کشور ما با افزایش شیوع بیماری‌های غیرواگیر مانند چاقی، فشارخون بالا، دیابت و سرطان‌ها روبروست. همچنین مصرف دخانیات و الکل را هم باید در این زمره شمرد. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، شمار موارد مرگ به علت مصرف دخانیات در دو دهۀ آینده به ۱۰ میلیون مورد خواهد رسید. بیش از ۷۰ درصد این مرگ‌ها به علت سرطان ریه، بیماری‌های کبدی، بیماری‌های ریوی، بیماری‌های قلبی و دیابت است. در کشور ما نیز آثار این مشکلات به‌تدریج خود را نشان داده است. مطالعه کوهورت (مطالعه هم‌گروهی) گلستان در ایران نشان داده است که استعمال دخانیات به‌ویژه قلیان در جوانان به‌خصوص در دختران و زنان جوان در حال افزایش است. این بررسی همچنین نشان داده است که مصرف سیگار با خطر مرگ زودرس همراه است. براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت تا سال ۲۰۲۰، بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی و چاقی دوسوم کل بیماری‌های جهان را تشکیل خواهند داد. در حال حاضر نیز این میزان ۴۰ درصد است. این افزایش به دلیل رژیم غذایی غیرسالم (مملو از قند و چربی)، عدم تحرک و مصرف سیگار است. از علل افزایش مصرف این رژیم‌های غذایی‌های ناسالم می‌توان به مصرف رو به افزایش برندهای جهانی نوشابه‌های گازدار اشاره کرد. عادات غذایی نامناسب، استفاده از غذاهای آماده، یا به‌اصطلاح فست‌فود، زندگی ماشینی، بی‌تحرکی، مصرف سیگار و الکل خود از اثرات این پدیده در جهان است. مطالعات کوهورت بزرگ در ایران نشان داده است که ۱۰ میلیون ایرانی، یعنی نیمی از افراد بالای ۵۰ سال، به بیماری فشارخون مبتلا هستند. سالانه ۵۰۰ هزار نفر در ایران دچار سکته‌های قلبی و مغزی می‌شوند و ۱۵۰ هزار نفرشان به‌این دلیل فوت می‌کنند. از طرف دیگر سن سکته‌های قلبی و مغزی در ایران ۱۰ سال کمتر از متوسط جهانی است. کم‌تحرکی در ایرانیان بسیار شایع است، به‌طوری‌که نشان داده شده است که ایرانیان از کم‌تحرک‌ترین مردمان جهان هستند. یک‌چهارم افراد در یک مطالعه کوهورت بزرگ در ایران، درجاتی از نارسایی کلیه را نشان داده‌اند. میزان سرطان‌ها در ۲۵ سال گذشته در ایران ۲ برابر شده است. مصرف مواد مخدر در ایران بسیار بالا است و چاقی در مردان و زنان نیز رو به افزایش است.
به طورقطع آموزش و پیشگیری بسیار مهم است و باید دراین باره کار و سرمایه‌گذاری مناسبی کرد. اصلاح رژیم غذایی (کم کردن مصرف مواد قندی و چربی)، تشویق به فعالیت بدنی و کم کردن مصرف دخانیات از کارهای مهمی است که باید روی آن کار و فرهنگ‌سازی کرد.
پدیده جهانی‌شدن به‌طور مستقیم و غیرمستقیم روی این مشکلات بهداشتی در ایران نقش داشته است. یکی از اثرات پدیده جهانی‌شدن و ارتباطات ناشی از آن، گسترش شیوه زندگی خاصی در جوامع جهانی و نیز ایران است. بسیاری از بیماری‌های مزمن که امروزه جامعه ما با آن درگیر است، به دلیل شیوه‌های نامناسب زندگی است که در بالا ذکر شد. به‌عنوان‌مثال، رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد نمک، قند و چربی با بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت یا چاقی مرتبط است. مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر با بسیاری از سرطان‌ها مانند سرطان‌های ریه و دستگاه گوارش مرتبط است. عدم تحرک و رژیم غذایی ناسالم از علل اصلی بیماری‌هایی مانند چاقی و کبد چرب و دیابت است.
متأسفانه بسیاری از این بیماری‌های مزمن درمان قطعی ندارد و تنها به کنترل آن می‌توان اقدام کرد. در نهایت بسیاری از این بیماری‌ها به نارسایی عضو یا مرگ منجر خواهد شد. درمان این بیماری‌ها در درازمدت هزینه بسیار زیادی دارد و به کاهش توان بیمار یا از کارافتادگی منجر خواهد شد. لذا پیشرفت و سعادت افراد زیادی از جامعه و کشور ما را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
بسیاری از این بیماران وقتی که به نارسایی اعضایی مانند کلیه، قلب، ریه یا کبد دچار شوند با پیوند قابل درمان‌اند. بیماران پیوندی در مقایسه با بیمارانی که پیوند نشده‌اند طول عمر بیشتر و کیفیت زندگی بهتری دارند. این افراد به آغوش خانواده و جامعه بازمی‌گردند و عضو فعالی در کشور خواهند بود. هزینه‌های پیوند به مراتب از هزینه‌های درمان نارسایی اعضای بدن کمتر است.
لذا لازم است که گسترش خدمات پیوند در اولویت‌های سیاست‌های سلامت کشور ما قرار گیرد. متأسفانه در کشور ما هنوز ظرفیت لازم برای ارائه خدمات پیوند به تمامی این بیماران وجود ندارد. به عنوان مثال در کشور ما سالانه ۸هزار نفر از نارسایی کبد فوت می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود ۳هزار نفر از این بیماران کاندید پیوند کبد باشند، در حالی که فقط ۸۰۰ پیوند کبد سالانه در کشور ما انجام می‌شود.
پیوند اعضا در کشور ما به‌رغم پیشرفت‌های خوبش در ۴دهه گذشته با چالش‌های بسیاری همراه است. برخی از این چالش‌ها عبارت‌اند از:
۱ـ نبود قوانین کافی برای ایجاد نظام منسجم پیوند در کشور
۲ـ نبود اطلاعات کافی برای برنامه‌ریزی
۳ـ نیاز به فرهنگ‌سازی در برخی مناطق کشور برای اهدای عضو از جسد
۴ـ نبود سرمایه‌گذاری مالی کافی برای گسترش خدمات پیوند
۵ـ نبود مراکز مجهز پیوند که تمامی خدمات را ارائه دهند
آینده را از امروز باید ساخت. امید است که سیاست‌گذاران بهداشتی و سلامت کشور با توجه به نیاز گسترش خدمات پیوند در این زمینه کار و سرمایه‌گذاری کنند تا به امید خدا کشور عزیز ما در آینده با مشکلات عدیده‌ای درزمینه بیماری‌های غیرواگیر و مزمن روبرو نشود.
