نیمی از دانشجویان، مشکوک به درجاتی از اختلالات روان
شفاآنلاین »سلامت» وحید شریعت، رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در نامه‌ای خطاب به محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، تأکید کرد که حدود نیمی از این دانشجویان جدید مشکوک به درجاتی از اختلال سلامت روان و نیازمند بررسی دقیق‌تر هستند.
به گزارش شفاآنلاین در این نامه آمده است: «طی چند سال گذشته، و در پی رخداد تکراری و جانکاه خودکشی تعدادی از دستیاران و دیگر اعضای کادر درمان، بسیاری از دلسوزان، متخصصان و نهادهای مدنی ازجمله انجمن علمی روان‌پزشکان ایران با بررسی تخصصی موضوع در باب آسیب‌شناسی مسئله و راهکارهای احتمالی اظهارنظر کرده‌اند. در دو سال اخیر برخی از این راهکارها به درجات مختلف پیگیری و اقداماتی انجام شده است. اما شوربختانه هنوز بیشتر این اقدامات در مراحل آغازین خود هستند و ثمره قابل انتظار به بار نیامده است، بنابراین ضروری است با دقت، جوانب موضوع واکاوی و چاره‌جویی شود. انجمن علمی روان‌پزشکان ایران بنا بر تعهد علمی و مسئولیت اجتماعی خود، همواره اعلام کرده برای مشارکت در برنامه‌های پیشگیری و چاره‌جویی این مشکل داوطلب و آماده است و حسب دعوت در برنامه‌های نهادهای مختلف ازجمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همکاری داشته است. در همین راستا توجه جناب‌عالی را به ارزیابی انجمن از برخی فعالیت‌های صورت‌گرفته جلب می‌کنیم. یادآور می‌شود با وجود کوشش‌های شکل‌گرفته، از سویی به دلایلی که ذکر آن خواهد رفت، برنامه‌های صورت‌گرفته فاقد اثربخشی کافی بوده، و از دیگر سو به علت اطلاع‌رسانی ناکافی، این کوشش‌ها به شکل مناسب به اطلاع جامعه علمی، رسانه‌ها و افکار عمومی نرسیده است.
۱. کمیته‌ای موسوم به «کمیته آسیب به خود» در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور تشکیل شده است تا تمام موارد اقدام یا فوت ناشی از خودکشی در بین دانشجویان را با حضور رئیس دانشگاه بررسی کند. این کار اقدامی شایسته و بالقوه مؤثر است که می‌تواند بر اهمیت پرداختن به موضوع خودکشی بیفزاید. اما متأسفانه بسیاری از دانشگاه‌ها این امر را جدی نگرفته و اقدام مناسبی در این زمینه انجام نداده‌اند. این نابسامانی در برخی موارد تا اندازه‌ای است که دانشگاه‌های مزبور از موارد اقدام یا حتی فوت ناشی از خودکشی ناآگاه هستند.
۲. اقدام برای پوشش بیمه‌ای دوران دستیاری در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳، اگرچه اقدامی ارزشمند بود، اما در کمیسیون تلفیق به شکل کامل پذیرفته نشد. این مهم یکی از اقدامات زیرساختی ضروری برای ارتقای شرایط کاری دستیاری است که نیازمند تداوم پیگیری و مطالبه‌گری است. علاوه بر پذیرش اعمال مدت دوره دستیاری در سابقه بعدی بیمه‌ای -وضعیت کنونی- تبدیل دستیاری به‌عنوان شغل، الزامی انکارناپذیر است.
۳. اقدام معاونان محترم پیشین و فعلی آموزشی وزارت بهداشت (با جدیتی بیشتر) در کسب نظر و مشورت و حمایت‌طلبی از خبرگان و انجمن‌های علمی و اقدام برای راه‌اندازی برنامه «بتا» و آموزش افراد کلیدی (gatekeepers)، اقدامی بجا و قابل دفاع بوده است. اما شوربختانه هنوز این امر به شکل مناسبی در دانشگاه‌ها اجرائی نشده است، بنابراین ضروری است شیوه اجرای این برنامه‌ها بازنگری شود.
۴. بهبود رویکرد و افزایش چشمگیر میزان همکاری و سطح حضور نمایندگان معاونان دانشجویی، فرهنگی و بهداشتی در تخصصی‌تر شدن بحث‌ها و افزایش همکاری‌های بین‌بخشی مؤثر بوده و ضروری است تداوم یابد.
۵. انجام غربالگری برای دانشجویان نو ورود در سال جدید تحصیلی از طرف معاونت دانشجویی- فرهنگی اقدامی ارزشمند بود. این ارزیابی نشان داد حدود نیمی از این دانشجویان جدید مشکوک به درجاتی از اختلال سلامت روان و نیازمند بررسی دقیق‌تر هستند. اما این اقدام تنها آغاز کار است و پیگیری و انجام مداخلات لازم برای افراد غربال مثبت، کار عظیمی است که بدون حمایت جدی از مراکز مشاوره دانشجویی ناشدنی است و باعث هدررفت کوشش‌های پیشین خواهد شد. تمام اقدامات ذکر‌شده، مهم و ضروری هستند، اما از نظر این انجمن مهم‌ترین و حیاتی‌ترین اقدامی که بدون آن دیگر برنامه‌ها ابتر خواهد ماند، «برداشتن بار درمان از روی بخش آموزش» است.
باید به صدای بلند گفت که انجام تمام این اقدامات حتی در بهترین و کامل‌ترین شکل خود، بدون انجام اقدامات اصلاحی در مدیریت شرایط حاکم بر محیط آموزشی دستیاران، اثر درخورتوجهی در کاهش میزان خودکشی نخواهد داشت. تحمیل ناروای بار درمان بر گردن نحیف آموزش منجر به شکل‌گیری و عادی‌پنداری رسم و فرهنگ کاری و سازمانی نامبارک موسوم به «برده‌داری» در وزارت بهداشت شده است. این فرهنگ کاری و سازمانی یکی از بزرگ‌ترین موانع بهبود شرایط دستیاری است. لغو این رسم نامبارک نیازمند اقدامی شجاعانه است، چراکه دستگاه نابسامان اداری و خلأهای درمانی که با خدمات ارزان‌قیمت و بعضا رایگان دستیاران پر می‌شود، مانع بزرگی بر سر راه این حرکت تحولی است. واضح است که این شکل از بهره‌کشی، فضا را برای رشد انواع سوءرفتار با دستیاران زیردست مهیا کرده است، به شکلی که آسیب‌دیدگان از دادخواهی پروا دارند یا فریادرسی پیدا نمی‌کنند. همواره کسانی که از بی‌عدالتی و بهره‌کشی سود می‌برند، با الغای آن مخالفت می‌کنند. امید که تدبیر حضرت‌عالی بتواند با برداشتن بار درمان از گرده آموزش، بر پیکره نیمه‌جان پزشکی کشور که هنوز از زخم‌های عمیق ناشی از افزایش غیرکارشناسی ظرفیت رنج می‌برد، مرهمی نهد. انجمن علمی روان‌پزشکان ایران مانند گذشته آماده است تا با تمام توان برای ارتقای سلامت روان و کاهش آلام مرتبط تلاش کند و برای هرگونه همکاری بیشتر هم اعلام آمادگی می‌کند».
