طلاق پدیدهای است که به صورتی افسارگسیخته در حرکت است و به نظر میرسد هر برنامهای که در راستای کاهش آن اجرا شده، جوابگوی رشد فزاینده میزان طلاق در جامعه نیست. در سه ماهه نخست امسال، ۳۹ هزار و ۹۸۱ واقعه طلاق به ثبت رسيده است كه نسبت بـه مـدت مشـابه سـال قبـل ۵/۱۷ درصـد افـزايش داشته است. براساس این آمار، بيشترين طلاق ثبت شده مردان در گروه سني ۲۵-۲۹ ساله با ۹ هزار و ۸۵۵ واقعه و بيشترين طلاق ثبت شده زنان نیز در گروه سني ۲۵-۲۹ ساله با ۹ هزار و ۳۹۴ واقعه بوده است. به گفته مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان، «در هفت ماهه اول سال جاری استانهای تهران، البرز، قم، گیلان و مازندران بالاترین آمار طلاق را داشته اند و هم اکنون حدود ۱۲ استان هستند که آمار طلاق در آنها بالا است و اگر براساس برنامهریزیهای صورت گرفته بتوانیم آمار طلاق در این استانها را کنترل کنیم، میزان طلاق در کشور از حالت نگران کننده بیرون میآید و در این راستا آموزشهای رایگان را در نظر گرفتیم که با همکاری وزارت کشور برگزار خواهد شد.» مدیرکل آسیبهای اجتماعی سازمان بهزیستی نیز در اظهارنظری اعلام کرده که در ۹ماهه امسال نسبت به کل سال گذشته ۲/۴ درصد طلاق در کشور رشد داشته است. به گفته ولی ا... نصر، کمترین میزان طلاق مربوط به استانهای یزد و سیستان و بلوچستان، بیشترین مربوط به تهران و کرج به ازای جمعیت آنهاست و در کل کشور به ازای هر ۲/۴ ازدواج یک مورد طلاق صورت میگیرد و در تهران به ازای هر ۸/۲ ازدواج یک طلاق و در البرز هم به ازای هر ۱/۳ ازدواج یک طلاق رخ میدهد. اما راه مقابله با این آمار نگران کننده در مورد ازدواج و طلاق در کشور چیست؟
کتابچه و سیدی برای ازدواج!
رئیس مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور از مردم بهویژه جوانان خواست برای دریافت آموزشهای خواستگاری و دوران عقد با هدف پیشگیری از طلاق به مراکز مشاوره و پایگاههای سلامت اجتماعی بهزیستی مراجعه کرده یا کتاب و سیدیهای آن را از این مراکز تهیه کنند. مجید رضازاده با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب رفع آسیبهای اجتماعی از جمله طلاق گفت: چگونگی انتخاب همسر، چگونگی شناخت طرف مقابل، چگونگی زیستن با همسر، روابط جنسی در چهارچوب خانواده و مدیریت اقتصادی از جمله آموزشهایی است که در قالب آموزشهای خواستگاری، دوران عقد و پیش از خانواده به افراد ارائه میشود. او افزود: چهار هزار مدرس آموزش خانواده، آموزشهای پیش از ازدواج، خواستگاری و دوران عقد را به مردم ارائه میدهند، چراکه پیشگیری از طلاق از دوران قبل از ازدواج آغاز میشود. رضا زاده اظهار کرد: آموزشهای مربوط به دوران عقد، کتابچه مخصوص خود را دارد که از سوی بهترین اساتید کشوری تالیف شده و متقاضیان آموزشهای پیش از ازدواج میتوانند آموزشهای خود را به صورت کلاسهای حضوری یا کتاب و سی دی، انتخاب کنند. رئیس مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: هزینه این آموزشها در مناطق محروم رایگان است و این آموزشها در ۴۰۰ پایگاه سلامت اجتماعی و مراکز مشاوره خصوصی دارای مجوز از بهزیستی دارای هزینه کمی خواهد بود. به گزارش ایرنا، او در پایان خاطرنشان کرد: این آموزشها را نمیتوانیم مانند آزمایشهای غربالگری ژنتیک، اجباری کنیم، چراکه نمیتوان به زور به کسی گفت که با خانواده خود مهربان باش و تغییر رفتار به فرهنگسازی نیاز دارد.
مشاوره همه راه نیست
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره نقش مشاوره در کاهش میزان طلاق میگوید: از راههای تحکیم بنیان خانواده، ارائه آموزشهای مرتبط و مورد نیاز در جامعه است. در حوزه ازدواج و طلاق نیز یکی از راهها، آموزش مهارتهای زندگی، انتخاب همسر، همسرداری و... قبل، حین و بعد از ازدواج است. مشاورههای ازدواج یکی از محورهای آموزش افراد محسوب میشود که میتواند به آنها کمک کند تا اگر در مهارتی ضعف دارند، با فراگیری این آموزشها بتوانند در شرایط و موقعیت واقعی تصمیم درستی گرفته و مساله را بهتر از قبل حل کنند. بنابراین آموزش و مشاوره قبل از ازدواج جایی برای خود باز کرده و اعتقاد من این است اگر آموزشها فراگیر، متناسب با نیاز و شرایط فرهنگی جامعه باشد، میتواند مثمر ثمر واقع شود. یک مولفه جدی برای پیشگیری از طلاق و ارتقای کیفیت زندگی، میتواند همین آموزشها باشد اما فراموش نکنیم که همه عوامل موثر در بروز طلاق، صرفا عواملی نیستند که به آموزش و مشاورههای قبل از ازدواج برگردد. گاهی اوقات ما فکر میکنیم اگر فقط آموزشهای قبل از ازدواج را در کشور نهادینه کنیم، همه مشکلات مربوط به طلاق حل خواهد شد. این نکته ای است که نباید گول آن را بخوریم اما باید توجه داشت یک مولفه کلیدی در کاهش نرخ طلاق و ارتقای کیفیت زوجهای جوان همین مشاورهها و آموزشهاست. حسن موسوی چلک میافزاید: دستیابی به اهداف این مشاورهها، مستلزم این است که آنها مبتنی بر شرایط کشور و نیاز مردم باشد. آیا زوجی که تحصیلات پایین دارند با زوجی که تحصیلات آنها بالاست یا کسانی که برای اولین بار قصد تشکیل زندگی دارند، در مقابل کسانی که یک بار شکست خورده اند، یک نوع آموزش نیاز دارند؟ مسائل یادشده برخی از محورهایی است که باید در مشاوره قبل از ازدواج مورد ارزیابی قرار گرفته و لحاظ شود.
خواستگاری کم رنگ شده
او در ادامه تصریح میکند: ما باید در آموزشها، بتوانیم از روشهای جذاب استفاده کنیم. جذاب بودن بدین خاطر است که اگر روش، روش مناسبی نباشد و مخاطب جذب آن نشود، نمیتوانیم اثربخشی لازم را که از این نوع آموزشها انتظار میرود ببینیم. شاید به همین دلیل است که باید افراد جامعه نیازسنجی شوند. همچنین باید توجه داشت که فقط با جزوه و کتاب نمیتوان بهرهوری مشاورهها را بالا برد بلکه باید روشهای متنوعی را به کار بگیریم تا شاهد اثربخشی این آموزشها باشیم. بنابراین هم نیاز سنجی مهم است و هم روششناسی و مخاطبشناسی تا نتایج خوبی به دست آید. موسوی چلک در جواب این پرسش که با توجه به تاکید این طرح بر دوره قبل از ازدواج، مساله طلاق را مربوط به کدام دوره میدانید، اظهار میکند: این مساله به همه دورهها مربوط است و نمیتوان گفت گره طلاق در کدام نقطه باز میشود. مشاورههای قبل از ازدواج، بخشی از مباحث خود را به این امر اختصاص میدهند که فرد را برای زندگی مشترک آماده کنند. امروزه با توجه به گسترش فضای مجازی، خواستگاری دیگر موضوع مطرحی نیست، بنابراین بخشی از این مشاورهها مربوط به انتخاب همسر است اما بخش بعدی به آماده کردن فرد برای زندگی برمیگردد که اگر این اثربخشی وجود نداشته باشد، مشاوره کارآمد نخواهد شد.آرمان