چالش مناطق محروم با کرونا و کمبود پزشک
در اغلب مناطق محروم کشور، دسترسی کمتری به خدمات تشخیصی، بهداشتی و درمانی کرونا وجود دارد که با اوج گرفتن کرونا، این محدودیت‌ها تشدید می‌شود
شفاآنلاین>سلامت> دسترسی به خدمات تشخیصی و درمان کرونا در مناطق مختلف کشور، قابل مقایسه نیستبه گزارش شفاآنلاین: در دوران پاندمی کرونا، نقاط ضعف و قوت نظام سلامت، بیشتر از گذشته خود را نشان داد. مناطق محروم کشور که با کمبود کادر درمان و زیرساخت‌های درمانی مواجه هستند، در دوران کرونا ضربات بیشتری را متحمل شدند، اما در مناطق توسعه یافته‌تر شاهد بودیم که مردم به خدمات بهداشتی و درمانی برای مقابله با کرونا، دسترسی بیشتری داشتند.
در این دوران شاهد بودیم که در اغلب کلان‌شهرهای کشور، دسترسی به تست‌های تشخیصی و خدمات درمان کرونا با سهولت بیشتری همراه بود، اما در مناطق کمتر توسعه یافته، اغلب روستاها و بخصوص مناطق مرزی کشور، دسترسی به خدمات بهداشتی، تشخیصی و درمانی کرونا با محدودیت‌های جدی همراه بود.
هر بار نیز با تشدید پاندمی کرونا، نواقص نظام سلامت در ارائه عادلانه خدمات سلامت، بیشتر به چشم می‌آید. در اغلب مناطق محروم کشور، دسترسی کمتری به خدمات تشخیصی، بهداشتی و درمانی کرونا وجود دارد که با اوج گرفتن کرونا، این محدودیت‌ها تشدید می‌شود.
در بسیاری از مناطق محروم کشور، دسترسی مردم به تست‌های تشخیصی و خدمات درمان کرونا بسیار محدود بود که این محدودیت نیز کماکان ادامه دارد.
رضا محمدبیگی، متخصص مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی هم درباره وضعیت ارائه خدمات نظام سلامت در دوران کرونا در مناطق محروم تاکید می‌کند: «محرومیت‌ها در دوران کرونا، بیشتر به چشم آمد. برای ساکنان مناطق کمتر توسعه یافته کشور شاهد بودیم که دسترسی به تست‌های تشخیصی کرونا و تخت‌های بستری در مراکز درمان کرونا به راحتی امکان‌پذیر نبود، اما دسترسی به تست‌ها و تخت‌های بستری در کلانشهرها با مشقت کمتری همراه بود. همچنین دسترسی به تخت‌های مراقبت ویژه در مناطق محروم نیز با محدودیت‌های بیشتری همراه است. از سوی دیگر، کمبود نیروی انسانی متخصص در درمان کرونا نیز در مناطق محروم به نسبت کلانشهرها بیشتر به چشم می‌آید.»
او تصریح می‌کند: «پاندمی کرونا نیز دیر یا زود تمام می‌شود. مساله مهم‌تر اینجاست که باید توزیع منابع اقتصادی و انسانی در نظام سلامت به گونه‌ای عادلانه باشد که زیرساخت‌های بهداشت و درمان در همه نقاط کشور، توسعه‌ای متوازن داشته باشد تا بتواند در برابر پاندمی‌های بعدی، عملکرد موفق‌تری داشته باشد. حتی اگر پاندمی هم در جریان نباشد، باید دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی به گونه‌ای با مبانی عدالت سازگار باشد که محل جغرافیایی زندگی افراد، تاثیر جدی بر دسترسی آنها به خدمات بهداشتی و درمانی نداشته باشد.»
همچنین معین الدین سعیدی، نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس هم با اشاره به مشکل کمبود پزشک در استان سیستان و بلوچستان، تاکید کرد: «استان سیستان و بلوچستان با مشکل جدی کمبود پزشک مواجه است. سرانه پزشک عمومی و متخصص نسبت به جمعیت استان وضعیتی نامناسبی دارد. این موضوع در جنوب استان حادتر است. علاوه بر کمبود پزشک، استان سیستان بلوچستان با کمبود بیمارستان هم مواجه است. درحال حاضر اگر کسی بخواهد از چابهار به نزدیک‌ترین بیمارستان سیستان و بلوچستان برود باید ده‌ها کیلومتر راه طی کند.»
نماینده مردم سیستان و بلوچستان با بیان اینکه باید ظرفیت رشته‌های پزشکی استان را بالا ببریم، به فارس یادآور شد: گفت: «استان سیستان و بلوچستان دانش آموزان بسیار مستعدی دارد. دبیرستان‌های شبانه و روزانه خیلی خوبی در استان وجود دارد که هر ساله دانش آموزان خوبی تربیت می‌کند، ولی به علت ظرفیت محدود رشته‌های پزشکی نمی‌توانند در رشته پزشکی تحصیل کنند. برای رفع این مشکلات، تعداد پزشک در استان باید افزایش یابد. تنها راه این کار افزایش سهمیه‌های بومی رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی است. در صورتی که ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی افزایش یابد، نه تنها در سیستان و بلوچستان بلکه در هیچ کجای ایران مشکل کمبود پزشک نخواهیم داشت.»
با افزایش آمار مبتلایان به کرونا، نیاز به تخت‌های مراقبت ویژه نیز افزایش پیدا می‌کند، اما همچنان بسیاری از مراکز درمانی کشور با کمبود نیرو و تخت‌های «آی‌سی‌یو» مواجه هستند. کمبود این تخت‌ها باعث خواهد شد که روند پذیرش بیماران حاد مبتلا به کرونا در مراکز درمانی نیز با محدودیت جدی همراه باشد.
علی امیر سوادکوهی، رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران هم به کمبود تخت‌های «آی‌سی‌یو» در دوران کرونا در مناطق محروم اشاره می‌کند و می‌گوید: «متاسفانه وضعیت کمبود تخت مراقبت‌های ویژه در مناطق محروم، شرایط حادتری دارد و حل این کمبود فقط با تخصیص اعتبارات جدی، قابل حل است. قطعا اگر تعداد تخت‌های مراقبت ویژه در وضعیت استانداردی قرار داشت، آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا که در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بستری شده بودند، کمتر می‌شد. به همین دلایل امیدواریم که برنامه‌ریزی اصولی انجام بگیرد تا این کمبودهای جدی در نظام سلامت، مرتفع شود.»
سوادکوهی یادآور می‌شود: «حل مشکل کمبود تخت‌های «آی‌سی‌یو» و تامین تخت مراقبت‌های ویژه به عزم ملی و تخصیص اعتبارات قابل توجه نیاز دارد. راهی غیر از آن وجود ندارد. این تخصیص اعتبار هم زمانی حاصل می‌شود که نظام سلامت در اولویت برنامه‌ریزی مسئولان قرار داشته باشد و اعتباری در حد یک اولویت مهم کشوری به آن اختصاص پیدا کند. بودجه‌های سیستم بهداشت کشور، تناسبی با اهمیت سلامت مردم ندارد و رشد اقتصاد سلامت در اولویت برنامه‌های دولت نیست. وقتی هم که اقتصاد سلامت را نادیده بگیرند، تامین تخت مراقبت‌های ویژه که با جان بیماران سروکار دارد نیز در اولویت نخواهد بود. ما نیاز به یک اقتصاد سلامت پویا و قدرتمند داریم که بتواند نیازهای حیاتی بیماران را تامین کند و تجهیزات ضروری برای درمان بیماران را فراهم سازد.»
اگرچه در طی چند سال اخیر، برخی اقدامات برای توزیع عادلانه کادر درمانی در نقاط مختلف کشور انجام شده است، اما هنوز با توزیع عادلانه نیروهای متخصص و فوق تخصص در سراسر کشور فاصله داریم. همچنان عمده پزشکان بخصوص پزشکان متخصص و فوق تخصص در تهران و کلانشهرها حضور دارند و در اغلب استان‌های محروم کشور شاهد کمبود نیرو هستیم. حتی این مشکل گاهی به حدی حاد می‌شود که در برخی رشته‌های فوق تخصصی، بیمار را از یک استان محروم به استان دیگر ارجاع می‌دهند.
فقر رشته‌های فوق تخصصی در استان‌های محروم موجب شده است که پرداختی از جیب بیماران در این مناطق محروم افزایش پیدا کند. در برخی موارد نیز بیمار به دلیل در دسترس نبودن خدمات فوق تخصصی، امکان دارد که بیمار کلا قید ادامه فرآیند درمان را بزند.
در شرایطی که در اسناد بالادستی نظام سلامت بر توزیع عدالت در سلامت تاکید شده است، اما شواهد و آمارها نشان می‌دهد که در حوزه توزیع کادر درمان و زیرساخت‌های بهداشتی در همه مناطق کشور، این عدالت چندان به چشم نمی‌خورد.
هومن قصری، کارشناس نظام سلامت و معاون سابق درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان نیز با اشاره به مشکل توزیع پزشکان در کشور می‌گوید: «متاسفانه همچنان با کمبود شدید نیروهای فوق تخصص در مناطق محروم روبرو هستیم. مثلا حتی در برخی مراکز استان‌های محروم که دانشگاه علوم پزشکی نیز دارند و رزیدنت تربیت می‌کنند، برخی رشته‌های فوق تخصصی را کلا ندارند.»
قصری یادآور می‌شود: «حتی در همین فرآیند اعزام بیماران ترومایی، ممکن است بیمار هم جانش را از دست بدهد. یعنی فکر کنید چنین بیمار بدحالی، قرار است اول از یک شهر کوچک به مرکز استان بیاید و سپس به استان دیگر اعزام شود. در چنین شرایطی در اغلب موارد، بیمار ترومایی جانش را از دست می‌دهد. در نظر بگیرید که در همین جریان اعزام بیماران، گرفتن پذیرش از یک بیمارستان در استانی دیگر هم بسیار سخت خواهد بود.»
او با اشاره به اینکه همچنان تمرکززدایی در رشته‌های فوق تخصصی انجام نشده است، عنوان می‌کند: «اغلب فوق تخصص‌ها بخصوص در رشته‌های جراحی در تهران و کلانشهرها متمرکز شده‌اند و این مساله هنوز در نظام سلامت کشور، حل نشده باقی مانده است. همچنین هنوز هم در برخی رشته‌های تخصصی بخصوص گوش و حلق و بینی، چشم و جراحی مغز و اعصاب، مشکل کمبود پزشک در مناطق محروم کشور وجود دارد.»
بسیاری از استان‌های محروم در برخی رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه هستند. پیشتر نیز سازمان نظام پزشکی اعلام کرده بود که در 12 استان کشور که اغلب هم در زمره استان‌های محروم کشور به حساب می‌آیند، هیچ جراح عروقی وجود ندارد.
روند جذب پزشک در یک نقطه جغرافیایی به این شکل است که ابتدا دانشگاه علوم پزشکی آن منطقه، درخواست خود را به وزارت بهداشت ارائه می‌کند و سپس کمیسیون ارزیابی در وزارت بهداشت با توجه به امکانات دانشگاه متقاضی و نیاز آن دانشگاه، با توزیع نیرو موافقت می‌کند.
در این بین، وزارت بهداشت اصلا کمبود نیروی تخصصی و فوق تخصصی در برخی رشته‌ها را انکار نمی‌کند. این وزارتخانه بارها اعلام کرده است که تا حدود چهار سال آینده، بسیاری از مشکلات توزیع پزشکان در مناطق مختلف کشور را حل خواهد کرد.
او تصریح کرد: «همچنین باید در نظر داشت که خیلی از فارغ‌‌التحصیلان پزشکی به حرفه پزشکی وارد نشده‌اند و ممکن است این افراد به دلیل اینکه به نقاط کمتر برخوردار نروند، به شغل‌های دیگر وارد شده باشند. بنابراین ما اگر بتوانیم نیروهایمان را درست توزیع کنیم و بتوانیم برای پزشکان‌مان انگیزه‌های رفاهی و اقتصادی بیشتری ایجاد کنیم که در نقاط محروم بمانند و از همه مهم‌تر این ظرفیتی که برای نقاط محروم گذاشته شده را بتوانیم در آینده و بعد از فارغ‌التحصیلی، به این مناطق بفرستیم و تاکید داشته باشیم که این نیروها نمی‌توانند از منطقه خود خارج شوند، قطعا مشکلی به نام کمبود پزشک نخواهیم داشت.»
اگرچه در حوزه توزیع پزشکان متخصص در مناطق مختلف کشور همچنان با نواقص و کاستی‌های جدی مواجه هستیم، اما این مشکل در حوزه توزیع پزشکان فوق تخصص، بسیار حادتر است. کمبود پزشکان متخصص و فوق تخصص در مناطق محروم، تعادل در ارائه خدمات را بر هم می‌زند. این اتفاق باعث می‌شود که در یک نقطه کشور با ترافیک خدمات درمانی و در گوشه دیگری از کشور با فقر این خدمات، مواجه باشیم. روزنامه سپید
نظرات بینندگان
آخرین اخبار