بر اساس یک شاخص جمعیتی معمولا اگر بیش از ۱۲ درصد کل جمعیت ۶۰ سال و بالاتر و یا بیش از ۱۰ درصد کل جمعیت، ۶۵ سال و بالاتر باشد، آن جمعیت، سالخورده تلقی می شود.
حتی در تعریفی سخت گیرانه تر از سوی سازمان ملل متحد، کشورهایی دارای جمعیت سالخورده هستند که نسبت جمعیت سالمندان آن، بیش از هفت درصد یا بیشتر باشد.
اوضاع سالمندی در کشور ما چگونه است؟
در مورد وضعیت سالمندی یا کهنسالی در کشور ما، آمارهای مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان از ۱۰ برابر شدن جمعیت سالمند کشور تا سال ۱۴۳۰ خبر داده است.
به گفته مهین السادات عظیمی، براساس سرشماری سال ۹۰ مرکز آمار ایران ،جامعه سالمندی با بیش از شش میلیون عضو، ۲.۸ کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد.
محمدجواد محمودی، استاد دانشگاه و جمعیت‌شناس هم به مهر می گوید: طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی در سال قبل، ۱۰ درصد جمعیت کشور بالای ۶۰ سال سن داشتند. اما برای بدست آوردن آماری متقن و علمی، باید نگاهی آمارهای نفوس و مسکن احصا شده از سوی مرکز آمار انداخت.
در سال ۱۳۸۵، تعداد جمعیت بالای ۶۰ سال کشور برابر پنج میلیون و ۱۲۱ هزار و ۴۳ نفر بود که نسبت به جمعیت ۷۰ میلیون و ۴۹۵ هزار و ۷۸۲ نفری کشور در آن سال، سهمی معادل ۷.۲۶ درصد را تشکیل می داد. اما در سال ۱۳۹۰، جمعیت بالای ۶۰ سال کشور معادل شش میلیون و ۱۵۹ هزار و ۶۷۶ نفر بود که نسبت به جمعیت ۷۵ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۶۶۹ نفری کشور در آن سال، سهمی معادل ۸.۱۹ درصد را تشکیل می داد.
به این ترتیب شاهد رشد ۱۲ درصدی افزایش سهم جمعیت سالمندان از جمعیت کل گروه های سنی کشورمان طی سال های ۸۵ تا ۹۰ بوده ایم.
پیش‌بینی ها نگران کننده است
به گفته مهین السادات عظیمی، رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت، انتظار می رود سهم جمعیت سالمند در کشور ما تا سال ۱۴۳۰ به ۲۶ درصد کل جمعیت کشور برسد.
مدیرکل بهزیستی زنجان نیز در شورای سالمندی این استان در مرداد ماه امسال گفته بود: بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده، یک‌چهارم جمعیت کشور در ۳۰ سال آینده، سالمند خواهد بود. محمدجواد محمودی، استاد دانشگاه و جمعیت‌شناس هم می‌گوید: در ۳۵ سال آینده ۳۳ درصد جمعیت کشور بالای ۶۰ سال سن خواهند داشت.
آمادگی افزایش جمعیت سالمندان را نداریم
دکتر محمد اسلامی، معاون فنی دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت بر آماده نبودن ایران برای افزایش جمعیت سالمندان طی چند دهه آینده تاکید می کند.
وی درباره دلایل این عدم آمادگی توضیح می دهد: در کشورمان بخش های بهداشتی و درمانی سالمندان، پزشکان متخصص سالمندان و خانه های سالمندان به اندازه کافی نداریم و این واقعا جای نگرانی دارد.
اسلامی با اشاره به اینکه تا زمان رسیدن به پیک جمعیتی سالمندان حدود ۲۰ سال زمان داریم عنوان می کند: باید از این فرصت استفاده کرد و توان پیشگیری از ابتلا به بیماری سالمندان را ارتقا داد، خانه های سالمندان به میزان کافی تاسیس کرد و از سوی دیگر فرهنگسازی کرد تا فرزندان، از پدران و مادران خود مراقبت کنند و آنها را به خانه های سالمندان نسپارند.
برخورد کشورهای دنیا با موضوع سالمندی
دکتر بهزاد دماری، رئیس گروه تحقیقات مولفه‌های اجتماعی سلامت وزارت بهداشت نیزبا ابراز نگرانی نسبت به افزایش جمعیت سالمندان کشور طی سال های آتی می گوید: این موضوع در کشورهای توسعه یافته تحت عنوان معضل «تنهایی» مطرح شده است.
وی در تشریح معضل «تنهایی» توضیح می دهد: تنهایی فقط به معنای نداشتن فرزند نیست، بلکه اتصالات انسان ها در دنیای امروز در حال قطع شدن است و با این شیب صعودی، «تنهایی» یک معضل قطعی برای آینده جمعیت ایران و دنیاست.
دماری با بیان اینکه کشورهای دیگر راه حل هایی برای این مسئله اندیشیده اند ادامه می دهد: درحالی که متوسط سن بازنشستگی در اروپا در زنان ۶۵ و در مردان ۶۸ سال بود، تصمیم گیران اتحادیه اروپا این سن را به ۷۵ سال افزایش داده اند.
رئیس گروه تحقیقات مولفه‌های اجتماعی سلامت وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه در کشور ما باید انجمن های بازنشستگی تاسیس شود، می افزاید: باید برای سالمندان خود، تفریح بسازیم و از سوی دیگر، راه های پس انداز و بیمه مطمئن ایام بازنشستگی را به آنها آموزش دهیم.
سند ملی سالمندان در مرحله تدوین
دکتر محمد اسلامی، معاون فنی دفتر سلامت جمعیت و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به تدوین سند جامع و ملی سالمندان توضیح می دهد: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در سال ۱۳۹۴ اقدام به تاسیس کمیته ای برای تدوین سند ملی سالمندان کرد.
وی با بیان اینکه در اجرای سیاست های ملی سالمندان، وزارت بهداشت تنها مجری و دست اندرکار نیست، اضافه می کند: در سندی که در حال طراحی است، سهم همه دستگاه ها از جمله وزارت بهداشت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهزیستی، تامین اجتماعی، صداوسیما، شهرداری ها و سایر دستگاه های مرتبط با موضوع مشخص خواهد شد.
اگرچه به نظر می رسد این سند و تصویب آن می تواند یک گام به جلو باشد، اما تا وقتی عزم ملی برای اجرای این سند هم مهیا نشود، نمی توان به تحول جدی در وضعیت سالمندان کشور، فکر کرد.
اسلامی با اشاره به سیاست های ابلاغی جمعیت و خانواده از سوی رهبر معظم انقلاب نیز عنوان می کند: در بند هفت سیاست های کلی جمعیت و بند ۱۵ سیاست های کلی خانواده، لزوم توجه به سالمندان تاکید شده و این تاکیدها فضای راحت تری برای تنظیم مقررات لازم برای حفاظت و مراقبت از سالمندان در کشور ایجاد کرده است.
از سوی دیگر، مساله خانه های سالمندان نیز به عنوان یک راه حل
که می تواند هم خوب باشد و هم بد، یک راه حل موجود در مواجهه با پیر شدن
جمعیت است، اما کارشناسان بارها تاکید کرده اند که نگهداری پدران و مادران
سالمند توسط فرزندان قطعا می تواند راه حل بهتری برای تضمین سلامت روحی و
جسمی سالمندان جامعه باشد.سلامت آنلاین
