یاسر مختاری
جایگاه کرونا در افکار و احساسات ایرانیان
نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد، ۵۲ درصد از شهروندان مشکلات اقتصادی و معیشتی و در مقابل ۴۸ درصد بیماری کرونا را باعث نگرانی می‌دانند.
شفاآنلاین>سلامت> ده ماه است که کرونا مهمان ناخوانده ایران شده است، مهمانی که پا قدمی شوم داشته و به هر خانه‌ای که پا می‌گذارد جز مرگ و بیماری ارمغانی به میزبان نمی‌دهد، این مهمان ناخوانده تا امروز بیش از یک میلیون و 51 هزار نفر ایرانی را به خود مبتلا کرده و جان بیش از 50 هزار نفر را ستانده است.
به گزارش شفاآنلاین: با این میزان مبتلا و قربانی بیش از هر بیماری دیگری تبعات روانی و اجتماعی بالایی دربر دارد. اگرچه هنوز مطالعات جدی در رابطه با این تبعات در دانشگاه‌ها یا موسسات انجام نشده است اما مراجعه به افکار عمومی نتایج قابل توجهی در بر دارد.
نگرش شهروندان تهرانی به بیماری کرونا
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) با همکاری دفتر مطالعات اجتماعی شهرداری تهران در موج هفتم نظر سنجی خود در خصوص ابعاد شیوع ویروس کرونا در تهران نشان داده است شهروندان تهرانی چگونه به بیماری کرونا نگاه کرده دیدگاه آنان طی زمان چه تغییری کرده است.
موج هفتم این نظرسنجی به صورت مصاحبه تلفنی، با جامعه آماری شهروندان بالای ۱۸ سال شهر تهران و اندازه نمونه ۱۰۷۷، در آبان‌ماه سال جاری اجرا شده است. از شهروندان بالای ۱۸ سال تهرانی پرسیده شد: «در حال حاضر بیشتر مشکلات اقتصادی شما را نگران می‌کند یا بیماری کرونا؟»
نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد، ۵۲ درصد از شهروندان مشکلات اقتصادی و معیشتی و در مقابل ۴۸ درصد بیماری کرونا را باعث نگرانی می‌دانند.
زنان در دوگانه معیشت و سلامت، بیشتر نگران بیماری کرونا (۵۶ درصد در مقابل ۴۴ درصد) هستند. در مقابل مردان بیشتر نگران معیشت و مشکلات اقتصادی هستند (۶۰.۴ درصد در مقابل ۳۹.۶ درصد). با افزایش سن، بیشتر نگرانی به سمت بیماری کرونا میل پیدا می‌کند و از شدت نگرانی از مشکلات اقتصادی کاسته می‌شود. ۳۶.۳ درصد از جوانان (۱۸ تا ۲۹ سال) نگران بیماری کرونا هستند. این رقم در بین افراد (۳۰ تا ۴۹ سال) ۴۴.۲ درصد و در بین افراد بالای ۵۰ سال ۶۲.۸ درصد است.
این در حالیست که موج ششم نظر سنجی ایسپا که به صورت مصاحبه تلفنی، با جامعه آماری شهروندان بالای 18 سال ساکن شهر تهران و با اندازه نمونه 1055 در تاریخ 11 تا 13 خرداد 1399 اجرا شده است، نشان می‌دهد که 41 درصد از پاسخگویان به مقدار «زیاد»، 22 درصد به مقدار »متوسط» و 37 درصد به مقدار «کم» نگران ابتلای خود و خانواده به ویروس کرونا هستند.
نتایج موج ششم پیمایش به تفکیک گروه‌های مختلف نشان می دهد، زنان بیشتر از مردان نگران ابتلای خود و خانواده به ویروس کرونا هستند. جوانان زیر 30 سال نسبت به سایر گروه های سنی نگرانی کمتری دارند. بین افراد با تحصیلات دانشگاهی و غیردانشگاهی نیز تفاوت معناداری مشاهده نمی‌شود.
تا پیش از انجام موج هفتم نظرسنجی، نگرانی‌ها از کرونا طی شش موج نظرسنجی انجام شده کمتر شده بود و تنها زمانی این نگرانی افزایش پیدا کرد که قرار بود پس از تعطیلات طولانی مدت بازگشایی‌ها انجام شود. اما نتایج موج هفتم نشان می‌دهد که اگرچه مشکلات اقتصادی نگرانی بیشتری برای بسیاری از مردم دارد اما درصد نگرانی از بیماری هم افزایش پیدا کرده است که می‌توان دلیل آن را وضعیت دو ماه اخیر بیماری در کشور و به ویژه تهران دانست.
نگرانی و هراس نسبت به یک تهدید گام نخست مواجهه با آن خطر است و هر چقدر این نگرانی بیشتر باشد، می‌تواند نشان دهنده میزان اهمیت آن منبع خطر در ذهن افراد باشد. از این رو میزان نگرانی افراد نسبت به شیوع ویروس کرونا و روند آن در ماه‌های قبل از تابستان می‌تواند نشان دهد تا چه اندازه این بیماری فراگیر در سراشیبی عادی شدن در زندگی شهروندان بوده است. با کنار هم گذاشتن نتایج نظرسنجی‌ها مشخص می‌شود نگرانی مردم به تدریج با آغاز شیوع بیماری کرونا افزایش می‌یابد و در نیمه نخست اردیبهشت به اوج می‌رسد. اما از نیمه دوم اردیبهشت میزان نگرانی مردم سیر نزولی پیدا می‌کند و در نیمه دوم خرداد به بعد که زمان انجام موج ششم نظرسنجی است به پایین‌ترین حد خود رسیده و فرایند عادی‌پنداری بیماری آغاز شد.
وضعیت روانی ایرانیان در برابر کرونا
از سوی دیگر روز دوشنبه محمد سلگی رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، در نشست کرونا و وضعیت روانی اجتماعی ایرانیان یافته‌های سومین نظر نسجی انجام شده توسط این پژوهشگاه را که به صورت تلفنی بر روی حدود ۲۰۲۴ نفر در مهرماه سال جاری انجام شده است را تشریح کرد.
سلگی در این رابطه اظهار کرد: «در بین برخی مردم باوری وجود دارد که دولت در تلاش بوده تا از پیچیدگی ویروس کرونا بکاهد و سیستم اطلاع رسانی به ویژه در ماه‌های اول شیوع کرونا در کشور سعی در بی‌اهمیت نشان دادن این ویروس داشته است.» وی با اشاره به برخی رفتارهای نامتعارف در ابتدای شیوع پاندمی کووید ۱۹ نظیر لیسیدن ضریح و قبای متبرک، گفت: «با گذشت زمان مردم علاوه بر نهی چنین رفتارهایی، به توسل جویی معصومین و دعا و نیایش پناه بردند. به طوری که رفتار پناه بردن به معصومین و دعا و نیایش دو برابر بیشتر از گوش دادن موسیقی و کتاب خواندن بوده است که معرف سبک زندگی ایرانیان در پناه بردن به معصومین هنگام سختی است.»
سلگی ادامه داد: «۵۳ درصد از افراد نسبت به ویروس کرونا نگاه بدبینانه دارند و تصور می‌کنند این ویروس طبیعی نیست و ساخته دست بشر است.»
این روانشناس ادامه داد: «کرونا امنیت فردی و خانوادگی افراد را بهم زد به طوری که در این نظرسنجی حدود ۴۰ درصد از مردم اذعان به احساس عدم امنیت کرده‌اند. از سوی دیگر بیشترین نگرانی مردم در ابتدای پاندمی امکان ابتلا به بیماری بوده است. همچنین در خصوص تبعات روانشناختی، ترس و اضطراب ناشی از عدم بهبودی و مرگ بیشترین عامل نگرانی مردم بوده است.»
وی تاکید کرد: «افسردگی و اضطراب در رتبه نخست تبعات و نشانه‌های روانشناختی کووید ۱۹ در کشور هستند. همچنین در سه موج ایجاد شده بیماری، این نشانه ها تشدید شده‌اند. برای مثال در خرداد ماه ۵۰ درصد از افراد نسبت به ابتلا نگرانی داشتند اما در نطرسنجی سوم مهر ماه حدود ۷۱ درصد از افراد نگران بودند، بنابراین اهمیت کرونا در زندگی افراد بیشتر شده است به طوری که حدود ۶۰ درصد از افراد در آخرین نظرسنجی اذعان به تاثیر زیاد کرونا بر زندگی خود کرده‌اند.»
برای افراد غیر نگران باید فکری کرد
حسین اسکندری عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در تحلیل این نتایج این نظر سنجی نیز گفت: «هرچند یافته‌های سومین نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات دارای محدودیت‌هایی بوده و در برخی موارد نیازمند بازنگری است اما مطابق با این نظرسنجی حدود ۵۹ درصد از افراد در زمان پاندمی کرونا احساس امنیت می‌کنند و کرونا نتوانسته به احساس امنیت آن‌ها خدشه‌ای وارد کند. این آمار می‌تواند بیانگر بروز رفتارهایی نظیر عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی به دلیل عدم احساس خطر از سوی این افراد باشد.»
وی بیان کرد: «در دوران پاندمی کووید ۱۹ وضعیت درون خانواده‌ها شکننده‌تر شده است چراکه افراد ساعت‌های بیشتری را در کنار هم سپری می‌کنند و بعضا محل کار و درس و... در همان خانه برایشان خلاصه می‌شود و این درحالی است که نسبت به چنین شرایطی تدابیری به کار برده نشده است و نهادی برای خانواده برنامه ریزی انجام نداده است.»
اسکندری یادآور شد: «بر اساس آمار نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات حدود ۳۰ درصد از افراد فعال شرکت کننده در نظرسنجی متاثر از کرونا نبوده و همچنین نگران خود و خانواده خود نیز نیستند و باید به حالشان فکری کرد چراکه همین افراد می‌توانند نرخ ابتلا به بیماری را افزایش دهند.»
وی ادامه داد: «بر اساس یافته‌های این نظر سنجی حدود ۶۴ درصد از افراد نسبت به وضعیت اجتماعی کرونا در کشور نگران نیستند، اما از سوی دیگر ۷۰ درصد از افراد نگران وضعیت خود، خانواده و کودک خود در پاندمی کووید ۱۹ هستند که این عدم توجه افراد نسبت به وضعیت اجتماعی، خودمحوری و فردگرایی قابل تامل است.»
وی با بیان اینکه عامل پایه و خط پایه در این نظر برای نشان دادن وضعیت سلامت روان جامعه مشخص نیست، گفت: «باید تعداد نمونه‌ها و تعداد سوالات را افزایش دهیم، همچنین نوع چینش سوالات را بالا ببریم و مسائل اجتماعی، خانوادگی و روانی را به طور جداگانه و اختصاصی نظر سنجی کنیم. همچنین اگر سوالات کلیدی را در اختیار داشته باشیم می‌توانیم نظر سنجی را با دقت بیشتری پیگیری کنیم.»
تاثیر کرونا بر باورها
سید حسین نبوی جامعه شناس هم در این نشست اظهار کرد: «ابتلا به کرونا مانند کاتالیزوری گرایشات افراد را تقویت کرده است به طوری که اگر افراد دارای گرایشات قوی دینی بودند در دوران کرونا این گرایشات تقویت و اگر دچار گرایشات ضعیف دینی بودند این گرایشات ضعیف‌تر شدند، همچنین افرادی که در وضعیت بینابینی قرار داشتند در این ایام تغییری نکردند.»
نتایج نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اگر در یک بستر، حجم نمونه و گستره جغرافیایی بیشتری از نظر سنجی ایسپا انجام شده است اما تقریبا نتایج مشابهی دارد.
دیدگاه شهروندان 27 کشور خارجی در خصوص کرونا
نتایج یک نظر سنجی بین‌المللی مشابه نیز، آمار درخور توجهی دارد. این نظرسنجی که توسط مرکز تحقیقات بازار و افکار عمومی ایپسوس با استفاده از گروه پانل در جولای 2020 از 27 کشور فرانسه، مالزی، کره جنوبی، هند، افریقای جنوبی، لهستان، روسیه، مجارستان، کره جنوبی، ترکیه، هلند، اسپانیا، انگلستان، عربستان سعودی، استرالیا، برزیل، آلمان، امریکا، شیلی، آرژانتین و با جامعه آماری افراد 16 تا 74 سال و اندازه نمونه 19 هزار و 48 نفر انجام شده است. نشان می دهد، «شیوع بیماری کرونا» با 43 درصد مهمترین نگرانی مردم در 27 کشور مورد بررسی محسوب می‌شود.
نتایج 4 موج پیمایش «مهمترین نگرانی مردم جهان» ایپسوس نشان می‌دهد، در آوریل 2020 نگرانی از شیوع ویروس کرونا در 27 کشور، 63 درصد، در مه 2020 برابر 55 درصد، در ماه ژوئن 47 درصد و در پیمایش اخیر یعنی جولای 2020 برابر با 43 درصد می‌باشد.
نتایج پیمایش جولای 2020 ایپسوس به تفکیک کشورها نشان می دهد، پاسخگویان در کشورهای شیلی و هندوستان با 61 درصد و کشور مجارستان با 15 درصد، بیشترین و کمترین نگرانی را نسبت به «شیوع ویروس کرونا» در کشور خود دارند.
مقایسه این نظر سنجی با نظرسنجی‌های انجام شده در ایران به ویژه موج ششم نظر سنجی ایسپا که به لحاظ زمانی در یک مقطع انجام شده‌اند مشابه است و تقریبا مردم در آن کشورها نیز به عادی پنداری کرونا در ماه جولای گرایش پیدا کرده و از نگرانی‌های خود کاسته‌اند. پیمایش جدید ایپسوس در رابطه با نظر مردم در مورد استفاده از واکسن کرونا است و نتایج موج پنجم نظر سنجی در خصوص نگرانی درباره کرونا را هنوز منتشر نکرده است تا بتوان مقایسه جدیدی با نظرسنجی‌های ایران انجام داد.
سپید
نظرات بینندگان
آخرین اخبار