10 هـزار تخت ICU کم داریم

   به گزارش شفا آنلاین، «مراقبت ویژه، توجه ویژه هم می‌خواهد.» این خواسته اصلی کادر بیمارستانی بخش مراقبت‌های ویژه یا ICU است. در سومین کنگره بین‌المللی مراقبت‌های ویژه که هفته گذشته در دانشگاه شهیدبهشتی برگزار شد، همه افراد مسئولی که به این گردهمایی دعوت بودند در یک چیز تفاهم‌نظر داشتند: «کار بخش مراقبت‌های ویژه به قدری سنگین است که کمتر کسی علاقه دارد وارد این بخش شود.»

 تجهیزات و تخت‌های بیمارستانی کم و نیاز برای افزایش نیروی انسانی، از جمله دغدغه‌های فعالان این قشر است. افزایش تخت‌های بیمارستانی، خواسته‌های فعالان بخش ICU و عوامل پیشرفت آن در ایران، از جمله مطالبی است که در گزارش می‌خوانید.

استقلال بخش ICU از سایر گروه‌ها
       طرح مشکل از سوی علی امیرسوادکوهی، رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه در ایران است. وی  می‌گوید: «گروه درمانی ICU احتیاج دارد تا به یک بخش مستقل تبدیل شود.» سوادکوهی در این ‌باره توضیح می‌دهد: «اگر نگاهی به سیستم درمانی کشورهای همسایه بیندازیم، می‌بینیم همه این کشورها بخش ICU را به عنوان یک گروه پزشکی مجزا در نظر گرفته‌اند و این بخش، دیگر تنها یک زیرشاخه از گروه بیهوشی یا گروه داخلی به حساب نمی‌آید.

 بلکه یک گروه مستقل و بالینی است. اما متاسفانه هنوز در کشور ما این گروه، حالت مستقل پیدا نکرده است. همین باعث شده است که تا اندازه‌ای از سطح کیفی عملکرد متخصصین ICU کاسته شود. ما در حال حاضر به وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی فشار می‌آوریم تا این گروه مستقل شود تا بتواند بودجه خاص خود را داشته باشد.» هرچند استقلال گروه ICU مسئله‌ای تنها مخصوص ایران نیست و سایر کشورها هم دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به موضوع دارند.

       فرناندو سیپمن، استاد دانشگاه اوپسالا سوئد، در این باره  می‌گوید: «من بیش از یک دهه در سیستم درمانی اسپانیا فعالیت کردم. در این سیستم، متخصص ICU در بخش وجود ندارد و تنها یک تیم آشنا به مراقبت‌های ویژه، فعالیت می‌کنند. اما زمانی که به سوئد آمدم سیستم درمانی تغییر کرد. در اینجا ICUmanهای زیادی بودند که ICU را مدیریت می‌کردند. به شخصه با سیستم بسته اسپانیا راحتی بیشتری داشتم تا با سیستم باز سوئد.

 علت هم این بود که مسئولیت در سیستم اسپانیا بدون حضور ICUma- بهتر پخش می‌شود. کار درمان، گروهی انجام می‌شود و متمرکز نیست. اما در سیستم سوئد تمام تصمیم‌گیری‌ها به یک فرد متمرکز می‌شد و بار مسئولیت بر دوش یک فرد بود. البته اگر بتوان نیروی متخصص ICUma- را به بهترین شکل آموزش داد، شاید استقلال کار بخش ICU واقعاً تصمیم خوبی باشد.»

       آموزش، دقیقاً همان مسئله‌ای بود که جورجیوآنتونیو لوتی، مسئول بخش بیهوشی و ICU بیمارستان سن‌موتئو ایتالیا به آن توجه داشت. وی در این باره گفت: «ساده بگویم، با سیستم درمانی ایران آشنایی ندارم ولی بدون آشنایی هم می‌توانم به آنها بگویم با چه دستگاه‌هایی می‌توانند کیفیت سیستم بخش ICU را بهتر کند. با این همه، اگر ایران بخواهد خود را در بخش ICU ارتقا دهند، باید به آموزش و مدیریت توجه کند.

 در ایتالیا دانشگاه‌ها و بیمارستان‌هایشان با مسئله کیفیت آموزش تفکیک می‌شوند. در همه جای دنیا همین است. ایران برای ارتقای حوزه خود بهتر است تلاش کند پژوهش و دانش تولیدی خود را افزایش دهد. هرچند با اطلاعاتی که من دارم، همین حالا هم در جایگاه خیلی خوبی قرار دارد.»

ICUman دقیقاً چه فردی است؟
ICUman       سوادکوهی توجه به بخش ICU را نیز از خواسته‌های این حوزه می‌داند و می‌گوید: «بهتر است به ICUهایی که در آن ICUmanها فعالیت دارند، بهای بیشتری داده شود. در جاهایی که این افراد در بیمارستان فعالت دارند، تعداد مرگ‌ومیر به اندازه‌ای پایین آمده که ما به استانداردهای جهانی رسیده‌ایم. بنابراین وجود یک متخصص ICU در آن بخش باید به عنوان یک نقطه قوت در نظر گرفته شود تا انگیزه فعالان این گروه برای کار با کیفیت بیشتر افزایش پیدا کند.»

 اما ICUma- دقیقا چیست و چه تعریفی دارد؟ رضا شهرامی، دبیر اجرایی کنگره مراقبت‌های ویژه و متخصص بیهوشی با اشاره به اینکه تعریف دقیقی از این کلمه نیست، می‌گوید: «با این حال، می توان گفت ICUma- پزشکی است با تخصص در اداره بیماران بسیار بدحال که مدیریت بخش‌های ویژه را به عهده دارد. یک بخش ICU می‌تواند در بیمارستان فعال باشد و ICUma- نداشته باشد. درست مانند سیستم CCU که مسئول آن باید متخصص قلب و عروق باشد و گاهی CCU یک بیمارستان چنین متخصصی را در خود ندارد. همچنین در یک بخش با توجه به بزرگی آن می‌تواند چند ICUma- داشته باشد.»

تخت و نیرو هر دو کم است
       علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی در رابطه با کمبود تخت‌ها و نیروهای انسانی بخش ICU در جمع خبرنگاران می‌گوید: «فارغ التحصیلان جدیدی وارد بازار کار شده‌اند، اما هنوز برای اینکه بتوانند تمام تخت‌های بیمارستانی ICU را پوشش دهند، کافی نیست.

همچنین بخش زیادی از تجهیزات فعلی باید بهنگام‌سازی شوند. از آنجایی که شِمای بیماری در کشور عوض شده و کشور هم رو به سالمندی پیش می‌رود، نیاز آتی ما در بخش ICU رو به فزونی خواهد بود. اینها همگی نشان می‌دهد در سال‌های آینده نیاز ما به بخش مراقبت‌های ویژه افزایش پیدا خواهد کرد و برای بهبود آن به عزم ملی نیاز داریم.»

زالی در رابطه با میزان هزینه‌ای که باید برای این بهبود انجام شود، توضیح می‌دهد: «هزینه راه‌اندازی اولیه هر تخت بیمارستانی ICU بین 600 میلیون تا یک میلیارد تومان برآورد شده است. ما اگر برای هر تخت معمولی بین 500 تا 700 میلیون هزینه می‌کنیم، برای تخت‌های بیمارستانی ICU، این رقم به علل مختلفی مانند محل بیمارستان، نوع استفاده از تخت و تعداد آن متفاوت می‌شود.

اگر فرض کنیم یک بیمارستان عمومی حداقل 10 تخت مراقبت‌های ویژه لازم دارد، حداقل 6 میلیارد تومان لازم است.» چه تعداد تخت هم‌اکنون داریم و چه تعداد لازم داریم؟ زالی پاسخ می‌دهد: «هم اکنون تقریباً 5 هزار تخت داریم. اما این کف نیازهای ما است. در صورتی که باید سطح خواسته خود را تا 15 هزار تخت افزایش دهیم. اگر ما هم اکنون به ازای هر صد هزار نفر 1/7 تخت بیمارستانی داریم، می‌خواهیم این رقم بابت به بالای 2/6 برسانیم.» زالی در پاسخ به سوال » درباره اینکه چه تعداد از این تخت‌ها ساخت ایران است، می‌گوید: «فرآیند ساخت تخت‌های بیمارستانی در صنعت داخلی ما هم فعال شده است. اما فعلاً بیشتر تخت‌های ما از طریق واردات انجام می‌شود.

 با این همه با یک به نظر می‌رسد صنعت داخلی ما نیازمند یک بازنگری است که در جهت استانداردسازی و افزایش کیفیت تخت های بیمارستانی باشد.»

       سجاد رضوی، مدیر کل دفتر بازرسی وزارت بهداشت نیز در همین موضوع می‌گوید: «هرچند ما هنوز با استانداردهای موجود فاصله داریم اما رشد حدود 50 درصدی را در افزایش تخت‌های بیمارستانی می‌خواهیم اعمال کنیم.»

       با این حال آمارهای تعداد تخت‌ها و برنامه‌ها برای افزایش آن کمی متفاوت بود. در همین زمینه به سراغ رضا شهرامی، دبیر اجرایی کنگره رفتیم. وی توضیح می‌دهد: «علت این تفاوت آماری این است که در برخی بیمارستان‌ها مجوز تخت ICU وجود دارد، اما تخت هنوز فعال نیست و استفاده‌ای از آن نشده است. یا در برخی موارد تخت نیاز به بازسازی دارد و باید از بیمارستان خارج شود. به همین علت به دست آوردن آمار دقیق تعداد تخت‌ها تا حدی مشکل می‌شود.

 به همین دلیل شما از کسی می‌شنوید 5800 تخت و از کسی 2700 تا. آماری که وزارت بهداشت تا آبان ماه امسال جمع‌آوری کرده است، تعداد تخت‌های ویژه کل ایران را 8700 مورد اعلام می‌کند و تعداد تخت‌هایی که در بیمارستان‌های دولتی هستند 5870 مورد است. تخت درجه یکِ عالی، حدوداً 503 تا 507 میلیون تومان است. اما تخت درجه سه، بالاتر از 300 میلیون تومان است.»

 شهرامی درباره تفاوت در قیمت‌ها هم می‌گوید: «کیفیت علت اصلی تفاوت در قیمت یک تخت است. گاهی تنها تجهیزات و خود تخت محاسبه می‌شود و گاه هم فضایی که در بیمارستان اشغال می‌کند، هزینه نگهداری و تعمیرات آن و حتی برق مصرفی هم مورد محاسبه قرار می‌گیرد.»

به گفته شهرامی همچنین، فاز نخست این افزایش
        50 درصدی که وزارت بهداشت قول آن را داده است، پیش از شروع سال جاری اعمال خواهد شد.

تخت برای بیماری‌ است که امید به زندگی دارد
       سجاد رضوی در ادامه گفت‌گوی خود» گفت: «مسئله نحوه استفاده از تخت‌های بیمارستانی هم مهم است. برای مثال تخت ICU برای بیماری است که امید به زندگی موثر و مولد آن می‌رود. نه اینکه بیمار دم فوت را که هیچ امیدی به وی نیست تا مدت‌ها در ICU بستری کنیم و تلاش کنیم تا مدت زمان بیشتری زنده بماند و خانواده وی هم دچار هزینه بالا می‌شوند.

ضمن اینکه ما باید بخش‌های خاصی برای این نوع از بیماران در نظر بگیریم. چرا که نمی‌توان گفت اینها مراقبت نشوند. ICU جای این بیمار نیست. جای بیماری است که سالم از ICU بیرون بیاید. بازدهی تخت‌ها هم باید افزایش پیدا کند و یعنی ضمن اینکه تخت‌ها باید 50 درصد افزایش داشته باشند، کیفیت درمان را نیز باید 10 تا 15 درصد افزایش دهیم.» در نهایت می‌توان امیدوار بود در آینده با نیروی متخصص و تجهیزات پیچیده‌تری مواجه شویم. هر دوی این عوامل می‌توانند کیفیت درمان را افزایش دهند.