رضایت بیماران آگاهانه است؟
گرفتن رضایت فرآیندی است که باید در تمامی طول رابطه میان پزشک و بیمار تداوم داشته باشد. رضایت آگاهانه از اساسی‌ترین مفاهیم مطرح در اخلاق پزشکی و حقوق بیمار در جهان است و تنظیم آگاهانه آن قبل از آغاز هر فعالیت تشخیصی و درمانی، به کسب نتایج مثبت اخلاقی و بالینی منجر می‌شود
شفاآنلاین>سلامت> رضایت پزشکی را می‌توان اجازه دادن خودمختارانه به انجام یک مداخله پزشکی از سوی شخص بیمار تعریف کرد. پژوهشگران در پژوهشی جالب توجه، تلاش کرده‌اند تا بفهمند بیماران تا چه اندازه نسبت به رضایتی که برای روش درمانی خود می‌دهند، آگاهی دارند!
به گزارش شفاآنلاین، گرفتن رضایت فرآیندی است که باید در تمامی طول رابطه میان پزشک و بیمار تداوم داشته باشد. رضایت آگاهانه از اساسی‌ترین مفاهیم مطرح در اخلاق پزشکی و حقوق بیمار در جهان است و تنظیم آگاهانه آن قبل از آغاز هر فعالیت تشخیصی و درمانی، به کسب نتایج مثبت اخلاقی و بالینی منجر می‌شود.
در اخلاق و حقوق، بر سر این موضوع اتفاق‌نظر فراگیری وجود دارد که بیماران حق دارند درباره مراقبت پزشکی خودشان تصمیم بگیرند و تمامی اطلاعات در دسترس مرتبط با آن تصمیم‌گیری به آنان داده شود.
بر اساس نظر متخصصین، رضایت شامل ارائه اطلاعات، ظرفیت و تصمیم‌گیری داوطلبانه می‌شود. ارائه اطلاعات شامل در میان گذاشتن اطلاعات مرتبط توسط پزشک و درک آن‌ها از سوی بیمار است. ارائه اطلاعات فرایندی است که در طی آن پزشکان اطلاعاتی را درباره یک مداخله پزشکی یا درمان پیشنهادی در اختیار بیمار می‌گذارند. تصمیم‌گیری داوطلبانه نیز، حق بیمار در تصمیم‌گیری آزادانه، بدون فشار، اجبار یا فریب است. ارائه اطلاعات در کنار ظرفیت، درک، تصمیم‌گیری داوطلبانه و رضایت، اجزای اصلی رضایت آگاهانه را شکل می‌دهند.
این موضوع مهم، توسط پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد بررسی علمی قرار گرفته است. در این پژوهش، میزان آگاهانه بودن رضایت کسب‌شده از بیمارانی که تحت عمل جراحی زنان قرار گرفته بودند، ارزیابی شده است.
در این پژوهش تحلیلی توصیفی، ۲۰۰ نفر از بیماران تحت عمل جراحی زنان در یکی از بیمارستان‌های شیراز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از آن‌ها، پرسشنامه‌ای استاندارد به کار گرفته شده است.
بر اساس نتایجی که از این پژوهش به‌دست‌آمده، بیمارانی که سطح تحصیلاتشان کارشناسی و بالاتر بوده است دارای سطح مناسبی از آگاهی در رضایت خود بوده‌اند. درحالی‌که گروه‌های بی‌سواد و سیکل و فوق‌دیپلم در وضعیت نامطلوبی قرار داشتند. همچنین بر اساس این نتایج، میزان مشارکت بیماران در تصمیم‌گیری بالینی ۵۷ درصد بوده است.
به گفته حمیده برزگر، محقق دانشگاه علوم پزشکی شیراز و همکارش در این پژوهش: «بنا بر یافته‌ها، فهم و درک بیماران از اطلاعات ارائه‌شده به آن‌ها در وضعیت نامناسبی قرار داشت و میانگین پاسخ به سؤالات مربوط به این قسمت، نشان‌دهنده وضعیت نامناسب میزان فهم و درک بیماران از اطلاعات ارائه‌شده به آن‌ها بود. طبق نتایج، میزان اطلاعات بیماران هنگام تصمیم‌گیری و رضایت دادن در ۳۵ درصد بیماران در وضعیت نامناسب و در ۳۶ درصد از آنان در وضعیت متوسط قرار داشت. در کل با توجه به میانگین به‌دست‌آمده می‌توان گفت میزان اطلاعات بیماران هنگام تصمیم‌گیری در وضعیت نامناسبی قرار داشته است».
این محققین اضافه کرده‌اند: «میزان پاسخ‌گویی پزشک به سؤالات بیمار، میزان فهم بیمار، صحبت‌های پزشک درباره بیماری و روش درمان آن و میزان به یادآوردن این صحبت‌ها، وضعیت مناسبی داشتند. اما اطلاعات کلی بیمار درباره بیماری، روش درمانی و کادر درمانی به‌ویژه پزشک متوسط بود و میزان آگاهی بیمار از هزینه بستری، حق و حقوقش در بیمارستان، داروها و عوارض آن‌ها، میزان موفقیت و شکست روش درمانی، نتیجه روش درمان، عوارض عمل جراحی، سایر روش‌های درمانی و میزان فهم بیمار از محتوای رضایت‌نامه در وضعیت مطلوبی قرار نداشت».
برزگر و همکارش با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهادهایی را به‌منظور آگاهانه‌تر بودن رضایت کسب‌شده از بیماران به شرح زیر ارائه داده‌اند:
- بیمار نسبت به حق و حقوق خود آگاهی یابد. رسانه‌ها می‌توانند در این زمینه کمک‌کننده باشند و افراد را به دانستن درباره بیماری و درمان تشویق کنند.
- به تمامی بیماران بستری، در بدو ورود به بیمارستان بروشورهایی درباره حق و حقوق در بیمارستان داده شود.
- امضای فرم رضایت‌نامه تا حد ممکن توسط شخص بیمار و پس از ارائه اطلاعات لازم و کافی به او و نزد پزشک صورت پذیرد.
- پزشک (Doctor)با توجه به تحصیلات و درک بیمار، توضیحات لازم را به زبانی ساده و فهمیدنی به بیمار ارائه دهد و بیمار را از بیماری، روش‌های درمان، منافع و مضرات هر روش آگاه کند و همچنین به بیمار اجازه داده شود روش نهایی درمان را خود انتخاب کند.
- به سؤالات بیمار تا حد امکان پاسخ کامل داده شود تا بهتر و بیشتر بتواند در تصمیم‌گیری درباره درمان مشارکت کند. در صورت امکان در ویزیت قبل از جراحی، وقت بیشتری برای توضیح به بیمار و پاسخ به سؤالات او اختصاص داده شود.
- قبل از جراحی، بروشورهایی درباره بیماری و روش‌های درمان آن در اختیار بیمار گذاشته شود.
- بروشورهایی حاوی اطلاعات درباره داروها و عوارض شایع آن‌ها تهیه و در اختیار بیماران گذاشته شود.
- در بیمارستان‌ها کارشناسانی برای توضیحات بیشتر درباره بیماری و پاسخ به سؤالات بیماران در دسترس باشند.
نکات استخراج شده در این پژوهش که در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در مجله اخلاق و تاریخ پزشکی منتشر شده، می‌توانند در به‌کارگیری اقدامات عملی به‌منظور افزایش اطلاعات بیماران(patients) درباره حقوق خود و بالارفتن میزان آگاهانه بودن رضایت کسب‌شده از آنان مفید واقع شوند.
به گزارش شفاآنلاین، گرفتن رضایت فرآیندی است که باید در تمامی طول رابطه میان پزشک و بیمار تداوم داشته باشد. رضایت آگاهانه از اساسی‌ترین مفاهیم مطرح در اخلاق پزشکی و حقوق بیمار در جهان است و تنظیم آگاهانه آن قبل از آغاز هر فعالیت تشخیصی و درمانی، به کسب نتایج مثبت اخلاقی و بالینی منجر می‌شود.
در اخلاق و حقوق، بر سر این موضوع اتفاق‌نظر فراگیری وجود دارد که بیماران حق دارند درباره مراقبت پزشکی خودشان تصمیم بگیرند و تمامی اطلاعات در دسترس مرتبط با آن تصمیم‌گیری به آنان داده شود.
بر اساس نظر متخصصین، رضایت شامل ارائه اطلاعات، ظرفیت و تصمیم‌گیری داوطلبانه می‌شود. ارائه اطلاعات شامل در میان گذاشتن اطلاعات مرتبط توسط پزشک و درک آن‌ها از سوی بیمار است. ارائه اطلاعات فرایندی است که در طی آن پزشکان اطلاعاتی را درباره یک مداخله پزشکی یا درمان پیشنهادی در اختیار بیمار می‌گذارند. تصمیم‌گیری داوطلبانه نیز، حق بیمار در تصمیم‌گیری آزادانه، بدون فشار، اجبار یا فریب است. ارائه اطلاعات در کنار ظرفیت، درک، تصمیم‌گیری داوطلبانه و رضایت، اجزای اصلی رضایت آگاهانه را شکل می‌دهند.
این موضوع مهم، توسط پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد بررسی علمی قرار گرفته است. در این پژوهش، میزان آگاهانه بودن رضایت کسب‌شده از بیمارانی که تحت عمل جراحی زنان قرار گرفته بودند، ارزیابی شده است.
در این پژوهش تحلیلی توصیفی، ۲۰۰ نفر از بیماران تحت عمل جراحی زنان در یکی از بیمارستان‌های شیراز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از آن‌ها، پرسشنامه‌ای استاندارد به کار گرفته شده است.
بر اساس نتایجی که از این پژوهش به‌دست‌آمده، بیمارانی که سطح تحصیلاتشان کارشناسی و بالاتر بوده است دارای سطح مناسبی از آگاهی در رضایت خود بوده‌اند. درحالی‌که گروه‌های بی‌سواد و سیکل و فوق‌دیپلم در وضعیت نامطلوبی قرار داشتند. همچنین بر اساس این نتایج، میزان مشارکت بیماران در تصمیم‌گیری بالینی ۵۷ درصد بوده است.
به گفته حمیده برزگر، محقق دانشگاه علوم پزشکی شیراز و همکارش در این پژوهش: «بنا بر یافته‌ها، فهم و درک بیماران از اطلاعات ارائه‌شده به آن‌ها در وضعیت نامناسبی قرار داشت و میانگین پاسخ به سؤالات مربوط به این قسمت، نشان‌دهنده وضعیت نامناسب میزان فهم و درک بیماران از اطلاعات ارائه‌شده به آن‌ها بود. طبق نتایج، میزان اطلاعات بیماران هنگام تصمیم‌گیری و رضایت دادن در ۳۵ درصد بیماران در وضعیت نامناسب و در ۳۶ درصد از آنان در وضعیت متوسط قرار داشت. در کل با توجه به میانگین به‌دست‌آمده می‌توان گفت میزان اطلاعات بیماران هنگام تصمیم‌گیری در وضعیت نامناسبی قرار داشته است».
این محققین اضافه کرده‌اند: «میزان پاسخ‌گویی پزشک به سؤالات بیمار، میزان فهم بیمار، صحبت‌های پزشک درباره بیماری و روش درمان آن و میزان به یادآوردن این صحبت‌ها، وضعیت مناسبی داشتند. اما اطلاعات کلی بیمار درباره بیماری، روش درمانی و کادر درمانی به‌ویژه پزشک متوسط بود و میزان آگاهی بیمار از هزینه بستری، حق و حقوقش در بیمارستان، داروها و عوارض آن‌ها، میزان موفقیت و شکست روش درمانی، نتیجه روش درمان، عوارض عمل جراحی، سایر روش‌های درمانی و میزان فهم بیمار از محتوای رضایت‌نامه در وضعیت مطلوبی قرار نداشت».
برزگر و همکارش با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهادهایی را به‌منظور آگاهانه‌تر بودن رضایت کسب‌شده از بیماران به شرح زیر ارائه داده‌اند:
- بیمار نسبت به حق و حقوق خود آگاهی یابد. رسانه‌ها می‌توانند در این زمینه کمک‌کننده باشند و افراد را به دانستن درباره بیماری و درمان تشویق کنند.
- به تمامی بیماران بستری، در بدو ورود به بیمارستان بروشورهایی درباره حق و حقوق در بیمارستان داده شود.
- امضای فرم رضایت‌نامه تا حد ممکن توسط شخص بیمار و پس از ارائه اطلاعات لازم و کافی به او و نزد پزشک صورت پذیرد.
- پزشک (Doctor)با توجه به تحصیلات و درک بیمار، توضیحات لازم را به زبانی ساده و فهمیدنی به بیمار ارائه دهد و بیمار را از بیماری، روش‌های درمان، منافع و مضرات هر روش آگاه کند و همچنین به بیمار اجازه داده شود روش نهایی درمان را خود انتخاب کند.
- به سؤالات بیمار تا حد امکان پاسخ کامل داده شود تا بهتر و بیشتر بتواند در تصمیم‌گیری درباره درمان مشارکت کند. در صورت امکان در ویزیت قبل از جراحی، وقت بیشتری برای توضیح به بیمار و پاسخ به سؤالات او اختصاص داده شود.
- قبل از جراحی، بروشورهایی درباره بیماری و روش‌های درمان آن در اختیار بیمار گذاشته شود.
- بروشورهایی حاوی اطلاعات درباره داروها و عوارض شایع آن‌ها تهیه و در اختیار بیماران گذاشته شود.
- در بیمارستان‌ها کارشناسانی برای توضیحات بیشتر درباره بیماری و پاسخ به سؤالات بیماران در دسترس باشند.
نکات استخراج شده در این پژوهش که در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در مجله اخلاق و تاریخ پزشکی منتشر شده، می‌توانند در به‌کارگیری اقدامات عملی به‌منظور افزایش اطلاعات بیماران(patients) درباره حقوق خود و بالارفتن میزان آگاهانه بودن رضایت کسب‌شده از آنان مفید واقع شوند.
نظرات بینندگان
آخرین اخبار