بازگشت وازکتومی مردان؛ پرخرج و کم نتیجه

به گزارش شفا آنلاین ، دکتر خلیل علی محمدزاده، پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شمال، گفت: با توجه به فرمایشات صریح مقام معظم رهبری در تبیین سیاست‌های جمعیتی یکی از تکالیف مشخص، برچیدن روش‌های دایمی انتخابی جلوگیری از بارداری از سیکل عمومی است.     بازگرداندن روش‌های عقیم‌سازی دایمی گاهی ضرورت دارد ولی آسان نیست     وی در پاسخ به سوالی درباره برخی اخبار مبنی بر بازگرداندن روش‌های عقیم سازی دایمی، گفت: بازگرداندن اعمال جراحی وازکتومی و توبکتومی، با توجه به میزان بالای طلاق، ازدواج‌ مجدد و مرگ همسر یا فرزند و برخی عوارض عصبی و روانی گاهی ضرورت دارد اما باید در نظر داشت که در هر مورد، چه تعداد درخواست وجود دارد؟ درصد بازگشت به چه میزانی است؟ و هزینه گزاف این نوع اعمال جراحی پیچده چگونه باید تامین شود؟ این اقدامات نیاز به مراکز پیشرفته‌ای دارد، باید دید در کشور ما غیر از مراکز ساری و اصفهان چه امکانات دیگری در این زمینه‌ها وجود دارد.     انجام سالانه 1.5 درصد وازکتومی‌های جهان در بخش عمومی ایران     علی‌محمدزاده گفت: سابقه انجام وازکتومی در جهان به حدود یکصد سال قبل بازمی‌گردد. سالانه دو میلیون خانواده در دنیا وازکتومی را به عنوان روش پیشگیری از بارداری خود انتخاب می‌کنند و در ایران طی 25 سال اخیر، تنها در بخش عمومی به طور میانگین سالانه 30 هزار وازکتومی صورت گرفته، یعنی یک و نیم درصد وازکتومی‌ها تنها در بخش عمومی انجام شده است در حالی که ما نیم درصد جمعیت مردان جهان را داریم.     در ایران آمار توبکتومی‌ها بیش از 4 برابر وازکتومی‌هاست     این استاد دانشگاه در عین حال اظهار داشت: سازمان بهداشت جهانی به دلایل عدیده منطقی و اقتصادی وازکتومی را بر توبکتومی ترجیح داده است. به عنوان مثال امروزه در ایالت سی چوان چین تعداد وازکتومی انجام شده 5 برابر بستن لوله‌های زنان است. در کشور ما در اجرای سیاست‌های کنترلی، آمار توبکتومی‌ها بیش از 4 برابر وازکتومی‌هاست.   وی بیان داشت: این در حالیست که توبکتومی (بستن لوله‌های زنان) نسبت به وازکتومی (بستن لوله‌های مردان ) نیازمند عمل جراحی در بیمارستان، زمان بر، عارضه‌دار، گران و پیچیده است و امکان بازگشت پایین‌تری دارد.     حاملگی خارج رحمی مرگ‌آورترین عارضه بستن لوله‌ها در زنان     علی‌محمدزاده در ادامه افزود: بستن لوله‌های زنان اغلب نیازمند بیهوشی عمومی و دسترسی به حفره شکم دارد. بنابراین، بستن لوله‌های زنان یک عمل جراحی وسیع محسوب می‌شود با تمام عوارض بیهوشی عمومی. علاوه بر آن احتمال یک در هزار حاملگی خارج رحمی مرگ‌آورترین عارضه بستن لوله‌ها در زنان محسوب می‌شود.     آمار لوله بستن‌ها در زنان بیش از چهار برابر مردان     وی آمار لوله بستن زنان را بیش از چهار برابر مردان خواند و ادامه داد: پیش انداختن زنان برای عمل توبکتومی با خطرات و عوارضی که دارد، ظلمی است که بر اثر عادت غلط در جامعه رایج شده، زنان پذیرفته‌اند و باید در این باره متخصصان امر خانواده‌ها را راهنمایی کنند. بر این اساس ضرورت دارد مجلس محترم و نیز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تدابیری اندیشه کنند که از این پس مبادرت به این اعمال جراحی تنها منوط به خانواده‌هایی شود که یا به دلایل پزشکی نباید بچه‌دار شوند، یا همسرشان مبتلا به بیماری‌هایی است که حاملگی برایشان خطرناک است و یا احتمال بروز بالای بیماری‌های ژنتیکی در فرزند بعدی آنها وجود دارد. در مجموع لازم است از انجام جراحی‌های انتخابی در این زمینه خودداری شود.   علی‌محمدزاده درصد متوسط بازگشت وازکتومی را در بهترین شرایط 70 درصد ذکر کرد و در عین حال تاکید کرد: احتمال آن که یک مرد بالای 35 ساله وازکتومی شده بخواهد، مجددا فرزنددار شود ۱۲ برابر کمتر از مردان زیر 30 سال است. البته در کشور ما قریب به اتفاق این اعمال جراحی در شرایط قانونی در مردان بیش از 35 سال صورت گرفته است. بنابراین درصد بازگشت باروری در حد بالا ممکن نیست و البته سایر عوامل و از جمله مدت زمان سپری شده پس از عمل نیز در این مساله دخیل است.   وی افزود: علت اینکه این نوع پیشگیری‌ها اعم از وازکتومی و توبکتومی را دایمی و قطعی معرفی می‌کنند به این خاطر است که بازگرداندن قدرت باروری به یک مرد پس از وازکتومی به عمل جراحی نسبتا طولانی و بیهوشی کامل نیاز دارد و البته پس از آن نیز نمی‌توان تضمین کرد فرد بتواند بچه‌دار شود. در توبکتومی هم بازگشت به همین صورت و حتی دشوارتر است.     در اجرای درست سیاست‌های کنترلی، وازکتومی بر توبکتومی ترجیح داشت     این استاد دانشگاه ادامه داد: در گذشته برنامه‌های جلوگیری از بارداری در کشور از این حیث نیز سخت‌گیرانه اجرا شده و حتی بستن لوله زنان (توبکتومی) بر وازکتومی ترجیح داده شده است. در حالی که وازکتومی نیاز به بیهوشی عمومی ندارد و با بی حسی موضعی انجام می‌شود و به بستری در بیمارستان نیز نیازی ندارد. همچنین خطر ابتلا به عفونت در وازکتومی بدون تیغ جراحی بسیار کمتر است؛چراکه اصلا حفره شکم باز نمی‌شود و در موارد خاص که فرد وازکتومی شده متقاضی بازگشت قدرت باروری است، امکان این عمل نسبت به بازگشت فرد توبکتومی شده، بیشتر است. ممکن است در این زمینه گفته شود که این انتخاب خانواده‌ها بوده، اما فرهنگ‌سازی برای سلامت مادر و کودک این اقتضا و الزام را هم داشت.     2 تا 6 درصد مردان وازکتومی شده متقاضی عمل جراحی بازگشت     بازگشت وازکتومی عملی که بازگشت قدرت باروری در آن مشکل، زمان‌بر و گران قیمت است     وی درباره میزان شانس باروری پس از انجام عمل بازگشت وازکتومی گفت: طبق مطالعات انجام‌ شده، ۲ تا ۶ درصد از مردان وازکتومی‌شده، متقاضی عمل جراحی برگشت هستند. عملی که ترمیم و بازگشت قدرت باروری در آن مشکل، زمان‌بر و گران قیمت بوده و نه تنها در مراکز خاصی انجام می‌شود، بلکه حتی با پیشرفت تکنیک‌های جراحی، برگشت عمل تا حدودی انجام پذیر است. علاوه بر این مقدار باقی مانده از دو انتهای بریده شده وازو دفران و دقت و ظرافت حین جراحی نیز نقش تعیین کننده دارد.   وی همچنین گفت: حتی پس از انجام یک عمل وازووازوستومی موفق (عمل بازگشت وازکتومی)، باز ممکن است جهت بارور شدن به درمان دارویی و یا اقدامات کمک لقاحی نیز نیاز باشد.   این استاد دانشگاه با اشاره به برخی اظهارنظرها مبنی بر بازگشت وازکتومی‌های صورت گرفته، افزود: متاسفانه این اظهارنظرها طوری بیان می‌شود که این شائبه را ایجاد می‌کند که گویا تمام وازوکتومی‌ها قابل بازگشتند. از طرف دیگر از آنجا که جزییات مساله را بیان نمی‌کنند این شبهه در متقاضیان این نوع روش‌ها ایجاد می شود که "بله، می‌توانند وازکتومی کنند و هر وقت هم که پشیمان و یا نیازمند شدند، رایگان این عمل، قابل برگشت است!". این چنین اقداماتی برخلاف اصول مشاوره در این نوع جراحی‌ها و منشور حقوق بیمار و جراحی پیچده‌ای است که عمل بازگشت به دنبال دارد.   وی در تبیین این مساله افزود: با توجه به آنچه گفته شد، انجام عمل جراحی پرهزینه بازگشت وازکتومی، با فرض همان 5 درصد متقاضی از 600 هزار وازکتومی شده بخش عمومی یعنی در کل 30 هزار نفر. این جراحی‌های پیشرفته در صورت انجام یک به دوازده در این 30 هزار نفر یعنی 2500 نفر، توام با موفقیت کامل خواهد بود. حال در تحلیل هزینه - فایده و هزینه - اثربخشی این سوالات پیش می آید؛ چقدر هزینه؟ برای چند نفر؟ با چه میزان موفقیت؟ علاوه بر آن در بازگرداندن توبکتومی‌ها کار سنگین‌تر و موفقیت نیز کمتر است.   این استاد دانشگاه گفت: متاسفانه در حواشی سیاست‌های جدید جمعیتی، بزرگنمایی‌هایی صورت می‌گیرد اما در متن و میدان عمل، به اقدامات فوری و اولویت‌دار توجه چندانی نمی‌شود.   وی ادامه داد: در متون علمی ذکر شده، درصد موفقیت و میزان حاملگی در افراد وازکتومی بستگی زیادی به مدت زمان گذشته از عمل جراحی دارد؛ چرا که به مرور زمان افزایش فشار مجاری اسپرم به تخریب بافت مجاری و لوله‌های اسپرم‌ساز و در نتیجه ناباروری دائمی منجر می‌شود. هرچه فاصله زمانی بین انجام وازکتومی و جراحی باز کردن لوله کمتر و تکنیک انجام جراحی بهتر باشد، شانس موفقیت عمل بیشتر خواهد شد. بهترین زمان، کمتر از دو سال فاصله زمانی است و در فردی که بیش از سه سال از وازکتومی او گذشته باشد، درصد موفقیت حدود 53 درصد و یا در فردی که بیش از 10 سال از وازکتومی او گذشته، کمترین درصد موفقیت (44 درصد) انتظار می‌رود.     عمل بازگشت توبکتومی، دشوار، گران و با امکان موفقیت کمتر است     علی‌محمدزاده در توضیح معایب توبکتومی به پرهزینه و دشوار بودن و گران بودن عمل جراحی برگشت باروری اشاره کرد و درباره عوارض غیرشایع آن گفت: احتمال تغییر میزان عادت ماهیانه، احتمال ایجاد کیست تخمدان و اینکه TL مانند سایر اعمال جراحی می‌تواند خطرهای بیهوشی را ( به میزان بسیار کم ) به همراه داشته باشد. حاملگی بعد از TL ، محتمل و ممکن خواهد بود. چون نیمی از این موارد موبوط به حاملگی خارج از رحم است.     زنان متقاضی بازگشت توبکتومی بیشتر از مردان متقاضی بازگشت وازکتومی     به گفته این استاد دانشگاه، زنانی که پس ازتوبکتومی از آن ناراحت بوده و حاضرند هر کاری را انجام دهند که مجدداً لوله‌های آنها باز شود، بیشتر از مردانی است که درخواست بازگشت دارند. شایع‌ترین علت آن هم مرگ یکی از فرزندان و یا ازدواج مجدد است که آرزو می‌کنند از شوهر فعلی هم فرزندی داشته باشند. اما این کار تقریبا در جایگاه عمل بسیار کم بازگشت است. حال سوال اساسی این است که چرا در عقیم سازی‌های دایمی، بدون ملاحظه و آگاهی بخشی لازم و فرهنگ سازی، چنین مسیر پرخطر، پرهزینه و کم بازگشتی طی شده است؟   این استاد دانشگاه در پایان گفت: اولویت این است که حداقل در کنار اعلام برنامه برای بازگشت جراحی لوله‌ها آن هم تنها در مردان که برخلاف خود عمل که ساده، ارزان و مطمئن است، پرخرج و با نتیجه کمتر و نیازمند تکنیک‌های پیشرفته جراحی است، در مورد جلوگیری از بستن لوله‌ها و توقف اعمال جراحی عقیم سازی قطعی انتخابی، تصمیمی اتخاذ شود. ک/زا