بحران انسانی بی‌سابقه
شفاانلاین»جامعه از اکتبر ۲۰۲۳ تا ۲۲ آوریل ۲۰۲۵، بیش از ۵۱٬۲۶۶ نفر کشته و ۱۱۶٬۹۹۱ نفر زخمی شده‌اند. از این تعداد ۱۵٬۶۱۳ کودک، ۸٬۳۰۴ زن و ۳٬۸۳۹ سالخورده بوده‌اند که نشان‌دهنده تأثیر شدید بر غیرنظامیان است.
آوارگی: ۹۰ درصد جمعیت، یعنی حدود ۱.۹ میلیون نفر، طی جنگ آواره شده‌اند، و بسیاری در شرایط غیربهداشتی و فاقد سرپناه زندگی می‌کنند.
ناامنی غذایی: هیچ کمک غذایی وارد نشده و ذخایر آرد UNRWA با تنها ۲۵۰ بسته غذایی باقی‌مانده به اتمام رسیده است. قیمت‌ها نسبت به قبل از جنگ ۱۵۰ تا ۷۰۰ درصد و نسبت به سطح آتش‌بس در مواردی تا ۱۴۰۰ درصد افزایش یافته است (گزارش WFP).
تنها ۶ مرکز از ۲۲ مرکز درمانی فعال هستند و ۶۶ درصد از مواد پزشکی ضروری در کمتر از دو ماه تمام خواهند شد و ۳۲ درصد از این اقلام نیز به کلی نایاب است.
این بحران، نقض آشکار حقوق بین‌الملل است. گزارش کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل (مارس ۲۰۲۵) استفاده از گرسنگی به‌عنوان سلاح جنگی را تأیید کرده، که مصداق جنایت جنگی است و نقض کنوانسیون‌های ژنو محسوب می‌شود.
برخی راهکارهای هرچند منطقی، در شرایط کنونی غیرعملی به نظر می‌رسند: آتش‌بس فوری و یا سازوکار قطعنامه‌های شورای امنیت به دلیل وتوی آمریکا، بی‌اثر بوده‌اند. گزینه رفع محاصره و بازگشایی گذرگاه‌ها، با توجه به کنترل اسرائیل و فقدان فشار بین‌المللی و عدم جدیت مصر در کوتاه‌مدت ممکن نیست. تحریم مقامات اسرائیلی و ارجاع به دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) نیز با موانع سیاسی، از جمله عدم همراهی غرب مواجه است.
شاید دیپلماسی منطقه‌ای می‌تواند راه‌حلی عملی باشد. ایران، ترکیه و قطر می‌توانند ائتلافی برای فشار دیپلماتیک تشکیل دهند. ترکیه در سال ۲۰۲۴ تجارت خود با اسرائیل را متوقف کرد. این مدل می‌تواند گسترش یابد. قطر نیز تجربه میانجی‌گری در مذاکرات آتش‌بس ۲۰۲۳ را دارد و ایران، با نفوذ در محور مقاومت، می‌تواند نقش کلیدی در تضمین ورود کمک‌ها و مذاکرات صلح ایفا کند. همچنین به نظر می‌رسد راه‌حل دوکشوری، با تشکیل دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی، فعلا تنها راه‌حل مورد اجماع جهانی می‌تواند باشد. دبیرکل سازمان ملل در ژوئیه ۲۰۲۴ بر ضرورت این راه‌حل تأکید کرده است. ایران می‌تواند با پیوستن به ابتکارات دیپلماتیک مرتبط با این موضوع، به پیشبرد این راهکار کمک کند. این اقدام، حتی به تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی ایران نیز یاری می‌کند. ما دانشگاهیان، وظیفه داریم راهکارهای متصور را ترویج کنیم تا ننگ این فاجعه از تاریخ بشریت زدوده شود. از اکتبر ۲۰۲۳ تا ۲۲ آوریل ۲۰۲۵، بیش از ۵۱٬۲۶۶ نفر کشته و ۱۱۶٬۹۹۱ نفر زخمی شده‌اند. از این تعداد ۱۵٬۶۱۳ کودک، ۸٬۳۰۴ زن و ۳٬۸۳۹ سالخورده بوده‌اند که نشان‌دهنده تأثیر شدید بر غیرنظامیان است.
آوارگی: ۹۰ درصد جمعیت، یعنی حدود ۱.۹ میلیون نفر، طی جنگ آواره شده‌اند، و بسیاری در شرایط غیربهداشتی و فاقد سرپناه زندگی می‌کنند.
ناامنی غذایی: هیچ کمک غذایی وارد نشده و ذخایر آرد UNRWA با تنها ۲۵۰ بسته غذایی باقی‌مانده به اتمام رسیده است. قیمت‌ها نسبت به قبل از جنگ ۱۵۰ تا ۷۰۰ درصد و نسبت به سطح آتش‌بس در مواردی تا ۱۴۰۰ درصد افزایش یافته است (گزارش WFP).
تنها ۶ مرکز از ۲۲ مرکز درمانی فعال هستند و ۶۶ درصد از مواد پزشکی ضروری در کمتر از دو ماه تمام خواهند شد و ۳۲ درصد از این اقلام نیز به کلی نایاب است.
این بحران، نقض آشکار حقوق بین‌الملل است. گزارش کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل (مارس ۲۰۲۵) استفاده از گرسنگی به‌عنوان سلاح جنگی را تأیید کرده، که مصداق جنایت جنگی است و نقض کنوانسیون‌های ژنو محسوب می‌شود.
برخی راهکارهای هرچند منطقی، در شرایط کنونی غیرعملی به نظر می‌رسند: آتش‌بس فوری و یا سازوکار قطعنامه‌های شورای امنیت به دلیل وتوی آمریکا، بی‌اثر بوده‌اند. گزینه رفع محاصره و بازگشایی گذرگاه‌ها، با توجه به کنترل اسرائیل و فقدان فشار بین‌المللی و عدم جدیت مصر در کوتاه‌مدت ممکن نیست. تحریم مقامات اسرائیلی و ارجاع به دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) نیز با موانع سیاسی، از جمله عدم همراهی غرب مواجه است.
شاید دیپلماسی منطقه‌ای می‌تواند راه‌حلی عملی باشد. ایران، ترکیه و قطر می‌توانند ائتلافی برای فشار دیپلماتیک تشکیل دهند. ترکیه در سال ۲۰۲۴ تجارت خود با اسرائیل را متوقف کرد. این مدل می‌تواند گسترش یابد. قطر نیز تجربه میانجی‌گری در مذاکرات آتش‌بس ۲۰۲۳ را دارد و ایران، با نفوذ در محور مقاومت، می‌تواند نقش کلیدی در تضمین ورود کمک‌ها و مذاکرات صلح ایفا کند. همچنین به نظر می‌رسد راه‌حل دوکشوری، با تشکیل دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی، فعلا تنها راه‌حل مورد اجماع جهانی می‌تواند باشد. دبیرکل سازمان ملل در ژوئیه ۲۰۲۴ بر ضرورت این راه‌حل تأکید کرده است. ایران می‌تواند با پیوستن به ابتکارات دیپلماتیک مرتبط با این موضوع، به پیشبرد این راهکار کمک کند. این اقدام، حتی به تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی ایران نیز یاری می‌کند. ما دانشگاهیان، وظیفه داریم راهکارهای متصور را ترویج کنیم تا ننگ این فاجعه از تاریخ بشریت زدوده شود.
