امان از مرگ خاموش!

شفاآنلاین »حادثه»  ساعت ۱۱ شب، پدر پیام داد: «نیومدی مجبور شدم خودم بخاری رو نصب کندم، نیاز نیست فردا بیای»، بلافاصله به پیامکش پاسخ دادم: «ببخشید گرفتار بودم ولی حتما یادت نره یه گوشه از پنجره رو باز بذاری تا فردا بیام چک کنم.» پاسخ نداد.

به گزارش شفاآنلاین  ساعت ۷ صبح، برادرزاده‌ام زنگ زد: «دایی... از بابا بزرگ خبر نداری؟ قرار بود بعد مدرسه برم خونه اش اما هرچی زنگ می زنم درو باز نمی کنه!» وقتی رسیدم، آتش‌نشان ها داشتند در را می‌شکستند. پدرم روی زمین خوابیده بود. دستش همچنان موبایل را گرفته بود. روی صفحه، پیام خوانده نشده‌ای از من بود: «پنجره رو باز کردی؟» و این روایت تا ابد در ذهنش ماند، حضور قاتل خاموش و پایان یک زندگی ...

این روزها که در آخرین روزهای اولین ماه پاییز هستیم هرچند هنوز خبری از سرمای پاییزی نیست، اما شب های سرد مشهد باعث شده که برخی خانواده ها اقدام به نصب و فعال کردن وسایل گرمایشی منازل کنند؛ اقدامی که کوچک‌ترین غفلت یا بی توجهی در آن، خطر پنهان و مرگباری نیز به همراه می‌آورد: مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن. این قاتل خاموش، هر ساله جان ده‌ها نفر از هموطنان ما را می‌گیرد و خانواده‌های بسیاری را داغدار می‌کند.

در این گزارش ضمن بررسی داده های پزشکی قانونی کشور از روند و تعداد فوتی های ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن به بررسی راهکارهایی برای مقابله با این قاتل خاموش خواهیم پرداخت.

ماهانه بیش از ۴ فوتی در ۵ ماه امسال

آخرین آماری که پزشکی قانونی در این زمینه منتشر کرده مربوط به ۵ ماه اول امسال است، هرچند در این بازه زمانی خبری از وسایل گرمایشی و نصب آن نیست اما تعداد فوتی ها در استان قابل توجه است؛ ۲۱ فوتی شامل ۱۶ مرد و ۵ زن. یعنی به طور متوسط بیش از ۴ فوتی در ماه.

اما بررسی این داده ها در سال گذشته نیز قابل توجه است. در سال ۱۴۰۳ در مجموع ۵۸ فوتی ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در استان خراسان رضوی به ثبت رسیده که ۴۷ نفر مرد و ۱۱ نفر زن بوده اند. در این سال استان خراسان رضوی به همراه استان آذربایجان شرقی، بعد از تهران با ۱۲۷ فوتی، فارس با ۶۱ و اصفهان با ۶۰ فوتی متاسفانه چهارمین استان با بیشترین تعداد فوتی توسط قاتل خاموش بوده است.

در سال قبل از آن یعنی سال ۱۴۰۲ نیز ۵۹ فوتی شامل ۴۰ مرد و ۱۹ زن در استان به ثبت رسیده است. در سال ۱۴۰۱ البته این عدد جهش قابل توجهی داشته و ۸۲ فوتی ناشی از مسمومیت با گاز منوکسید کربن به ثبت رسیده که در مقایسه با سال قبل از آن یعنی سال ۱۴۰۰ که ۴۹ فوتی در استان داشته ایم، ۶۷ درصد رشد داشته است.

اما چرا مسمومیت با گاز منوکسیدکربن خطرناک است و تعداد قربانیان این قاتل خاموش زیاد؟ اول این که بی‌بو و بی‌رنگ است و قربانی آن هیچ‌گاه نمی‌تواند حضورش را حس کند و مهم تر این که بی‌صدا می‌کُشد؛ این گاز به جایگزینی با اکسیژن در خون می‌پردازد و باعث می‌شود سلول‌های بدن شما به تدریج خفه شوند. فرد مسموم متوجه خطر نمی‌شود و اغلب در خواب جان خود را از دست می‌دهد.

الزامات و اقدامات حیاتی برای پیشگیری

پیشگیری از این فاجعه بسیار ساده است، به شرطی که «مسئولیت‌پذیر» و «هوشیار» باشیم. نصب و سرویس سالیانه وسایل گرمایشی توسط تکنیسین متخصص، رنگ شعله بخاری باید همیشه آبی باشد، شعله نارنجی یا زرد نشانه سوختن ناقص و تولید مونوکسیدکربن است، از سلامت مسیر دودکش و اتصالات آن مطمئن شوید، هرگونه شکستگی یا نشتی در دودکش مرگبار است، از کلاهک استاندارد روی دودکش استفاده شود، کلاهک استاندارد از ورود باد و برعکس شدن مسیر خروج دود جلوگیری می‌کند، هرگز وسایل گرمایشی بدون دودکش را در فضای بسته و اتاق خواب استفاده نکنید، همیشه یک پنجره یا روزنه برای تبادل هوا در فضای خانه باز بگذارید، این کار ساده، جان شما را نجات می‌دهد و در نهایت به هیچ وجه از وسایل نامناسب برای گرمایش استفاده نکنید.

مواجهه با قاتل خاموش و چند توصیه مهم

علایم مسمومیت با گاز CO کاملا مشخص است؛ سردرد شدید و گیجی، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه و احساس ضعف، تپش قلب و خواب‌آلودگی شدید. در صورت مشاهده این علایم در خود یا اطرافیان باید فوری در و پنجره‌ها را باز کنید، فرد مسموم را به فضای آزاد انتقال دهید و سریع با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.