معلولان مشغول پاسخگویی هستند

شفاآنلاین>سلامت> «سلام، وقت‌بخیر، کد 670هستم، بفرمایید.» این آغاز گفت‌وگوی اپراتور مرکز پاسخگوی سامانه 6369 است با یکی از جاماندگان یارانه‌های افزایش‌یافته دولت. یک نفر از آن سوی خط فریاد می‌کشد که حقوق ماهانه‌اش کمتر از 3میلیون تومان است اما یارانه برای او واریز نشده. «کد 670» به پشتی ویلچرش تکیه می‌دهد و سعی می‌کند پاسخ آرامی به تماس‌گیرنده عصبانی بدهد.

به گزارش شفاآنلاین: تماس‌گیرنده نمی‌داند کد 670، زن جوان 24ساله دارای معلولیت جسمی - حرکتی است و حالا روی ویلچر نشسته و جوابش را می‌دهد. تمام اپراتورهای مؤسسه «نیکوکاری رعد»، دارای معلولیت جسمی - حرکتی‌اند؛ مؤسسه‌ای که به‌عنوان پشتیبان و مشاوره‌های مردمی در بخش یارانه‌ها انتخاب شده‌ است. در اتاق‌های مؤسسه، کاربرها روی ویلچرهایشان پشت سیستم‌های کامپیوتری نشسته و پاسخ افرادی را می‌دهند که گاهی عصبانی و گاهی هم نگران از واریز نشدن یارانه‌های جدید هستند. به‌گفته خودشان در برخی تماس‌ها، مردم به آنها ناسزا می‌گویند و گاهی توهین می‌کنند. بعضی هم از همان ‌شروع مکالمه از غصه‌ها و مشکلات‌شان می‌گویند. وظیفه آنها اما راهنمایی مردم برای پیگیری و ثبت شکایت‌هایشان است.  به‌گفته «علیرضا آتشک»، مدیرعامل این مؤسسه، در 2هفته گذشته که ماجرای مردمی‌سازی یارانه‌ها مطرح شده تماس‌های مردمی به‌شدت بالا رفته: «روزانه 40هزار تماس از طریق سامانه 6369 در سه شیفت کاری پاسخ داده می‌شود. در کنار آن هم سامانه 09200006369 وجود دارد که همزمان می‌تواند 2هزار تماس را با گرفتن کد ملی و شماره موبایل پاسخ دهد. بیشترین تماس‌ها اعتراض به دهک‌های معیشتی است. 30سؤال یارانه‌ای استخراج شده که اپراتورها به آن پاسخ می‌دهند.» کارکنان این مؤسسه می‌گویند قبلا مردم تماس می‌گرفتند و درباره اینکه چطور پس از ازدواج یارانه‌شان را منتقل کنند، یا چطور برای فرزند جدیدشان یارانه بگیرند، سؤال می‌کردند حالا اما تمام تماس‌ها، اعتراض به واریز نشدن یارانه‌ها و حساب نکردنشان در دایره یارانه بگیران خلاصه می‌شود.

از اینکه کار می‌کنم احساس رضایت دارم
بیش از نیمی از اپراتورهای این مؤسسه (65درصد) زن هستند و 35درصد، مرد. «فاطمه اشتاد»، همان کد 670 است که پس از چند تماس متوالی و بدون وقفه یک فرصت کوتاه برای پاسخگویی به سؤالات پیدا می‌کند. او می‌گوید: «تمام تماس‌هایمان از سوی مردمی است که یارانه نگرفته‌اند و حالا به روزی 400تماس هم رسیده است. ما پیش از این، پشتیبانی یارانه‌های معیشتی را انجام می‌دادیم اما از 2هفته پیش که واریز یارانه‌ها تغییر کرد، برخی مشمول آن نشدند و حالا وضعیت‌شان را پیگیری می‌کنند. ناراحت‌اند و گاهی با لحن بسیار تند با ما صحبت می‌کنند. تنها وظیفه ما گوش دادن به صحبت‌هایشان و دادن راهکار است. ما از برخورد بد آنها ناراحت نمی‌شویم، چرا که آموزش دیده‌ایم درک‌شان کنیم.» او می‌گوید 6سال است که اپراتوری می‌کند اما در این مدت مردم مشکلاتی را مطرح کرده‌اند که اصلا نمی‌توان آنها را عنوان کرد: «کارمان سخت است و دائم با مشکلات مردم سروکار داریم. گاهی مردم از نقاط دورافتاده و محروم تماس می‌گیرند و چیزهایی می‌گویند که واقعا تلخ است. بسیاری از آنها درباره غم‌هایشان با ما صحبت می‌کنند، شرایط زندگی‌شان را می‌گویند و اینکه گاهی غذایی برای خوردن ندارند.» او درباره مشکلاتی که ممکن است در شرایط کاری با وجود معلولیت جسمی - حرکتی‌اش با آن مواجه شود، توضیح می‌دهد: «به این باور رسیده‌ایم که محدودیت برای همه وجود دارد حتی برای کسانی که از سلامت کامل برخوردارند. ما این محدودیت‌ها را حل کرده‌ و با آنها کنار آمده‌ایم. مشکلات زیادی وجود دارد و در تمام سال‌های گذشته تکرار شده اما من هر روز سرکارم حاضر می‌شوم و از این شرایط احساس رضایت دارم.»

بهترین شغل دنیا را داریم
«اکبر موسی‌لی»، هم تقریبا 6سال است اپراتوری می‌کند:«درباره افرادی که شرایط ما را دارند و به هر عنوانی دارای معلولیت‌اند، یکی از بهترین شغل‌ها، پشتیبانی و مشاوره است. حتی با حداقل و حداکثر معلولیت جسمی - حرکتی هم می‌توانیم این کار را انجام دهیم. جز وزارت کار، نهادهای دولتی هم باید امور پشتیبانی و پاسخگویی را به افراد دارای معلولیت بدهند تا ظرفیت شغلی ما افزایش پیدا کند.» او البته معتقد است که حقوق‌شان با اینکه براساس قانون کار تعیین شده اما نسبت به کاری که انجام می‌دهند، پایین است: «در تمام دنیا، اپراتورها به‌عنوان «کال‌سنتر» جزو مشاغل سخت به شمار می‌روند، چرا که باید دائم پاسخگو و به‌روز باشند. از سوی دیگر هربار اطلاعات تکراری‌دادن به مردم باعث می‌شود، فرسایش روحی - روانی داشته باشیم، با وجود این سختی کار نداریم. برخی از دوستان ما بعد از سه تا چهار سال کار در این حوزه، دیگر قادر به ادامه فعالیت نیستند چون مشکل روحی - روانی برایشان به‌وجود می‌آید.»‌

چرا کار کردن افراد دارای معلولیت اینقدر جذاب است؟
«مشکل اینجاست که بیشتر افراد تماس‌گیرنده به راهنمایی‌های ما گوش نمی‌دهند، فکر می‌کنند که ما با کلیک کردن روی یک کلید، می‌توانیم یارانه آنها را واریز کنیم.» اینها صحبت‌های یکی دیگر از اپراتورهای مؤسسه است. او می‌گوید: «بیشترین تماس‌های ما از خوزستان، بندرعباس، کهگیلویه و بویراحمد و حاشیه شهر تهران است. یک نفر تماس می‌گیرد و با اینکه مالک 4خودرو است، اما چون در حاشیه شهر تهران زندگی می‌کند، انتظار دارد یارانه‌اش واریز شود. با ما دعوا می‌کنند که چرا یارانه برایشان واریز نمی‌شود. وظیفه ما تنها راهنمایی این افراد است و کار دیگری از دست‌مان برنمی‌آید. اما زمانی که همین مسائل را می‌گوییم، برخی به ما توهین می‌کنند. بعضی هم می‌گویند شما آنجا چه‌کار می‌کنید که یارانه ما را پرداخت نمی‌کنند؟ این شرایط سخت است اما قرار نیست با مردم بجنگیم و باید اوضاع را مدیریت کنیم تا مشکلشان حل شود.» او چنین شرایطی را باعث فشار کاری و خستگی بیش از حد برای خود و همکارانش می‌داند و معتقد است نه‌تنها برای خودشان چنین وضعیتی دارند بلکه برای تمامی اپراتورهای پاسخگو اگر مردم کمی منصفانه برخورد کنند شرایط کار بهتر می‌شود: « گاهی مردم تماس می‌گیرند و از مشکلاتشان می‌گویند، تمام تلاش ما این است که به همه حرف‌هایشان گوش دهیم اما زمان محدود است.» با اینکه میزان بیکاری در افراد دارای معلولیت بالاست اما این اپراتور از اینکه کار کردن افراد دارای معلولیت تا این اندازه برای دیگران جذاب است، تعجب می‌کند:«ما فرقی با دیگر افراد جامعه نداریم و می‌توانیم به راحتی با مردم ارتباط بگیریم. سال‌هاست آموزش دیده‌ایم و بهترین شرایط کاری در این حوزه را داریم. ای‌کاش به جای این شرایط، امکانات دیگری را برای ما فراهم می‌کردند. چند روز پیش به‌دلیل مشکلی که برای رانندگان ایجاد شده بود، ما سرگردان رفتن به خانه‌هایمان شدیم. خود من از یافت‌آباد تا آزادی را با ویلچر برقی به خانه رفتم و ممکن بود در راه هزار و یک مشکل برای من به‌وجود بیاید.»
آخرین کامپیوتر در انتهای اتاق مؤسسه، متعلق به « فرشاد عباس‌زاده»‌ است که معتقد است این شرایط و استفاده از ظرفیت معلولان حرکتی و جسمی مزیت خوبی برای آنهاست، چرا که هیچ فرصت شغلی برای آنها فراهم نیست: «این کار هم سختی‌هایی دارد اما حداقل شغلی برای کار کردن داریم و زیرنظر وزارت رفاه مشغول پاسخگویی به جامانده‌های واریز یارانه‌ها هستیم.»

70درصد افراد دارای معلولیت بیکارند
علیرضا آتشک، مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر است و درباره فعالیت این افراد توضیح بیشتری می‌دهد. به‌گفته او، این مؤسسه یک سازمان مردم نهاد است که از سال 80تاسیس شده، مجوز آن سال 98از سازمان تنظیم مقررات گرفته شده اما کار از سال 96شروع شده بود:« در این مؤسسه به افراد دارای معلولیت جسمی - حرکتی، از بدو تولد تا 40سالگی خدمات داده می‌شود که ارائه آموزش با مدرک فنی- حرفه‌ای و همچنین خدمات توانبخشی، ازجمله این اقدامات است.» براساس اعلام «آتشک»، آموزش توانبخشی و اشتغال، اصلی‌ترین خدمت ارائه شده به این افراد است:« بخش اشتغال تعریفی تحت‌عنوان کارآفرینی اجتماعی خیریه دارد. به این صورت که ما برای حل یک معضل اجتماعی برای معلولان که همان بیکاری است و میزان شیوع آن در این افراد 70درصد است، کار اقتصادی انجام می‌دهیم. البته این کارآفرینی، منفعتی برای ما ندارد، تمام منافع آن برای آموزش رایگان، توانبخشی، استفاده از کلینیک‌های دندانپزشکی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد.» او ادامه می‌دهد:«در کارآفرینی اجتماعی سه کار انجام داده‌ایم که یکی از آنها، مرکز تماس الغدیر است، ما از سازمان تنظیم مقررات مجوز رسمی گرفته‌ایم و به‌عنوان نخستین مرکز تماس برای معلولان، آن را فعال کرده‌ایم، دومین اقدام هم راه‌اندازی کارگاه رعدجامه است که در آن لباس کار تولید می‌شود و سومین اقدام، کارآفرینی برای 100نفر از افراد دارای معلولیت در خانه به‌صورت تولید محصول است. قراردادی هم با یکی از سایت‌های معتبر فروش اینترنتی محصولات داریم که از طریق آن 1100نفر را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، مشغول به‌کار کرده‌ایم.» براساس اعلام مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر، هم‌اکنون 200نفر در این مؤسسه بیمه هستند و حداقل حقوق کار را دریافت می‌کنند: «تلاش ما این است که یک اقدام فرهنگی ایجاد کنیم تا کار اپراتوری و پاسخ‌دهی‌، به افراد دارای معلولیت داده شود. بر همین اساس هم آموزش‌ها را انجام می‌دهیم و افراد را توانمند کرده‌ایم.» آتشک درباره ایده ایجاد این نوع کارآفرینی هم توضیح می‌دهد:« سال 96در جشنواره‌ای که در فرانسه برگزار شد شرکت کردیم، در این جشنواره 190طرح در ارتباط با کارآفرینی شرکت کرده بودند که ایده ما جزو 5طرح برتر دنیا انتخاب شد. در همان جا مشاهده کردیم که چقدر از مراکز تماس برای ایجاد اشتغال برای افراد دارای معلولیت و در همه جای دنیا از این افراد به‌عنوان نیروهای توانمند استفاده می‌شود.» او ادامه می‌دهد:« پس از آن بود که تصمیم گرفتیم این افراد را برای سامانه پاسخگویی در ارتباط با طرح مردمی‌سازی و اصلاح یارانه‌ها که از سوی دفتر مطالعات معاونت رفاه وزارت تعاون که یکی از شرکای اجتماعی در حمایت از این افراد است و به ما برون‌سپاری شد، آموزش دهیم. افراد انتخاب شده در دوره‌های فن بیان، کامپیوتر، مهارت‌های ده‌گانه کنترل خشم و مسائل اجتماعی و... شرکت کردند و 3 تا 6ماه هم کارآموزی داشتند. بعد از آن وارد چرخه کار شدند.»
یکی از انتقادات آتشک، متفاوت نبودن شرایط کار برای افراد دارای معلولیت نسبت به سایر افراد است:«باید شرایط کاری این افراد فرق داشته باشد، اما براساس قانون کار، این افراد 8ساعت باید سر کار باشند، درحالی‌که در همه جای دنیا از آنها در بخش اشتغال حمایت می‌شود و ساعت‌های کاری‌شان حدود 6ساعت است. البته یک نکته برای این افراد رعایت می‌شود و آن هم بازنشستگی آنهاست که 5سال زودتر انجام می‌شود.» به‌گفته او، البته تمام افراد نیازمند شغل در بخش پاسخگویی مشغول به‌کار نیستند، برخی هم در خیاطی و صنایع‌دستی و کارهای هنری فعالیت می‌کنند:« یکی از نکات مهم این است که ما به‌عنوان کارآفرین بخش خصوصی با سرمایه اندک مشغول به‌کار هستیم که نیاز به حمایت داریم. ما می‌توانیم 500نفر از این افراد را در خانه مشغول به‌کار کنیم، اما هیچ‌کس از ما حمایت نمی‌کند. قانون می‌گوید برای هر نفر می‌توان 100میلیون تومان وام گرفت، ما می‌توانیم 20میلیارد برای افراد تحت پوششمان وام بگیریم، تا تجهیزات بخریم و آنها را در خانه و مؤسسات مجهز کنیم، اما بانک‌ها به ما وام نمی‌دهند، یکی از مشکلات ما سرمایه در گردش است. » او می‌گوید:« زمانی‌که یک معلول مشغول به‌کار می‌شود، از چرخه حمایت دولت خارج می‌شود، ما می‌خواهیم مردم بدانند که می‌توان به معلول به جای بسته ارزاق، کار داد.»
او درباره آمار بیکاری افراد دارای معلولیت هم توضیح می‌دهد و می‌گوید:« آمارهای جهانی نشان می‌دهد 7درصد از جمعیت کشوری مانند ایران، از نوعی معلولیت رنج می‌برند، بنابراین با توجه به جمعیت کشور، این افراد 5میلیون و 600هزار نفر هستند. اما افرادی که تحت پوشش بهزیستی هستند حدود یک میلیون نفر هستند، از این تعداد 950هزار نفر معلول جسمی - حرکتی‌اند که می‌توان برایشان اشتغال ایجاد کرد. اما حدود یک پنجم این افراد تحت پوشش هستند.» به‌گفته آتشک، بیکاری در جامعه جسمی - حرکتی، 60درصد، در نابینایان 75درصد و در ناشنوایان 65درصد است. نرخ بیکاری در این افراد 4برابر افراد عادی است بنابراین باید به‌شدت از آنها حمایت شود.روزنامه همشهری