ریزپلاستیکها؛ مهمانان پنهان و خطرناک بدن انسان
شفاآنلاین »سلامت» متخصص گوارش گفت: ریزپلاستیکها ذراتی هستند با اندازهای کمتر از پنج میلیمتر که در آب، خاک، هوا و اقیانوسها وجود دارند. بررسیهای بینالمللی نشان داده سالانه حدود ۵۰ هزار ذره پلاستیکی به بدن هر انسان وارد میشود؛ موادی که ممکن است از مسیرهای گوناگون در بدن تجمعیافته و موجب اختلال کاراندامهای حیاتی شوند.
به گزارش شفاآنلاین ایرج خسرو نیا توضیح داد: منبع اصلی ورود این ذرات، محیط و ابزارهای روزمره است. از تختههای پلاستیکی آشپزخانهای که هنگام خرد کردن غذا ذراتی میریزند، تا ظروف پلاستیکی یا لیوانهای بهاصطلاح «کاغذی» که لایهای از پلیمر درون خود دارند، همگی راه ورود میکروپلاستیکها به بدن هستند. حتی برخی لوازم آرایشی مانند پودرها، کرمها و لاکهای ناخن حاوی ذرات پلاستیکیاند که از طریق پوست جذب یا در هوا پخش شده و وارد بدن میشوند.
در بخش دیگری از برنامه، خسرو نیا با اشاره به منشأ زیستمحیطی این مواد اظهار داشت: کیسههای نایلونیای که رها میکنیم، در اثر نور خورشید خرد و پودر شده و بهصورت ذرات معلق وارد خاک و هوا میشوند. با وزش باد یا بارش، این ذرات به منابع آب، رودخانهها و نهایتاً اقیانوسها میرسند و گوشت ماهی یا میگوی آلوده به سفرههای غذایی انسان راه مییابد.
وی تأکید کرد: تجمع ریزپلاستیکها در بدن صرفاً به سیستم گوارش محدود نیست. این مواد در کبد و کلیهها انباشته میشوند، عملکرد سمزدایی کبد را مختل میکنند، میتوانند عامل بالا رفتن اوره و کراتینین و بروز نارساییهای کلیوی باشند، و حتی در سلولهای عصبی نیز تجمع مییابند که در بلندمدت زمینهساز ضعف سیستم ایمنی، خارشهای پوستی بدون علت مشخص، و اختلالات خود ایمنی خواهد بود.
خسرو نیا اذعان کرد: متأسفانه در آزمایشهای معمولی مانند خون یا ادرار، این مواد دیده نمیشوند و فقط در نمونهبرداریهای بافتی (بیوپسی) از اندامهایی مانند کبد یا کلیه ممکن است آثار آنها شناسایی شود. بااینحال، در بیشتر پاتولوژیها تمرکز بر ویروسها و باکتریهاست و کمتر به وجود پلاستیک توجه میشود.
وی یکی از خطرناکترین ویژگیهای این آلودگی نوظهور را تجمع خاموش آن دانست: ریزپلاستیکها ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند، مگر زمانی که سلولها از کار میافتند. فرد ممکن است دچار زردی، هپاتیت یا ضعف عمومی شود بیآنکه علت مشخصی برای بیماری یافت شود؛ درحالیکه دلیل واقعی، اختلال عملکرد سلولی ناشی از پلاستیکهای تجمعیافته است.
خسرونیا تصریح کرد: ذرات حاصل از ساییدگی لاستیک خودروها و ترمزها خود نوعی میکرو پلاستیکاند که در هوای کلانشهرها بهوفور وجود دارند. همین ذرات میتوانند از راه تنفس وارد دستگاه ریوی شده و منشأ آسم، خسخس سینه و ضعف بدن شوند.
وی هشدار داد: ورزش در هوای آلوده باعث افزایش تعداد تنفس میشود، در نتیجه هوای آلودهتری استنشاق میکنیم و ذرات بیشتری وارد بدن میشود؛ بنابراین فعالیت بدنی شدید در کنار بزرگراهها یا اطراف کارخانههای پلاستیکسازی بههیچعنوان توصیه نمیشود.
این پزشک متخصص تأکید کرد: مسئله ریزپلاستیکها تنها با تغییر عادات فردی حل نمیشود و نیازمند مشارکت، فرهنگسازی و اقدام هماهنگ جهانی است. عمر پلاستیکها صدها سال است؛ ممکن است کیسهای که ما امروز در بیابان رها میکنیم، نسل آینده را بیمار کند. باید دولتها و شهرداریها برای جمعآوری، دفن یا ذوب ایمن این زبالهها برنامهریزی کنند و شهروندان هم در استفاده از محصولات یکبارمصرف بازنگری کنند.
خسرو نیا در مصاحبه با رادیو گفتگو خاطر نشان کرد: تا حد امکان از ظروف شیشهای یا فلزی بهجای پلاستیک استفاده شود، بطریهای آب پلاستیکی بیشتر از یکبار مورداستفاده قرار نگیرند، و برای خرید روزانه بهجای کیسههای نایلونی از کیسههای پارچهای بهره برده شود. همچنین، استفاده از وسایل دارای الیاف مصنوعی مانند بالشها و پتوهای پلاستیکی باید کاهش یابد.پلاستیکها جز جداییناپذیر زندگی امروز هستند، اما اگر سبک مصرف خود را اصلاح نکنیم.
