در یکی از این دو مرحله ، حرکات چشم تندتر میشود و فعالیت مغزی بیشتر میشود . به این مرحله از خواب ، خواب با حرکت سریع چشم یا (rapid eye movement) (REM) میگویند . بیشتر روياهاي فرد در این مرحله از خواب دیده ميشود و اگر فرد در این مرحله از خواب ، بیدار شود ، بیشتر ، روياي خود را به یاد می آورد.در مرحله دیگر ، حرکات چشم کند است و فعالیت مغزی هم کاهش می یابد .هر چه از ابتدای خواب دور میشویم ، فاز اول یا REM بیشتر ميشود و از فاز NonREM کاسته میشود .در مراحل ابتدایی خواب ، فرد به سرعت وارد مرحله REM نمیشود بلکه خواب سبکی هست که کمتر کسی در آن ، رویا میبیند ولی در برخی اختلالات خواب مانند نارکولپسی که در مطلب قبلی به آن اشاره شد ، در همان ابتدای خواب ، فرد وارد فاز REM میشود و فرد، رویاهایی در ابتدای به خواب رفتن می بیند که شبیه کابوس است مثلا ناگهان احساس سقوط از ارتفاع میکند ..

به نظر میرسد به خواب رفتن ،یک بیکار شدن مطلق نیست بلکه فرآیند عظیمی با به خواب رفتن ما شروع میشود . در فاز REM بدن با تحولی عظیم مواجه ميشود . سرعت حرکات چشم بیشتر میشود ، ضربان قلب تندتر میشود ، و فعالیت مغزی بیشتر میگردد .پس استراحتی در کار نیست و حتی خواب ما هم فعالیتی بزرگ است . هر چه به انتهای خواب نزدیکتر می شویم ، فاز REM بيشتر میشود و گویا بدن آماده زندگی ای دیگر ميشود.شاید سالهای قبل فکر میکردیم خواب فارغ شدن از کار و فعالیت عضلانی و ... است ولی امروزه دانشمندان فهمیده اند که خواب فارغ شدن از حیات و فعالیت نیست، بلکه حیات به شکل دیگری ادامه می یابد . تجربه رویاهای شفاف برای بسیاری از ما رخ میدهد به خصوص فردی که ناگهان طی فاز REM بیدار شود رویای خود را به خوبی به یاد می آورد .

رویای شفاف، رویایی است که در آن متوجه خواب دیدن خود هستید
در هنگام تجربه ي رویای شفاف، لوبهای آهیانه و پیشانی مغز با افزایش فعالیت مواجهند.و نکته جالب توجه ، برعکس شدن جریان امواج در مغز است . در حالت طبیعی و در پی یک توجه بینایی معمولا امواج از لوب پس سری به سوی لوب آهیانه یا پریتال میرود. در رویا جریان برعکس است و ازلوب پریتال به سوی لوب اکسیپوت یا پس سری می رود . گویا اول احساسات یا خاطرات یا آموخته های قبلی و تجربیات ، درک میشود و سپس تبدیل به دیدن میشود

از میان این رویاها برخیشان دقیقا تجربه وقایعی است که برای انسان رخ می دهد و یا همان آموزشهایی است که انسان طی زندگی آموخته است و این رویاها از لوب پریتال یا آهیانه منشا میگیرد و سپس به لوب پس سری مغز میرود و دیده می شود و برخی دیگر ، مواردی است که در زمانی در آینده تحقق می یابد .همه ما تجربه این نوع از رویاها را داشته ایم ، مثلا حادثه ای را در عالم رویا می بینیم که دقیقا یا به صورتی شبیه در آینده اتفاق می افتد . باز گویا آموخته هایی هست که ما از آنها بی خبریم ولی همین آموخته ها از انباری در وجود ما ، به سوی لوب پس سری ما می آید تا آنها را ببینیم .گویا انسان حتی آینده را در گوشه ای از وجود خود آموخته است ولی در زندگی روزمره از آن بی خبر است و به صورت بالفعل از آن آگاه نیست.

ولی در هنگام رویا ، این اطلاعات به سوی لوب پس سری می آید و به صورت مشاهده آنها، پردازش میشود.در مطالعات آزمایشگاهی ثابت شده است که حیوانات هم رویا می بینند و این حیوانات در رویایی که در قسمت اول گفته شد یعنی رویایی که تکرار خاطرات و آموخته های قبلی آنهاست با انسان مشترکند . ولی آگاهی از آینده و مشاهده آن در عالم رویا ، چیزی مخصوص وجود انسان است . و همین رویاهاست که شاید بتواند دریچه ای جدید بر روی احساسات انسان بگشاید .

انسانی که امروز خود را منحصر به 5 حس مادی میداند و به همین دلیل ، هماهنگ کننده این احساسات در وجود او یعنی مغزی که در حال حاضر در اختیار بشریت است ، در اغلب انسانها نتوانسته است هماهنگیهای جدید و نویی را بزرگتر از این احساسات پنج گانه ایجاد کند .بشریت است ، در اغلب انسانها نتوانسته است هماهنگیهای جدید و نویی را بزرگتر از این احساسات پنج گانه ایجاد کند .شاید در آینده مغز بشر لازم باشد با گشوده شدن افقهای جدید و ادراکات جدید ، ارتباطات وسیعتری را بین انواع حس خود برقرار کند و لازم باشد بتواند قدرت هماهنگ کردن بین امروز و آینده را فراهم کند

پزشک آنلاین

دکتر سید سلمان فاطمی [ متخصص داخلی مغز و اعصاب ]