اهمیت ۴۰ روز نخست پس از زایمان برای سلامت مادر و نوزاد
شفاآنلاین»سلامت» ۴۰ روزه پس از زایمان، دوره‌ای ویژه و حیاتی برای مادر و نوزاد به شمار می‌رود. در این زمان، بدن مادر فرایند ترمیم را آغاز می‌کند و نوزاد خود را با زندگی خارج از رحم وفق می‌دهد. این دوران برای بهبود جسمی، ایجاد پیوند عاطفی، تغذیه و شکل‌گیری عادات و روال‌هایی که بر سلامت بلندمدت اثرگذارند، بسیار مهم است.
به گزارش شفاآنلاین؛ که فارغ از نوع زایمان، مادر به زمان و استراحت کافی برای بازسازی نیاز دارد و نوزاد نیز در این مدت بیشترین حساسیت را دارد. به گفته او، محورهای اصلی مراقبت در این چهل روز شامل استراحت کنترل شده، تغذیه متعادل، استفاده از روش‌های سنتی ایمن مانند ماساژ با روغن گرم و توجه ویژه به سلامت روان است. این دوره نقش تعیین کننده‌ای در کاهش خطر عفونت، بهبود شیردهی و ایجاد پیوند عاطفی بین مادر و نوزاد ایفا می‌کند.
از منظر تغذیه، دکتر جین اشاره می‌کند که برخلاف برخی باورهای سنتی که مصرف آب یا برخی غذاها را محدود می‌کنند، مادران نیازمند رژیم غذایی مغذی و مایعات کافی هستند. او مصرف غذاهای خانگی و پخته کم‌ادویه مانند انواع حبوبات را مناسب می‌داند و افزودن مقدار کم روغن حیوانی، زردچوبه و ادویه‌های سنتی مثل شنبلیله و زیره سیاه را در صورتی که برای مادر مناسب باشد، مفید توصیف می‌کند. همچنین تاکید شده است که هدف اصلی تغذیه، تامین انرژی و کمک به ترمیم بافتی است بدون اینکه باعث اختلال گوارشی شود.
ماساژ روزانه با روغن گرم مانند روغن نارگیل یا بادام به مدت اندکی هر روز می‌تواند به تسکین دردهای عضلانی، بهبود گردش خون و کاهش تنش کمک کند. دکتر جین توصیه می‌کند ماساژها ملایم و توسط فردی آشنا به شرایط پس از زایمان انجام شود تا فشار اضافی به نواحی حساس وارد نشود. در کنار این موارد، حرکت‌های سبک مانند پیاده‌روی کوتاه داخل منزل مفید است زیرا گردش خون را افزایش داده و از تشکیل لخته جلوگیری می‌کند؛ اما باید از فعالیت‌های سنگین و حمل بار سنگین پرهیز شود.
پایش وضعیت سلامت مادر و نوزاد از اهم مسائل این دوره است. دکتر جین هشدار می‌دهد در صورت بروز علائمی مانند خونریزی شدید، تب، ترشحات بدبو، درد شدید یا علائم ادراری غیرطبیعی باید فوراً به پزشک مراجعه شود. او در مورد مشکلات زمینه‌ای مثل فشار خون بالا، دیابت یا اختلالات تیروئید خاطرنشان کرد که این شرایط باید با نظارت دقیق پزشک کنترل شود. همچنین برای جلوگیری از کم آبی توصیه شده مادران شیرده روزانه سه تا چهار لیتر مایعات مصرف کنند مگر آنکه پزشک منع کرده باشد.
سلامت روان مادر در ۴۰ روز نخست اهمیت ویژه‌ای دارد. دکتر جین می‌گوید تجربه تغییرات خلقی، اضطراب یا احساس بی‌ارزشی در این دوره شایع است و این علائم نباید نادیده گرفته شود. در صورت تداوم یا شدت یافتن علائم، مشاوره روانشناختی یا مداخله دارویی تحت نظر متخصص ضروری است. حمایت خانوادگی و تقسیم وظایف در خانه نقش مهمی در کاهش فشار روانی مادر دارد و کمک همسر و اعضای خانواده می‌تواند به حفظ توان جسمی و روانی مادر کمک کند.
در مراقبت از نوزاد، نکات عملی شامل تغذیه بر اساس تقاضای نوزاد هر دو تا سه ساعت، بادگیری مناسب بعد از شیردهی، خواباندن نوزاد به پشت با کمی بالاتر بودن سر، شروع ماساژ با روغن بعد از افتادن بندناف و خودداری از دادن عسل یا غذای جامد در ماه‌های نخست است. همچنین والدین باید پوشک نوزاد را مرتب بررسی کنند تا علائم کم آبی یا بیماری به موقع شناسایی شود.
دکتر جین تاکید می‌کند که نور طبیعی، تهویه مناسب و دمای معتدل اتاق (نزدیک به ۲۶ تا ۲۷ درجه سانتیگراد) می‌تواند به بهبود حال مادر و نوزاد کمک کند. علاوه بر این، سازمان جهانی بهداشت و مراجع بهداشتی توصیه به پیگیری مراقبت پس از زایمان و تماس با مراکز بهداشتی در صورت بروز مشکلات دارند تا مرگ و میر و عوارض قابل پیشگیری کاهش یابد.
نتیجه آنکه ۴۰ روز نخست پس از زایمان فرصت حساسی برای ترمیم جسمی، تقویت پیوند عاطفی و تنظیم تغذیه نوزاد است. رعایت استراحت، تغذیه متعادل، هیدراتاسیون کافی، ماساژ ایمن، پایش علائم هشدار و حمایت خانواده از مولفه‌های کلیدی برای گذر آرام و ایمن از این دوره هستند. در صورت بروز هرگونه علامت غیرطبیعی، مراجعه سریع به پزشک ضروری است تا پایه‌ای سالم برای آینده مادر و نوزاد فراهم آید.
