کاهش سطح خطر پایه ویروس در کشور

در ایران نیز برخی‌ها به دلیل کاهش مبتلایان روزانه و تک رقمی شدن موارد فوتی از آندمیک شدن کرونا سخن می‌‌گویند و عده‌ای نیز پایان پاندمی را محتمل می‌‌دانند.

درحالی که  هنوز پاسخ علمی و شفاف در باره چرایی عدم وجود شواهد مبنی بر خاموشی ویروس کرونا وجود ندارد

در این گزارش سعی کرده ایم مباحث پیرامون شائبه های پایان پاندمی را از منظر علمی بررسی کنیم؛

احمد مهری، اپیدمیولوژیست و کارشناس حوزه سلامت در پاسخ به اینکه آیا این گزاره که ویروس کرونا اندمیک می‌‌شود درست است و اینکه اصولاً چه کسانی برای آندمی شدن بیماری‌های ویروسی تصمیم می‌‌گیرند و این پیش‌بینی‌ها بر چه اساس و معیاری است  توضیح می‌‌دهد: آندمیک به وضعیتی گفته می‌‌شود که بروز و شیوع بیماری طبیعی باشد. در شرایط فعلی هیچ شواهدی مبنی بر آندمی شدن بیماری کووید19 در ایران و جهان به طور مطلق و قطعی نداریم، بلکه برآوردها حاکی از آن است وضعیت فعلی بیماری کووید19 در ایران و جهان نتیجه آرام شدن موقتی ویروس است. تا زمانی که شواهد بیشتری به دست نیاوردیم که فرم آخر ویروس کرونا یعنی اُمیکرون هیچ جهشی پیدا نخواهد کرد و سرایت‌پذیری و بیماری‌زایی بیشتری ندارد، نمی‌توان نظر قطعی داد. مهری با بیان اینکه هنوز شواهدی بر اتمام پاندمی در سطح جهان و اپیدمی در سطح کشورها وجود ندارد، می‌‌افزاید: معمولاً در بحث آندمی شدن کرونا، سازمان‌های جهانی مانند مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده و اروپا و سازمان جهانی بهداشت تصمیم می‌‌گیرند. این تصمیم‌گیری نیز بر این مبنا است که چنانچه دو دوره از بیماری بگذرد و شاهد افزایش قابل توجه بیماری در هیچ جای جهان  و کشور نباشند، می‌‌توانند پاندمی و اپیدمی را خاتمه یافته بدانند.  این اپیدمیولوژیست در ادامه درباره چرایی برداشتن ماسک در برخی کشور‌ها نیز می‌‌گوید: برداشتن ماسک در کشورها به معنای آندمی شدن ویروس کرونا نیست، بلکه «سطح خطر پایه» در کشورها پایین آمده است. برخی کشورها به دلیل حساسیت و تاب‌آوری مردم در استفاده از وسایل بهداشتی تصمیم گرفتند در شرایطی که سطح خطر بیماری کووید19 پایین است مقداری از رعایت پروتکل‌ها را کم کنند.طبق گفته او، برخی متخصصان اپیدمیولوژی و ویروس‌شناسی برداشتن ماسک را با وجود کاهش سطح خطر پایه نیز نادرست می‌‌دانند چرا که به محض اینکه ایمنی حاصل از ابتلا به واکسن و ابتلا به عفونت در جوامع کم شود موارد ابتلا زیاد می‌‌شود، مگر اینکه شواهدی به دست بیاوریم که خطر ویروس کم شده است.

مهری درباره اعمال سیاست‌های مختلف بهداشتی از سوی کشورها در ماه‌های اخیر نیز عنوان می‌‌کند: سیاستگذاران کشورهای مختلف در اعمال سیاست‌های بهداشتی‌شان مقاومت و تاب‌آوری، بالا بودن سطح ایمنی حاصل از واکسیناسیون و ابتلا به عفونت جوامع‌شان را در نظر می‌‌گیرند. البته تصمیمات سیاسی نیز در این مسأله دخیل است بویژه آنکه بسیاری از کشورهای جهان وابسته به صنعت گردشگری هستند و به دلیل حضور گردشگران محدودیت‌هایشان را کاهش می‌‌دهند.

این کارشناس حوزه سلامت در پاسخ به اینکه میزان واکسیناسیون را در ایران چگونه ارزیابی می‌‌کنید، عنوان می‌‌کند: در ایران از نظر میزان تزریق واکسن استقبال خوبی شده است اما یکسری محدودیت‌هایی را شاهد هستیم از جمله اینکه هنوز 14 میلیون نفر واکسن نزده‌اند و جمعیت زیادی نیز دوز سوم‌شان را دریافت نکرده‌اند به این دلیل که جامعه احساس می‌‌کند کووید19 تمام شده است در حالی که ما هنوز هیچ شواهدی مبنی بر پایان اپیدمی و پاندمی در جهان نداریم. فرض فعلی بر این است که فعلاً به دلیل ماهیت اپیدمی بعد از موج سویه اُمیکرون سطح عظیمی از مردم به این سویه ویروس کرونا مبتلا شدند و همچنین واکسیناسیون برخی گروه‌های خاص سطح خطر در ایران پایین است. این فرصت خوبی است علی رغم آنکه مردم بتوانند سفر بروند، چرخ اقتصاد به جریان بیفتد و مراکز تولید مواد غذایی فعال شود. مهری در پاسخ به اینکه امیدواری جامعه ایرانی به ایمنی حاصل از واکسیناسیون تا چه مدت دوام خواهد داشت نیز می‌‌گوید: با کاهش سطح ایمنی بدن، افزایش میزان سرایت‌پذیری ویروس و افزایش تعداد افراد مستعد احتمال بازگشت بیماری در ایام آتی وجود دارد.

وی همچنین درباره اثربخشی واکسن‌ها در آینده نیز می‌‌گوید: مطالعات اثربخشی واکسن‌ها نشان داده میزان اثربخشی بسیاری از واکسن‌ها در مقابل سویه اُمیکرون کاهش پیدا کرده است برای همین نیز واکسن‌های سینوفارم در خارج از کشور و واکسن برکت در داخل به دنبال این هستند فرم‌های جدیدی از واکسن‌ها را مورد استفاده قرار دهند، بنابراین هنوز شواهدی وجود ندارد که مدت زمان استفاده از واکسن‌های فعلی را بتوانیم پیش‌بینی کنیم، با این حال برخی شواهد بر این است که اگر این ویروس بتازد هر چهار ماه یکبار باید تزریق واکسن را برای افراد گروه‌های پر خطر داشته باشیم.