بیماری‌های تنفسی و بازگشت سرطان؟!
شفاآنلاین»سلامت» برخی سلول‌های سرطانی نمی‌میرند بلکه وارد حالت «خواب» می‌شوند. سال‌ها پس از بهبود، این سلول‌های خاموش می‌توانند بی‌صدا در بدن باقی بمانند و در کنار سلول‌های بنیادی در اندام‌هایی مانند ریه، کبد یا مغز پنهان شوند. دانشمندان مدت‌هاست به این فکر می‌کنند که چه چیزی ممکن است این سلول‌ها را بیدار کند. حالا، پژوهشی تازه که در نشریه Nature منتشر شده نشان می‌دهد بیماری‌های شایع تنفسی مانند آنفلوآنزا و کووید-۱۹ می‌توانند دقیقاً همین کار را انجام دهند.
به گزارش شفاآنلاین: جیمز دگرگوری، پژوهشگر دانشگاه کلرادو آنشوتز، می‌گوید:«این سلول‌ها ممکن است سال‌ها یا حتی دهه‌ها همان‌جا بمانند و ما هنوز دقیق نمی‌دانیم چه چیزی بیدارشان می‌کند. ما پرسیدیم آیا عفونت ریه می‌تواند این سلول‌ها را بیدار کند؟ و دیدیم که پاسخ، به شکل چشمگیری بله است.»
این یافته‌ها پرسش‌های مهمی برای بازماندگان سرطان ایجاد می‌کند: آیا یک سرماخوردگی یا ابتلا به کرونا می‌تواند بی‌سر و صدا جرقه بازگشت سرطان را بزند؟ و نقش سیستم ایمنی در این میان چیست؟
چطور کووید و آنفلوآنزا می‌توانند دوباره سرطان را فعال کنند
تیم دگرگوری و گروهی از پزشکان و محققان کشف کردند که آنفلوآنزا و کووید-۱۹ می‌توانند سلول‌های خاموش سرطان را در ریه‌ها بیدار کنند( حداقل در موش‌ها). بررسی جداگانه داده‌های ده‌ها هزار بیمار سرطانی در دوران همه‌گیری نیز نشان داد که احتمالاً همین پدیده در انسان هم رخ می‌دهد.
پژوهش‌های پیشین نشان داده بودند که التهاب ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا دود سیگار می‌تواند سلول‌های خاموش سرطان را دوباره فعال کند. این تیم می‌خواست بداند آیا بیماری‌های تنفسی هم چنین اثری دارند. آن‌ها به موش‌هایی که به‌طور ژنتیکی مستعد سرطان پستان بودند، ویروس آنفلوآنزا و ویروس SARS-CoV-2 را منتقل کردند. در نتیجه، سلول‌های خاموشی که قبلاً بی‌سر و صدا به ریه‌ها مهاجرت کرده بودند، شروع به بیدار شدن کردند.
این سلول‌ها حدود یک هفته و نیم فعال ماندند، اما در بیشتر موارد پس از پایان عفونت دوباره به حالت خواب رفتند. دگرگوری می‌گوید:«عفونت ویروسی ریه باعث رشد این سلول‌ها طی حدود دو هفته می‌شود، اما بعد دوباره می‌خوابند. البته این بار تعدادشان تا حدود ۱۰۰ برابر بیشتر شده است.»
یعنی حتی اگر موش‌ها فوراً دچار سرطان ریه نشوند، همین دوره کوتاه عفونت می‌تواند خطر بازگشت سرطان را به شدت افزایش دهد، چون سلول‌های خاموش فرصت رشد سریع پیدا می‌کنند.
نقش پروتئین IL-6 در بیداری سلول‌های خاموش
عامل اصلی این بیداری پروتئینی به نام اینترلوکین-۶ یا IL-6 بود — مولکولی که سیستم ایمنی برای هماهنگ کردن پاسخ به عفونت استفاده می‌کند. این پروتئین به‌طور طبیعی بین سلول‌ها جابه‌جا می‌شود و در پاک‌سازی عفونت‌ها مفید است.
اما وقتی IL-6 با سلول‌های خاموش سرطان روبه‌رو می‌شود، مشکل آغاز می‌شود. دگرگوری می‌گوید:«سلول‌های سرطانی از محیط التهابی ایجادشده سوءاستفاده می‌کنند تا رشد کنند و بیدار شوند و این باعث می‌شود بار تومورهای متاستاتیک بسیار بیشتر شود.»
آیا این اتفاق در انسان هم می‌افتد؟
هنوز مشخص نیست که آیا در بازماندگان سرطان هم این پدیده به همان شکل رخ می‌دهد یا نه، اما شواهد اولیه این احتمال را مطرح می‌کنند. تحلیل داده‌های «بیوبانک بریتانیا» نشان داد که مرگ‌های مرتبط با سرطان در بیمارانی که حداقل پنج سال قبل از همه‌گیری تشخیص سرطان گرفته بودند، تقریباً دو برابر بیشتر بود اگر به کووید-۱۹ مبتلا شده بودند. در گروهی از بیماران مبتلا به سرطان پستان، خطر ابتلا به سرطان ریه پس از ابتلا به کرونا حدود ۵۰ درصد افزایش یافت.
خواب‌بودن سلول‌های سرطانی باعث می‌شود که بسیاری از درمان‌های معمول روی آن‌ها اثر نگذارد، چون این درمان‌ها معمولاً سلول‌های در حال تقسیم را هدف می‌گیرند، نه سلول‌های خاموش. با این حال، همه بیماران پس از یک بیماری تنفسی دچار فعال‌سازی مجدد نمی‌شوند؛ بسیاری می‌توانند تا پایان عمر با سلول‌های خاموش زندگی کنند بدون آن‌که بیدار شوند.
ولی اگر آنچه در موش‌ها دیده شد در انسان هم صدق کند، ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا یا کووید-۱۹ می‌تواند یک عامل خطر جدی برای بیماران در دوره بهبودی باشد. التهاب می‌تواند به سلول‌های خاموش اجازه تکثیر بدهد و حتی اگر دوباره بخوابند، این افزایش تعداد می‌تواند خطر آینده را بالا ببرد.
پیامدهای عملی برای بیماران
با توجه به ارتباط میان عفونت‌های تنفسی و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان، پیشگیری از بیماری‌های تنفسی می‌تواند برای بازماندگان سرطان مفید باشد. ادوین آسترین، فوق‌تخصص ریه در مرکز سرطان ام‌دی اندرسون تگزاس، می‌گوید:«بدیهی است که افرادی که سابقه درمان سرطان دارند و احتمالاً سیستم ایمنی‌شان هنوز تحت تأثیر است، باید واکسیناسیون‌های به‌روز داشته باشند.»
