دستاورد ۴۰ ساله نظام سلامت در مهار بیماریهای واگیر
شفاآنلاین »سلامت» بیماریهای واگیر در دنیا و ایران سالیان سال است منجر به مرگ هزاران نفر شده است. قبل از انقلاب، بیماریهای واگیری همچون سرخک، سرخجه، کزاز و … سالیانه منجر به مرگ جمعیت بسیاری از کودکان و جمعیت فعال جامعه میشد.
به گزارش شفاآنلاین بر اساس دادههای رسمی، پیش از واکسیناسیون عمومی در ایران، یکچهارم از کل مرگهای نوزادی به دلیل کزاز نوزادی بود. سالیانه بین ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار مورد سرخک در کشور رخ میداد و سهم قابل توجهی از کودکان بدلیل بیماریهای عفونی و واگیردار در ایران جان خود را از دست میدادند.
با شروع واکسیناسیون عمومی در ایران از ابتدای سال ۱۳۶۳ و توسعه برنامه واکسیناسیون که کم کم واکسنهای ایرانی نیز در این برنامه قرار گرفت، سهم قابل توجهی از مرگها و بیماریهای واگیر کاهش معنی داری پیدا کرد. بطوری که فقط در یک مقوله، واکسیناسیون سرخک توانست از ابتلای ۲۵۰-۳۰۰ هزار نفر و ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ مرگ سالیانه پیشگیری کند.
توسعه این برنامه ایمن سازی در سراسر ایران توانست پوشش اکثر ۱۴ واکسن روتین کودکان را به ۹۵ درصد برساند و بیش از ۲۰ سال است هیچ موردی از دو بیماری مهلک فلج اطفال و آبله در ایران گزارش نشود و به مرحله ریشه کنی این بیماری برسیم. در حالی که این بیماری هم اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا وجود دارد.
خرید واکسن و مواد اولیه برای تولید آن در داخل دچار مشکل شد
بر اساس بررسیهای موسسه ژرفا، مطالعات آماری دقیق نشان میدهد بخاطر ایمنیزایی بالای واکسنهای روتین، کشور ایران توانسته است در سالهای مختلف سند جهانی حذف سرخک و سرخجه را از نهادهای بین المللی بعنوان الگوی موفق سلامت دریافت کند. سندی که کمتر کشوری آن را دریافت کردهاند. این مهم و حذف و کنترل بسیاری از بیماریهای واگیر دیگر محقق نمیشد مگر با پوشش بالای واکسیناسیونهای جاری کودکان که اخیراً گروههای ضدواکسن اقدام به انتشار محتوای بی اساس و خلاف واقع برای ممانعت خانوادههای ایرانی از تزریق واکسن میکنند.
از سویی وظیفه حکمرانی حوزه واکسیناسیون است که با انتشار اطلاعات لازم نسبت به روشنگری اثربخشی و عوارض ناشی از واکسنها اقدام کند و از طرفی دیگر بایستی در فضای مشخص و قانونی با منتشر کنندگان شایعات و محتوای بی اساس درباره واکسیناسیون برخورد لازم صورت گیرد. دادههای وزارت بهداشت نشان میدهد حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد از موارد سرخک کودکانی هستند که به هر دلیلی واکسن دریافت نکردهاند و چنانچه تفکر واکسن ستیزی گسترش یابد، نتایج و عواقب آن چیزی خواهد بود که این روزها اروپا و آمریکا گرفتار است.
بطوری که با کاهش پوشش واکسیناسیون در این کشورها، موارد ابتلاء و به تبع آن مرگ و میر ناشی از آن در کودکان روند افزایشی دارد که منجر به نگرانی نهادهای سلامت محور شده است.
با این حال یکی دیگر از چالشهای این حوزه، در دسترس بودن واکسنهای روتین است. در سال اخیر به دلایل مختلف از جمله مساله تبادل ارزی ناشی از تحریمها، خرید واکسن و مواد اولیه برای تولید آن در داخل دچار مشکل شده است و گاهاً این واکسنهای حیاتی در کشور دچار کمبود میشود.
برای حفظ دستاورد ارزشمند نظام سلامت، بایستی دولت تدابیر لازم برای فراهمسازی واکسنهای ایمن لازم فراهم آورد.
برآیند شواهد و بررسیهای علمی در ۴۰ سال گذشته نشان میدهد پوشش بالای واکسیناسیونهای جاری در کشور یک دستاورد عظیم و نشانهای از قدرت کشور ما در بخش سلامت است. مداخلهای که به همت ساختار شبکه بهداشت و توان مجموعههای واکسن ساز داخلی باعث پیشگیری از ابتلاء، مرگ و میر و بدحالی بسیاری از کودکان و جمعیت عمومی ایران طی سالهای متمادی شد.
به نظر میرسد تلاش لازم برای حفظ این دستاورد در شرایط فعلی بسیار مهم است و این تدبیر باید در اولویت وزارت بهداشت و بخشهای مختلف باشد.
شاخص امید به زندگی از ۵۵ سال به حدود ۷۸ سال رسید
علیرضا رئیسی در همایش کشوری قدردانی از بهورزان، مربیان و مراقبان سلامت نمونه کشور که در سالن شهدای سلامت مشهد در حال برگزاری است، گفت: شاخصهای بهداشتی کشور پس از انقلاب رشد چشمگیری داشته و در این میان شاخص امید به زندگی از ۵۵ سال به حدود ۷۸ سال رسیده که حاصل کار نظام سلامت و توسعه صورت گرفته در کشور است.
وی با بیان اینکه تحصیلات بهورزان در دوران کنونی با گذشته، قابل مقایسه نیست افزود: معتقد هستیم مدارک تحصیلی مرتبط باید در ارتقای بهورزان لحاظ شود.
رئیسی درخصوص مرگ و میر نوزادان هم گفت: مرگ و میر نوزادان در هر صد هزار نفر؛ از ۱۵۰ نفر در اوایل انقلاب به کمتر از هشت نفر و مرگ و میر زنان باردار از ۷۰ نفر به کمتر از ۱۸ نفر کاهش یافته، همچنین در این مدت دسترسی به آب سالم به طور چشمگیری افزایش یافته است.
معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: پوشش واکسیناسیون نیز نزدیک به صددرصد است و اخیراً ۲ واکسن پنوموکوک و روتاویروس نیز به سبد واکسیناسیون اضافه شده است و از این نظر جزو کشورهای با سبد متنوع واکسیناسیون جهان هستیم.
برای بسیاری از کشورها رسیدن به پوشش ۹۵ درصد برایشان بسیار دشوار است
سیدمحسن زهرایی، رئیس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با بیان اینکه واکسیناسیون در ایران سابقه طولانی دارد، گفت: واکسیناسیون اولین بار در ایران در سال ۱۸۲۰ میلادی در شهر تبریز انجام شد آن هم با تزریق واکسن آبله. این واکسن ابتدا برای سربازان استفاده شد، بعد از آن در دوران امیرکبیر امریههایی صادر شد تا بیماری آبله کنترل شودکه همین جریان منجر به ریشهکنی آبله در ایران شد. برنامه واکسیناسیون قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هم در کشور برای کودکان انجام میشد ولی برنامهای که بتواند پوشش وسیع و همگانی را برای کودکان فراهم کند، هنوز مستقر نشده بود.
زهرایی با بیان اینکه پوشش واکسیناسیون به سرعت به بالای ۹۵ درصد رسید، توضیح میدهد: در سال ۱۳۷۲ پوشش انواع واکسن در کشور به بالای ۹۵ درصد رسید. این اتفاق ارزشمند، حاصل اعتماد عمومی و مشارکت بسیار خوب خانوادهها در برنامه واکسیناسیون بود. در بسیاری از کشورهای دنیا متأسفانه هنوز خیلی از بچهها از دریافت واکسنهای دوران کودکی محروم هستند، به طوری که نزدیک به ۲۱ میلیون کودک زیر یک سال طی سال گذشته از دریافت واکسنی مثل دیفتری محروم بودند. وقتی میگویم پوشش واکسن بالای ۹۵ تا ۹۹ درصد رسیده است، باید به این موضوع افتخار کنیم و آن را با سایر کشورها نه فقط کشورهای ضعیفی مثل افغانستان و پاکستان مقایسه کنیم. بسیاری از کشورها رسیدن به پوشش ۹۵ درصد برایشان بسیار دشوار است.
رئیس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت دراینباره میگوید: واکسن با پیشرفت علم و تکنولوژی موضوعی روبه توسعه است، به همین دلیل باید برنامهریزی داشته باشیم تا همگام با سایر کشورهای توسعهیافته بتوانیم در راستای ارتقای سلامت کودکانمان و سایر گروههای هدف در جامعه تلاش کنیم. چون سرمایهگذاری اقتصادی در بحث واکسیناسیون جزو اثربخشترین مداخلات است. برآوردها نشان میدهد، یک دلار سرمایهگذاری در بحث واکسیناسیون ۱۶ دلار بازگشت سرمایه دارد.
