موتور مترو کلان‌شهرها روشن می‌شود؟

بخشی از قطار شهری اصفهان چندی پیش افتتاح شد و زرگرپور، استاندار اصفهان، در این مراسم اعلام کرد که مترو اصفهان به‌عنوان یکی از پروژه‌هایی که مثل سایر پروژه‌ها سالیان سال متوقف مانده به‌زودی تکمیل می‌شود. وی تأکید کرد که در دو سال گذشته سعی کرده‌ایم این طرح‌ها را تکمیل کنیم و مترو مصلای اصفهان یا ورزشگاه جزء همین پروژه‌های مهم هستند.

محمدجواد شعرباف، مدیرعامل سازمان قطار شهری اصفهان در مراسم افتتاح فاز اول خط یک قطار شهری اصفهان گفت: تحقق وعده‌های مالی دولت بهترین تضمین برای تکمیل نهایی پروژه‌های عمرانی کلان‌شهر اصفهان ازجمله مترو است. البته اجرای پروژه مترو در اصفهان در سال‌های گذشته دچار مشکلات و موانعی چون اکتشاف، مستند‌نگاری و جابه‌جایی دو کانال آب و پایه‌های کاخ جهان‌نما، نگرانی‌های میراث فرهنگی و... بوده است.

هر کدام از این موارد زمینه تأخیری بوده‌اند که اصفهانی‌ها را از حمل‌ونقل پاک دور کرده‌اند. اما علی نوذرپور، معاون شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور یادآور شد که درمورد قطار شهری اصفهان اتفاقات خوبی در حال انجام است و چندی قبل ١٠ کیلومتر از فاز یک آن با حضور وزیر کشور افتتاح شد.

وی با بیان اینکه قطار شهری اصفهان سه خط مصوب دارد که شامل ٥١ کیلومتر می‌شود، گفت: ٤٣ کیلومتر از این ٥١ کیلومتر در قالب دو خط هم‌زمان در حال ساخت است و ١٠ کیلومتر از این میزان هم به بهره‌برداری نهایی رسیده است.

وی تأکید کرد که پروژه‌های مترو در کلان‌شهرها در هر سه وجه تونل، ایستگاه و تأمین قطار هم‌زمان پیش می‌رود و با احداث مسیر و ایستگاه، شهرداری‌ها، واگن‌های این مسیرها را هم با منابع خود و کمک دولت تأمین می‌کنند.

مترو اهواز در آستانه خبرهای خوش، اگر پیمانکار بخواهد
نوذرپور با بیان اینکه قطار شهری اهواز دو خط مصوب به طول ٤٥ کیلومتر دارد، گفت: تاکنون یک خط از این برنامه‌ریزی به طول ٢١ کیلومتر توسط شهرداری اهواز شروع شده و در حال ساخت است اما تاکنون بهره‌برداری نداشته‌اند و به نظر می‌رسد اگر با همین روند ادامه دهند تا اوایل سال ٩٦ بخشی از این خط آماده بهره‌برداری خواهد بود.

با وجود این عباس هلاکویی، مدیرعامل سازمان قطار شهری اهواز چندی قبل اعلام کرد که ادامه کار مترو در اهواز و سرعت عمل در آن به عملکرد پیمانکار آن بستگی دارد و چنانچه پیمانکار پروژه مترو به تعهدات خود عمل نکند، فاز نخست قطار شهری تا پایان ٩٤ هم به بهره‌برداری نمی‌رسد.

وی اعلام کرد که بیشتر بخش‌های فاز نخست مترو ٩٠ درصد پیشرفت فیزیکی دارند و با اعتبارات اختصاص‌یافته می‌توان فاز نخست مترو و حتی بخش‌هایی از فاز دو را تکمیل کرد ولی پیمانکار با درخواست‌های غیرمعقول و غیرمنطقی خود، پیشرفت کار را کند کرده است.

  تبریز در تب‌وتاب اولین افتتاح
طبق آخرین اظهارات اسماعیل جبارزاده، ‌استاندار آذربایجان ‌شرقی، اعتباراتی که در دولت یازدهم برای تکمیل مترو تبریز هزینه شده بی‌سابقه بوده و به‌همین‌دلیل چندی قبل شاهد بهره‌برداری بخش‌هایی از این مترو بوده‌ایم.

نوذرپور، معاون سازمان‌‌های شهرداری‌ها هم با اشاره به روند خوب برنامه قطار شهری تبریز و بهره‌برداری بخشی از این مسیر، گفت: تبریز چهار خط مصوب به طول ٦٣ کیلومتر دارد که دو خط آن به طول ٣٤ کیلومتر در حال ساخت است. وی اظهار امیدواری کرد که بخشی دیگر از خطوط درحال‌ساخت تا پایان سال جاری آماده بهره‌برداری برای مردم تبریز شود.

تهران و تأخیر
مترو در تهران از هر بعدی که نگاهش کنیم شرایط متفاوتی نسبت به سایر کلان‌شهرها دارد. نمی‌توان ضرورت‌ها و حساسیت‌های مترو تهران را در کنار شرایط زیرزمین در تهران با سایر شهر‌ها مقایسه کرد.

از این باب است که انتظارها از مترو تهران و سازندگانش بیشتر می‌شود. مترو در این سال‌ها نقش سازنده‌ای برای تردد مردم تهران داشته و اگر این روزها مترو نباشد تهرانی‌ها لنگ می‌مانند اما آنهایی که سر از کار این شبکه حمل‌ونقلی و وظایفش درمی‌آورند، می‌گویند مترو تهران هم مثل سایر کلان‌شهرها از برنامه توسعه خود عقب است.

فارغ از بی‌مهری‌های دولت قبل و اثرات تحریم، سهم اعتباراتی که شهرداری تهران در دو سال اخیر به مترو اختصاص داده همانند سال‌های قبل از آن نبوده و به همین نسبت شاهد کُندشدن در تکمیل خطوط مترو و بهره‌برداری از خطوط جدید بوده‌ایم.

نوذرپور درباره قطار شهری تهران هم  می‌گوید: تهران بیشترین تعداد خطوط مصوب قطار شهری را دارد اما از برنامه خود عقب است. درحال‌حاضر از هشت خط مصوب تهران که حدود دوهزار و ٢١٠ کیلومتر می‌شود، سه خط تکمیل شده و ١٠٦ کیلومتر به بهره‌برداری رسیده و سه خط به طول ٨٨ کیلومتر در حال ساخت هستند. البته خطوط دیگر هم هنوز شروع نشده‌اند.

شیراز امیدوار به اعتبارات خوب
پاییز سال گذشته بود که شیرازی‌ها بالاخره مترودار شدند. ١٠,٥ کیلومتر از ٢٤.٥ کیلومتر خط یک قطار شهری شیراز به بهره‌برداری رسیده و مسئولان شهری شیراز اظهار امیدواری کرده‌اند که ١٤ کیلومتر باقی‌مانده هم تا پایان سال جاری آماده بهره‌برداری شود.

معاون شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور به تأخیرهای درخور‌توجه قطار شهری شیراز اشاره دارد و می‌گوید: این تأخیر باید جبران شود و با اعتبارات اختصاص‌یافته این امیدواری بیشتر شده است.

وی افزود: شیراز شش خط مصوب به طول ٨٨ کیلومتر دارد که دو خط آن فعلا در حال ساخت است و این امیدواری وجود دارد که چنانچه دولت یازدهم با همین روند پیش بروند خط یک در سال جاری تکمیل شود. علاوه براین موارد، سیدمحمدعلی افشانی، استاندار فارس همین هفته گذشته از تخصیص صددرصدی اعتبار مصوب هیأت دولت برای اجرای فاز دوم خط یک قطار شهری شیراز، خبر داده بود. وی گفته بود در سفر هیأت دولت به استان فارس ٢٦٠ ‌میلیارد تومان برای اتمام فاز دوم خط یک مترو در نظر گرفته شده است.

اوراق مشارکت، مترو کرج را حل می‌دهد؟
مترو کرج یکی از پروژه‌هایی است که در تعدد شهرداران و تغییرات مدیران و تصمیمات و نظراتشان به حاشیه رفت و معطل ماند. نوذرپور می‌گوید قطار شهری کرج با وجود دسترسی‌های بیشتر نسبت به سایر کلان‌شهرها تأخیر زیادی دارد و متأسفانه این کلان‌شهر فعلا هیچ برنامه‌ای برای افتتاح مترو ندارد.

وی افزود: استان البرز که در کلان‌شهرها با نام کرج و حومه ثبت شده، پنج خط مصوب به طول ٨٠ کیلومتر دارد که تنها یک خط آن به طول ٢٧ کیلومتر در حال ساخت است.

البته این مسیر هم پیشرفت خوبی ندارد و به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها این قطار شهری به مرحله بهره‌برداری در مسیر خود برسد.

چند روز قبل علی‌اصغر همتی، مدیرعامل سازمان قطار شهری کرج و حومه، از ادامه مسیر ساخت تونل به سمت ایستگاه «افتتاح» خبرداده و گفته بود تدبیر انتشار اوراق مشارکت برای این قطار شهری جواب داده و انتشار بالغ بر صد‌ میلیارد تومان اوراق مشارکت، برای تکمیل و راه‌اندازی خط دو مترو کرج نتیجه‌بخش بوده است.

وی اعلام کرده به دنبال آغاز فاز دوم انتشار این اوراق هستند و با این روند امیدوارند تا دو سال آتی چند ایستگاه در مسیر خط دو افتتاح شود.

کرج بخش زیادی از تردد حومه‌ای تهران را به دوش می‌کشد و در‌عین‌حال مسیر بسیاری از سفرهای برون‌شهری است، اما با حداقل‌های حمل‌ونقلی این بار را بر دوش می‌کشد. آنهایی که هر روز در مسیر تهران به کرج و شهرک‌های اطراف آن یا بالعکس در تردد هستند، ضرورت تکمیل هرچه سریع‌تر این قطار شهری را می‌دانند.

یک خط مترو کرمانشاه را دریابید
شرایط درباره کرمانشاه تا حدودی تفاوت دارد؛ اینکه چطور برای کرمانشاه مونوریل در نظر گرفته بودند، بحثی دیگر است، اما به‌هرحال این تصمیم حالا تغییر کرده و این شهر یک خط مصوب مترو دارد.

معاون شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با اشاره به برنامه قطار شهری در کرمانشاه، می‌گوید: در دولت قبل برای کلان‌شهر کرمانشاه، مونوریل در نظر گرفته شده بود که این برنامه تغییر کرد و حالا این شهر یک خط مصوب مترو به طول ١٣ کیلومتر دارد. البته این پروژه پیشرفت خوبی در این سال‌ها نداشته و به نظر نمی‌رسد حداقل تا سه سال آینده آماده بهره‌برداری شود.
در این سال‌ها مسئولان مختلفی درباره اشتباه‌بودن یک تصمیم حرف زدند، اما کسی توجه نکرد و شاید اگر این تأخیر نبود حالا کرمانشاه در عملکرد فیزیکی و تخصیص اعتبارات پیشرفت بیشتری داشت و زودتر می‌توانست از کارکرد مثبت قطار شهری بهره ببرد.

مترو؛ برنده دودلی مترو و مونوریل
کلان‌شهر قم هم تا سال‌ها درگیر یک برنامه برای مونوریل و حواشی آن بوده و هست. متأسفانه در سال‌های گذشته هم اعتبارات براساس همین اختلاف نظرها تقسیم‌بندی شد و برنامه‌ای برای مترو وجود نداشت. در دولت یازدهم برنامه احداث مترو در دستور کار قرار گرفت و حالا مدتی است این برنامه با حساسیت زیادی پیش می‌رود.

نوذرپور با تأکید بر اینکه برنامه مترو در شهر قم متفاوت با برنامه مونوریل آن پیش می‌رود، افزود: قم دو خط مصوب برای مترو به طول ٢٤ کیلومتر دارد که هر دو خط آن در حال ساخت هستند. البته این روند در گذشته کند بوده و درحال‌حاضر هیچ بخشی از این دو خط آماده بهره‌برداری نیست.

درعین‌حال، قم برنامه‌های یک شهردار جدید و حمایت رئیس مجلس را پشت سر خود دارد. سیدمرتضی سقائیان‌نژاد اواخر تابستان از بودجه ٣٣٠‌میلیاردتومانی برای مترو از محل فروش اوراق مشارکت خبر داده و اعلام کرده بود با این مبلغ می‌توان حدود شش کیلومتر از این پروژه را با خرید تجهیزات لازم پیش برد.

خبرهای خوش برای مشهد ادامه دارد
شاید مشهدی‌ها بعد از تهرانی‌ها بیشترین دغدغه مترو را برای فرار از ترافیک دارند. آنها چند سالی است که مترودار شده‌اند، اما شهرداران مشهد از قدیم و جدید این پروژه را در اولویت‌های خود گذاشته‌اند.

کیانوش کیامرز، مدیرعامل شرکت قطارشهری مشهد آخرین‌بار از آغاز مراحل اجرائی خط سه قطار شهری مشهد در شهریور خبر داده بود که البته هنوز اجرائی نشده است و امیدواریم در روزهای آینده خبر خوش آن اعلام شود. وی اعلام کرده بود در سال جاری از سوی دولت برای قطار شهری مشهد ١٢٠ ‌میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته است.

با وجود این نوذرپور با اشاره به چهار خط مصوب مشهد به طول ٨٤ کیلومتر می‌گوید: تنها یک خط از این خطوط به طول ١٩ کیلومتر تکمیل شده است. وی افزود: سه خط مصوب شهر مشهد در حال ساخت هستند، اما دو خط آن به طول ٤٨ کیلومتر پیشرفت خوبی دارد و به‌زودی خبرهای خوبی از این مسیرهای مترو در مشهد خواهیم شنید.

براساس این گزارش، هشت کلان‌شهر کشور به‌علاوه کرمانشاه ٦٨٠ کیلومتر خطوط مصوب قطار شهری دارند و طبق برنامه مصوب باید با تکمیل این قطارهای شهری‌، به‌ویژه در شهرهایی مثل تهران سهم بیشتری در حمل‌ونقل درون‌شهری داشته باشند. متأسفانه بیشتر قطارهای شهری‌، حتی در تهران از برنامه مصوب خود عقب هستند و باید با برنامه‌ریزی جدیدی این عقب‌ماندگی‌ها جبران شود تا موتور این پروژه‌ها روشن شوند و شاهد ترددهایی سالم در کلان‌شهرها باشیم.شرق