به گزارش شفاآنلاین:ایدز ( AIDS ) مخفف یه عبارت انگلیسی ( Acquired Immunodeficiency Syndrome ) که در فارسی سندرم نقص ایمنی اکتسابی معنی می‌شود، این بیماری توسط ویروسی به نام اچ آی وی HIV (Human Immunodeficiency Virus) منتقل می‌شود و می‌تواند فرد مبتلا را به مرور و با توجه به شدت بیماری به کام مرگ بفرستد.
بیماری ایدز سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را آهسته آهسته از بین می‌برد و در نتیجه بدن در برابر نفوذ ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها، مواد آلاینده و سرطان زا ، سموم و قارچ‌ها مقاومت خود را از دست می‌دهد زیرا سیستم ایمنی بدن مکانیزمی است که از بدن در برابر ویروس‌ها، باکتری ها و هر نوع عامل بیماری زای دیگر محافظت می‌کند.
اچ آی وی (HIV) یک عفونت ویروسی است که می‌تواند از طریق رابطه جنسی، خون و یا از طریق مادر به فرزند در طول بارداری، بدو تولد و یا در دوره شیردهی منتقل شود و بدون مصرف دارو، سال‌ها طول می‌کشد تا ویروس ایدز سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را ضعیف کند و به نقطه‌ای برسد که فرد مبتلا به بیماری ایدز شود.
چگونه ویروس، اچ آی وی تبدیل به ایدز می‌شود؟
CD۴، نوع ویژه‌ای از سلول‌های خونی هستند که نقش بزرگی در مبارزه بدن با بیماری‌ها دارند و اچ آی وی این سلول‌ها را تخریب می‌کند. با از بین رفتن تعداد بیشتری از سلول های CD۴ سیستم ایمنی بدن ضعیف تر می‌شود طوریکه ممکن است فردی سال‌ها این عفونت قبل از اینکه تبدیل به ایدز شود، داشته باشد.
هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد، اما داروهایی هستند که به طور چشمگیری رشد این بیماری را کند میکنند، این داروها، در خیلی از کشورای توسعه یافته میزان مرگ و میر بر اثر ابتلا به ایدز را کاهش داده‌اند، اما در آفریقا، هائیتی و بخش هایی از آسیا، ایدز تلفات زیادی داشته‌است.
برای نخستین بار در سال ۱۹۸۱ در آمریکا با نوعی بیماری عفونی ناشناخته مواجه شدند که در فاصله بسیار کمی در نقاط دنیا گسترش یافت و همه پیش بینی‌ها را پشت سر گذاشت، اولین مورد ابتلا به ایدز در ایران در سال ۱۳۶۶ یک کودک ۶ ساله مبتلا به هموفیلی بود که فاکتورهای انعقادی آلوده به او تزریق شده بود.
شمار افراد مبتلای ثبت شده به ایدز در ایران تا اول تیر ماه ١٣٨۴ حدود ۱۱ هزارو ۲۲۰ نفر بود که در چند سال اخیر این آمار حدود چهار برابر شدهاست، اما در زمان حاضر شمار تخمینی این بیمارن در کشور بیش از ۶۰ هزار نفر برآورد می‌شود.
آمار ثبتی مبتلایان به ایدز در کشور و بوشهر
بر اساس نظام جامع مدیریت داده های الکترونیک اچ آی وی کشور از ابتدای ثبت تا پایان نیمه نخست سال جاری سرجمع ۴۱هزار و ۸۷۶ نفر آلوده به این ویروس شناسایی شده است که ۲۲ هزار و ۴۰۶نفر زنده هستند.
از این تعداد ۱۵ هزار و ۶۱۸ نفر برای دریافت خدمات مراجعه میکنند و تعداد ۱۵ هزار و ۲۰۰ نفر نیز تحت درمان قرار دارند.
همچنین ۸۲ درصد مبتلایان به اچ آی وی در کشور را مردان و ۱۸ درصد را زنان تشکیل می‌دهند و همچنین ۵۲.۲ درصد علت ابتلا در کشور تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد مخدر، ۲۳ درصد رابطه جنسی و ۱.۷ درصد از راه انتقال مادر به کودک بوده‌است.
براساس نظام جامع مدیریت داده‌های الکترونیک اچ ای وی، از سال ۷۲ تا یکم آذر ماه امسال، ۵۸۶ نفر مبتلا به این ویروس در این استان شناسایی شده‌اند که از این شمار ۸۱.۵ درصد مرد و ۱۸.۵ درصد زن هستند.
تابو سازی و انگ بد نامی مانع اصلی کنترل ایدز
هر چند بیماری ایدز با منشا ویروسی و غیر اختصاصی و نشانه‌هایی چون ضعف، بی حالی و خستگی همراه است و گاهی تا ۲۰ سال به صورت نهفته وجود دارد اما فرد از آن بی خبر است ولی امروز روش‌های تشخیص این بیماری پیشرفت کرده‌است طوریکه در همه مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه های سلامت، مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری دسترسی به تست تشخیص سریع اچ آی وی با برندهای مورد تائید آزمایشگاه مرجع سلامت وجود دارد و فرد می‌تواند بدون خون‌گیری و تنها با یک قطره خون از انگشت دست در مدت ۲۰ دقیقه از سلامت خود آگاه شود.
به گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، این آزمایش‌ها به صورت رایگان و محرمانه به شکل کامل آگاهانه و با رضایت فرد با پنج شرط در همه مراکز سلامت استان بوشهر وجود دارد و این گام بزرگی برای تقویت استراتژی بیماریابی است.
دکتر عبدالمحمد خواجه ئیان براین باور است که ایدز یک نوع بیماری عفونی مزمن است که در دهه‌های گذشته به علت برخی دیدگاه‌های غلط به تابو تبدیل شدهاست و مبتلایان به آن از بیم انگ بدنامی حاضر به مراجعه برای تشخیص و درمان کنترل بیماری خود نیستند، این درحالی است که بیماری ایدز درصورتی که بموقع تشخیص داده شود و فرد تحت مراقبت قرار گیرد براحتی قابل کنترل است.
خطر تغییر راه انتقال ویروس اچ آی وی
شواهد موجود نشان می‌دهد مهمترین راه‌های انتقال ویروس اچ آی وی در ایران اعتیاد تزریقی و تماس های جنسی غیرمتعارف است و از آنجا که ابتلا از راه تزریق مواد به سوی انتقال جنسی درحال تغییر الگو است، شناخت ناکافی از روش‌های پیشگیری و افزایش آسیب‌های اجتماعی بو در میان جوانان و نوجوانان بسیار نگران کننده است.
در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که آسیب‌های گوناگون روانی اجتماعی نظیر خشونت، سوء مصرف مواد مخدر و محرک، مشروبات الکلی، رفتارهای جنسی نامتعارف بروز و شیوع بالایی پیدا کرده‌است و براین اساس بدیهی است که یکی از پیامدهای این آسیب های گوناگون، همه‌گیری ویروس اچ آی وی و بیماری ایدز است.
به گفته خواجه ئیان بررسی موارد شناسایی شده نشان می‌دهد که عمده ترین راه انتقال ویروس اچ آی وی در استان ازطریق اعتیاد تزریقی (۵۹.۵درصد) و پس از آن از راه برقراری روابط جنسی (۲۲.۶ درصد ) است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بیشترین راه انتقال در زنان از راه جنسی (۶۷.۵درصد ) است که از همسران خود مبتلا شده‌اند، باید بیماران در ابتدای تشخیص آلودگی برای دریافت خدمات لازم به مرکز مشاوره مراجعه کنند تا با همکاری تیم مراقبت و درمان از مبتلا شدن همسر و فرزندان آنان به این ویروس جلوگیری شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: ۶۶ درصد گروه سنی درگیر ویروس اچ آی وی در این استان ۲۵-۴۰ است.
ضرورت تلاش برای پایان انگ و تبعیض در مبارزه با ایدز
امروز استراتژی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به بیماری ایدز تغییر کرده‌است و همه تلاش میکنند تا نسبت به ایدز انگ زدایی شود و برای رسیدن به این هدف مدل آموزش در همه اداره‌ها یکسان سازی شدهاست و این رویکرد نوین به جای ترساندن مردم از بیماری لازم است با آموزش، آگاهی صحیح و مشاوره مردم را ترغیب و تشویق کرد که از وضعیت آلودگی خود به اچ آی وی مطلع شوند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر افزود: هیچ فردی نباید به دلیل بیماری تحت فشار قرار گرفته و یا از حقوق اجتماعی خود محروم شود در همین ارتباط هم اکنون ۲۳۷ نفر زیر پوشش خدمات رایگان مراقبت و درمان مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری استان قرار دارند که برای بیش از ۹۰ درصد آنان داروهای ضدویرسی بطور رایگان شروع شده است.
وی با اشاره به اتفاق‌های خوبی که در روند مراقبت و درمان بیماران در جهان ، کشور و استان بوشهر رخ داده‌است یادآور شد: دسترسی مطللوب به داروهای "ضدرترو ویروسی" یکی از مهمترین موفقیت‌های برنامه در پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران است که از طرفی باعث ارتقا کیفیت زندگی بیماران نیز می‌شود؛ البته حمایت‌های روانی و اجتماعی از این بیماران و خانواده‌های آنها برای کاهش فشارهای مضاعف ناشی از قضاوت‌های نادرست همچنان ضروری است.
این مقام مسئول بهداشتی تاکید کرد: شعار امسال روز جهانی ایدز که همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک است یادآوری می‌کند هنوز جهان نیازمند به تلاش همگانی برای مبارزه با ویروس اچ ای وی برای پایان انگ و تبعیض، افزایش آگاهی، کاهش اثرات منفی اچ آی وی بر زندگی افراد و بهبود کیفیت زندگی کسانی که با این ویروس زندگی میکنند است.
خواجه ئیان گفت: همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک این پیام را اعلام می‌کند که جهانیان به یکدیگر بپیوندند تا این اطمینان حاصل شود که بر روی مساله سلامت سرمایه گذاری شده است، سیستم‌های سلامت تقویت شده اند، دسترسی به داروهای درمانی، واکسیناسیون و تست‌های تشخیصی با احترام به حقوق همه افراد در اختیار عموم مردم قرار گیرد.
پاندمی کووید ۱۹ نباید مانع مراقبت بموقع از گروه‌های آسیب پذیر شود
به گفته خواجه ئیان شناسایی بموقع افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی که از وضعیت خود مطلع نیستند منجر به درمان هرچه سریعتر بیماری و در نهایت افزایش سطح ایمنی بدن آنان می‌شود و این موضوع کمک بسیار بزرگی در پیشگیری از ابتلا به کووید - ۱۹ عارضه دار در این افراد است.
وی افزود: بطور کلی شرایط موجود زیر سایه شیوع ویروس کرونا نباید روی برنامه‌های ایدز تاثیر منفی یگذارد و باید تلاش کرد با حمایت بخش‌های مختلف دولتی و مردمی راهکارهای جدید و کم خطرتری برای آموزش، بیماریابی، مراقبت و درمان، حمایت‌های روانی و کاهش آسیب شناسایی کرد تا جلوی همه گیری‌های دیگر بیماری‌ها گرفته شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر یادآور شد: یکی از اقدام‌های مهم و اساسی در نظام مراقبت و درمان بیماران انجام آزمایش‌های تخصصی است که قبل از شروع درمان ضد ویروسی و پایش منظم بیماران تحت درمان، لازم است سنجش بار ویروسی و CD۴ برای بیماران انجام شود؛ هم اکنون این آزمایش‌ها در آزمایشگاه تشخیص مولکولی و ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر بصورت رایگان برای بیماران انجام می‌شود و به طور قطع این دسترسی کیفیت ارائه خدمات را ارتقا می‌بخشد.
خواجه ئیان گفت: در زمان حاضر در استان بوشهر همگام با سراسر کشور مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری و همچنین مراکز خدمات جامع سلامت در ارائه آموزش و مشاوره افراد درمعرض خطر و یا دارای رفتارهای پرخطر فعال و وسایل پیشگیری مناسب را بطور رایگان دراختیار افراد قرار می‌دهند.
وی ادامه داد: کودکان، زنان، نوجوانان و زنان باردار از گروه‌های هدف اصلی برنامه پیشگیری و کنترل اچ آی وی هستند و نباید اجازه داد سایه پاندمی کووید -۱۹ بر مراقبت بموقع این گروه های آسیب پذیر سایه افکند، افزون براین بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر همزمانی ابتلا به ۲ بیماری سل و اچ آی وی در این بحران بخوبی مدیریت نشود طی پنج سال آینده مرگ ناشی از این بیماری‌ها حداقل ۲ برابر می‌شود.
وی ادامه داد: سال گذشته ۲۷ مورد جدید اچ آی وی مثبت در استان بوشهر شناسایی شد این در حالی است که در سال جاری باتوجه به همه گیری بیماری کووید -۱۹ و مراجعه کمتر افراد، تنها ۲ مورد جدید از بیماری اچ آی وی در این استان شناسایی شدهاست.
کارشناس برنامه کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: در سال جاری پاندمی کووید -۱۹ برهمه آحاد زندگی بشر سایه افکند و به طور قطع آثار مخرب آن در همه جهان بوده و ممکن است ادامه یابد با توجه به اینکه هنوز دارو و واکسن قطعی برای این بیماری ساخته نشده‌است و به سادگی قابل کنترل نیست پس باید با طراحی و برنامه ریزی‌های جدید و کارآمد پیش رفت.
برنجن گفت: فعالیت‌های تدوین شده در برنامه چهارم استراتژیک کشوری و هماهنگی‌های بین بخشی بخوبی برای کنترل ویروس اچ آی وی در حال اجرا بود ولی با بروز ویروس کرونا تا حدودی کیفیت و کمیت مراقبت‌ها کاهش یافت؛ از همان ابتدای همه گیری مداخلات لازم در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری صورت گرفت و تلاش شد ویزیت، مشاوره، دارو و سایر مراقبت‌های روتین بیماران انجام شود و وسایل حفاطت فردی، مواد ضدعفونی کننده در اختیار مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری قرار گرفت و جزوه آموزشی " آنچه افرادیکه با اچ آی وی زندگی میکنند باید از کرونا بدانند" در اختیار همه مکان‌های ارائه خدمت به بیماران قرار داده شد.
وی ادامه داد: کووید – ۱۹ یک بیماری جدی است و همه افرادی که با اچ آی وی زندگی میکنند باید تمام دستور احتیاطی که منجر به کاهش تماس با ویروس و پیشگیری از ابتلا به این بیماری می‌شود را رعایت کنند.
برنجن گفت: در زمان حاضر شواهدی وجود ندارد که نشان دهد احتمال ابتلای افرادی که با اچ آی وی زندگی می کنند به بیماری کرونا بیشتر بوده و یا ابتلا به کرونا در آنان با بروز عوارض شدید تر همراه باشد اما به این معنا نیست که این افراد بیماری خفیف تری را مبتلا می‌شوند بنابراین این افراد باید تمام نکات احتیاطی و پیشگیرانه را به دقت رعایت کنند.
ایجاد باشگاه‌های مثبت گامی در راستای کنترل ایدز
باتوجه به اینکه ابتلا به عفونت اچ آی وی در جمعیتی که در فعال ترین دوران زندگی خود هستند در حال گسترش است برنامه سازمان بهزیستی کشور در اجرای سیاست‌های کلی سلامت با هدف کاهش موارد جدید ابتلا به ایدز، شناسایی ۹۰ درصد افراد مبتلا به اچ آی وی مثبت و قرارگرفتن آنها تحت درمان داروی "ضد رترو ویروس" و پایدارماندن این افراد در درمان دارویی است.
معاون امور پیشگیری بهزیستی استان بوشهر معتقد است: امروز کشورهایی هستند که موفق شده‌اند بیماری ایدز را کنترل کنند و این موفقیت تنها زمانی حاصل شدهاست که آنها توانسته‌اند درصد بالایی از افراد مبتلا را تحت درمان قراردهند.
به گفته مهرناز اسکندری فردی که تحت درمان قرار می‌گیرد هم خودش می‌تواند زندگی سالمی داشته باشد و هم تعداد ویروس‌ها درخونش کم می‌شود بنابراین بیماری را خیلی کمتر به دیگران منتقل می‌کند و به این ترتیب بیماری درآن جامعه کنترل شده است.
وی اضافه کرد: به منظور مهار همه گیری ایدز و رسیدن به سه اصل ۹۰، نسبت به راه‌اندازی باشگاه مثبت در شهرستان‌های این استان بویژه بوشهر و دشتستان و مراکز کاهش آسیب اعتیاد، ( مرکز گذری ( DIC ) به همراه تیم سیار و مرکز سرپناه شبانه) اقدام شدهاست.
باشگاه مثبت یک سازمان غیردولتی است که در آن خدمات مشاوره، مراقبت و حمایت‌های روانی - اجتماعی ارائه و زمینه افزایش مشارکت افراد اچ آی وی مثبت در برنامه‌های پیشگیری از گسترش همه گیری تشکیل می‌شود و دارای نقش تعیین کننده ای در تحقق هدف‌ها و اجرای راهبردهای کلان کشور برای مهار بیماری ایدز هستند.
اسکندری جذب،حمایت، توانمندسازی، آشنایی افراد اچ آی وی مثبت با یکدیگر و ارائه آموزش‌های شغلی ومهارتی را از مهمترین هدف‌های راه اندازی باشگاه‌های مثبت عنوان کرد.
وی یادآور شد: در زمان حاضر اداره کل بهزیستی استان در راستای پیشگیری و کنترل ایدز ۲ باشگاه مثبت در شهرستان‌های بوشهر و دشتستان تاسیس کرده و تاکنون نیز ۱۵۷ نفر شامل ۶۹ درصد مرد، ۲۵ درصد زن و ۶ درصد کودک عضو این باشگاه‌ها هستند.
اسکندری با اشاره به شیوع ویروس کرونا افزود: در این شرایط باشگاه‌های مثبت افزون بر ارائه خدمات معیشتی و مشاوره ای اقدام به توزیع ماسک و مواد ضد عفونی برای بیماران ایدز نیز میکنند.
لزوم آموزش مهارت‌های زندگی به جوانان و نوجوانان
در سراسر جهان، جوانان و نوجوانان به دلیل نوع رفتارهای خود یکی از آسیب پذیرترین گروه‌ها در مقابل همه گیری ایدز هستند بسیاری از جوانان، در مورد چگونگی شیوع این بیماری اطلاع دقیقی ندارند و هرگز باور ندارند که خودشان هم در معرض خطر هستند.
آن عده از جوانان نیزکه درباره اچ آی وی اطلاعاتی دارند، به دلیل نداشتن مهارت، نبود حمایت و فقدان امکانات لازم برای انجام رفتارهای صحیح، کمتر در مقابل این ویروس از خود مراقبت میکنند.
رئیس اداره سلامت و تندرستی آموزش و پرورش استان بوشهرگفت: اطلاع رسانی درست و گسترده، آموزش مهارت‌های زندگی، افزایش آگاهی مردم بویژه نوجوانان و جوانان درباره بیماری ایدز درکاهش و کنترل این بیماری بسیار مهم است.
عبدالله زارعی معتقد است، اطلاعات نوجوانان و جوانان درزمینه رعایت و راه‌های پیشگیری از بیماری ایدز بسیار اندک است و آموزش مستمر از طرف رسانه‌ها، خانواده‌ها و مربیان درمدارس از اصول اولیه پیشگیری از ابتلا به ایدز است.
به نظر این کارشناس آنچه جوانان و نوجوانان امروز به آن نیاز دارند آموختن مهارت "نه" گفتن، کنترل خشم و حل مساله است که می‌توان به این وسیله حساسیت درون دانش آموزان را ارتقا داد.
ایرنا
