگران حواس خود را پرت کنید.
- به تیم سرطان خود در مورد حالت تهوع بگویید، زیرا داروهای زیادی وجود دارد که می تواند به آن کمک کند.
- داروی ضد تهوع خود را در اولین علائم تهوع مصرف کنید تا از استفراغ جلوگیری کنید.
- در حالی که منتظر اثرگذاری داروی تهوع هستید، آرام باشید و نفس های آهسته و عمیق بکشید.
- برخی از درمان های غیر دارویی برای تهوع و استفراغ را امتحان کنید
درمان های مکمل یا جایگزین (غیر دارویی) برای تهوع و استفراغ
داروهای ضد تهوع و ضد استفراغ درمان اصلی تهوع و استفراغ هستند، اما می توان از برخی درمان های غیردارویی نیز استفاده کرد. اینها شامل کمک به بهبود شرایط ذهن و بدن شما با کمک یک درمانگر واجد شرایط است.
درمان‌های غیردارویی ممکن است به تنهایی برای حالت تهوع خفیف استفاده شوند و اغلب برای احساس تهوع و استفراغ مفید هستند . این روش ها را می توان همراه با داروهای ضد تهوع و استفراغ برای فردی که درمان سرطانش احتمال دارد باعث تهوع و استفراغ شود، استفاده کرد. اگر می‌خواهید یک یا چند مورد از این روش‌ها را امتحان کنید، از یکی از اعضای تیم مراقبت از سرطان خود بپرسید که آیا این روش‌ها برای شما بی‌خطر هستند و شما را به یک درمانگر آموزش دیده در این تکنیک‌ها ارجاع دهند.
این روش ها سعی در کاهش حالت تهوع و استفراغ دارند:
- کمک به احساس آرامش
- حواس شما را از آنچه در حال وقوع است پرت می کند
- به شما کمک می کند تا احساس خود را کنترل کنید
- باعث می شود کمتر احساس درماندگی کنید
در زیر چند روش غیر دارویی که به برخی افراد کمک کرده است آورده شده است. اکثر آنها عوارض جانبی کمی دارند یا هیچ عوارض جانبی ندارند. قبل از استفاده از هر یک از این درمان ها، با تیم مراقبت از سرطان خود مشورت کنید تا ببینید آیا آنها برای شما بی خطر هستند یا خیر . از تیم مراقبت سرطان خود بپرسید که چه درمان های غیردارویی ممکن است در دسترس باشند و کدام یک را می توانند توصیه کنند
هیپنوتیزم
از هیپنوتیزم می توان برای ایجاد تغییرات رفتاری برای کنترل تهوع و استفراغ استفاده کرد. حالتی از توجه شدید، تمایل و آمادگی برای پذیرش یک ایده ایجاد می کند. توسط یک متخصص آموزش دیده انجام می شود.
تکنیک های آرامش بخش
تکنیک های تمدد اعصاب مانند مدیتیشن (تمرکز ذهن)، تمرینات تنفسی، یا آرام سازی پیشرونده عضلانی (تنش و شل کردن عضلات) می توانند به کاهش تهوع و استفراغ کمک کنند.
بیوفیدبک
بیوفیدبک به افراد کمک می کند تا به حالت آرامش برسند. از دستگاه های نظارتی برای کمک به افراد برای به دست آوردن کنترل آگاهانه بر فرآیندهای فیزیکی که معمولاً به طور خودکار کنترل می شوند استفاده می کند. با استفاده از بیوفیدبک، فرد یاد می گیرد که واکنش فیزیکی خاصی از بدن مانند تهوع و استفراغ را کنترل کند. این کار با تنظیم تغییرات لحظه به لحظه بدن که با پاسخ فیزیکی مرتبط است انجام می شود. به عنوان مثال، بیوفیدبک می تواند برای جلوگیری از تغییرات دمای پوست، مانند تغییراتی که اغلب قبل از شروع حالت تهوع و استفراغ اتفاق می افتد، استفاده شود. بیوفیدبک به تنهایی برای حالت تهوع و استفراغ به عنوان ترکیبی از بیوفیدبک و آرام سازی پیشرونده عضلانی موثر نیست.
تصویرسازی
تصویرسازی هدایت‌شده به افراد اجازه می‌دهد از نظر ذهنی خود را از مرکز درمان دور کنند و تصور کنند که در مکانی هستند که برایشان آرامش‌بخش است. این مکان می تواند یک مکان تعطیلات، یک اتاق در خانه، یا مکان امن یا دلپذیر دیگری باشد. برخی از افراد در حالی که سعی می کنند آنچه را که معمولاً احساس می کنند، می شنوند، می بینند و مزه آن را در مکان دلپذیر تصور کنند، می توانند از نظر ذهنی جلوی تهوع و استفراغ را بگیرند.
حساسیت زدایی سیستماتیک
حساسیت زدایی سیستماتیک به افراد کمک می کند تا یاد بگیرند که چگونه یک موقعیت ایجاد کننده اضطراب (مانند تهوع و استفراغ) را تصور کنند و اضطراب مربوط به موقعیت را کاهش دهند.
طب سوزنی یا طب فشاری
طب سوزنی یک روش سنتی چینی است که در آن سوزن های بسیار نازکی در پوست قرار می گیرد. تعدادی از تکنیک های مختلف طب سوزنی برای کنترل احساس تهوع و استفراغ وجود دارد، از جمله برخی که از فشار به جای سوزن استفاده می کنند (طب فشاری). طب سوزنی یا طب فشاری می تواند به رفع حالت تهوع کمک کند.
موزیک درمانی
متخصصان بهداشت آموزش دیده ویژه از موسیقی برای کمک به بهبودی وضع بیمار استفاده می کنند. موسیقی درمانگران بسته به نیازها و توانایی های آن فرد ممکن است از روش های مختلفی برای هر فرد استفاده کنند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد موسیقی درمانی در صورت استفاده با درمان استاندارد می تواند به کاهش تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی کمک کند.
روزهایی که حالت تهوع داریم چه بخوریم یا نخوریم؟
| غذاهایی که نباید بخوریم | غذاهایی که به رفع احساس تهوع کمک میکنند | انواع غذا |
| گوشت های چرب و سرخ شده، مانند سوسیس یا بیکن | گوشت، ماهی و مرغ آب پز یا پخته؛ سالاد گوشت سرد یا ماهی | غذاهای پروتئینی |
| تخم مرغ سرخ شده | تخم مرغ خوب پخته شده |
غذاهای پروتئینی |
| میلک شیک (مگر اینکه با شیر کم چرب و بستنی تهیه شده باشد) | سوپ خامه ای که با شیر کم چرب درست می شود | غذاهای پروتئینی |
| - | ماست بدون چربی | غذاهای پروتئینی |
| - | مکمل های پروتئینی تجاری که با یخ مخلوط شده و با قاشق خورده می شوند. | غذاهای پروتئینی |
| - | پنیر کوتاژ | غذاهای پروتئینی |
| - | ساندویچ سرد | غذاهای پروتئینی |
| دونات، شیرینی، وافل، پنکیک، کلوچه | نمک، کراکر نوشابه، نان، نان تست، چوب شور، غلات سرد، کلوچه، نان شیرینی | نان، غلات، برنج و پاستا |
| - | رشته فرنگی ساده، برنج سفید | نان، غلات، برنج و پاستا |
| چیپس سیب زمینی، سیب زمینی سرخ شده | سیب زمینی (پخته، آب پز یا پوره) | میوه ها و سبزیجات |
| نان سبزیجات ، سرخ شده یا خامه ای؛ سبزیجات با بوی قوی | میوه ها، سبزیجات، کنسرو شده یا تازه (در صورتاشتهای کم یا تهوع شدید، مصرف نکنید) | میوه ها و سبزیجات |
| الکل | دمنوش زنجبیل، نوشیدنی‌های میوه‌ای سرد، نوشابه‌های بدون کافئین و غیر گازدار مانند میوه پانچ و نوشیدنی‌های ورزشی، چای سرد بدون کافئین | نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| قهوه | شربت، ژلاتین با طعم میوه | نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| چای | کیک اسفنجی، ویفر وانیلی | نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| زیتون | پودینگ تهیه شده با شیر کم چرب | نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| سس تند | بستنی، آبمیوه، یخ میوه |
نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| فلفل، پودر چیلی | چوب شور |
نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| پیاز | نمک و دارچین | نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
| چاشنی زیاد | ادویه به میزانی که تحمل دارید | نوشیدنی ها، دسرها و سایر غذاها |
روش هایی برای کنترل و درمان استفراغ
- اگر در رختخواب هستید، به پهلو دراز بکشید تا استفراغ وارد بینی و گلوی شما نشود.
- از پزشک خود بخواهید که داروها به شکلی که تحمل آن برای شما راحت‌تر است، مانند قرص‌ها یا شیاف‌ها، در صورت امکان تجویز شوند. برای جلوگیری از استفراغ، دارو را با اولین نشانه تهوع مصرف کنید.
- قبل از خوردن یا نوشیدن هر چیزی صبر کنید تا استفراغ متوقف شود. پس از توقف استفراغ، مصرف مقادیر کم مایعات شفاف را به آرامی شروع کنید و در صورت تحمل افزایش دهید.
- بعد از استفراغ صاف بنشینید.
- مایعاتی را به شکل چیپس یخ امتحان کنید که می تواند به آرامی در دهان شما آب شده و حل شود.
اگر بیمار مبتلا به سرطان داریم چه باید بکنیم؟
- هنگامی که بیمار احساس تهوع می کند، به او پیشنهاد دهید که غذا درست کند یا از دیگران بخواهید که برای کاهش بوی آزاردهنده غذا، غذا درست کنند. از فن های هواکش آشپزخانه برای کاهش بو استفاده کنید.
- غذاهایی با بوی قوی یا نامطبوع را بپوشانید یا بردارید.
- از چنگال ها و قاشق های پلاستیکی به جای چنگال های فلزی استفاده کنید که ممکن است طعم تلخی ایجاد کند.
- در مورد داروهایی که به جلوگیری از استفراغ کمک می کند بپرسید.
- بیمار را از نظر سرگیجه، ضعف یا بیحالی بررسی کنید
- سعی کنید با تشویق بیمار به نوشیدن مایعات شفاف در طول روز به آرامی از یبوست و کم آبی بدن او جلوگیری کنید؛ هر یک از این دو می تواند حالت تهوع را بدتر کند.
در صورت استفراغ شدید با تیم مراقبت از سرطان تماس بگیرید
- ممکن است مقداری از مواد استفراغ شده را استنشاق کرده باشد
- پزشک او را مطلع سازید که در طی چند روز استفراغ می کند
- اگر بیمار خون یا موادی شبیه تفاله قهوه استفراغ کرده است
- نمی توانید بیش از 4 فنجان مایع یا چیپس یخ در روز مصرف کند یا بیش از 2 روز چیزی نخورده باشد.
- نمی تواند داروهایش را مصرف کند.
- ضعیف، سرگیجه یا بیحالی شدید دارد
- در عرض 1 تا 2 روز 2 پوند یا بیشتر از وزن خود را دست می دهند (این بدان معناست که آنها به سرعت آب بدن خود را از دست می دهند و ممکن است دچار کم آبی شدید شوند.)
- ادرار زرد تیره دارد و به دفعات یا زیاد ادرار نمی کند
تهوع و استفراغ در شیمی درمانی به عوامل زیر بستگی دارد
- نوع داروهای مور استفاده: بعضی داروها اثر بیشتری بر مراکز تهوع و استفراغ دارند.
- مقدار دوز داروها: داروها و دوزهای بالاتر با احتمال بیشتری این عوارض را ایجاد می کنند.
- رژیم درمانی: هر قدر فاصله زمانی بین مصرف داروها کمتر باشد احتمال ایجاد عوارض بیشتر است.
- راه استفاده دارو: داروهای تزریقی سریع تر موجب ایجاد عوارض یاد شده می‌شوند.
- استعداد فردی بیمار به ابتلای عوارض
تهوع و استفراغ در پرتو درمانی به عوامل زیر بستگی دارد
- محل پرتو درمانی: 50 درصد بیمارانی که دوز استاندارد پرتو درمانی را به شکم (دستگاه گوارش به خصوص روه کوچک) دریافت کرده اند دچار تهوع و استفراغ می شوند.
- میزان اشعه دریافتی
- دفعات پرتو درمانی
توصیه های غذایی به بیماران تحت درمان
تغذیه مناسب برای هر کسی مهم است ولی در مورد بیماران تحت درمان سرطان اهمیت بیشتری دارد. در این بیماران هم خود بیماری و هم درمان های مرتب با آن می توانند اشتها و تحمل غذاهای خاص توسط بیمار را متاثر نمایند و تغذیه مناسب در جریان درمان سرطان می تواند به بیمار کمک کند تا:
- احساس بهبودی کند.
- مانع کاهش قدرت و انرژی خود گردد.
- مانع کاهش وزن شود.
- عوارض درمان را بهتر تحمل کند.
- خطر عفونت ها را کاهش دهد.
تغذیه مناسب به معنی مصرف انواع غذاها برای رساندن تمام مواد
ضروری به بدن است این مواد شامل پروتئین، کربوهیدرات، چربی، آب، ویتامین ها
و املاح است.
توصیه های غذایی به بیمارانی که پرتو درمانی می شوند
- سعی کنید به هنگام درمان معده شما خالی نباشد و حداقل یک ساعت قبل از دریافت درمان چیزی میل کنید.
- اگر از محل دوری برای دریافت درمان می آیید غذا و نوشیدنی برای مصرف در طول راه رفت و برگشت همراه داشته باشید.
- از تجربه ها و هم فکری بیماران دیگری که تجربه علمی در کنترل تهوع و استفراغ دارند بهره بگیرید.
توصیه های غذایی کلی
- از غذایی که راحت تر تهیه می شوند و احساس بهتری به شما می دهند استفاده کنید.
- از غذاهاییی که خیلی دوست دارید موقع ابتلا به تهوع استفاده نکنید.
- غذاهای چرب، سرخ کرده با ادویه زیاد یا خیلی شیرین را در موقع تهوع میل نکنید.
- غذاها را در وعده های متعدد با حجم کم مصرف کنید.
- بکوشید مایعات کمتری همراه غذا مصرف کنید.
- غذاها را سرد یا ولرم بخورید.
- وقتی تهوع دارید حتی الامکان خودتان آشپزی نکنید.
- بعد از هر بار استفراغ دهان خود را کاملا تمیز کنید.
- لباس های راحت و اندازه بدنتان بپوشید.
- با باز کردن پنجره یا روشن کردن دستگاه تهویه در هوای تمیز و تازه تنفس کنید.
- از صداها، منظره ها و بوهایی که تهوع و استفراغ را تشدید می کنند پرهیز کنید.
- در صورت عدم کاهش تهوع و استفراغ حتما با پزشک خود تماس بگیرید.سلامت نیوز
