کاهش استروژن و خطر بیماری قلبی زنان؛ راهکارهای پیشگیری
شفاآنلاین»سلامت» یک پزشک بررسی کرده است که چگونه افت استروژن رابطه تنگاتنگی با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی دارد و چه اقداماتی می‌تواند این خطر را کاهش دهد. او می‌گوید استروژن نقش محافظتی در رگ‌ها و تنظیم چربی خون دارد و فقدان آن می‌تواند زمینه بروز آترواسکلروز و مشکلات قلبی-عروقی را فراهم کند.
به گزارش شفاآنلاین؛ استروژن به انعطاف‌پذیری دیواره رگ‌های خونی کمک کرده و در حفظ نسبت کلسترول خوب به بد نقش دارد. وقتی سطح این هورمون کاهش می‌یابد، رگ‌ها تمایل به سفت شدن پیدا می‌کنند و نسبت LDL به HDL تغییر می‌کند که می‌تواند رسوب چربی در شریان‌ها را تسهیل کند. در مطالعه WISE در سال 2003 که در یک مرور پژوهشی منتشرشده در مجله Circulation در سال 2019 به آن اشاره شده، نویسندگان دریافتند سهم بالاتری از زنان مبتلا به بیماری عروق کرونر دارای سطح پایین استروژن بوده‌اند؛ یافته‌هایی که نگرانی درباره رابطه میان کاهش استروژن و ریسک قلبی را تقویت می‌کند.
بازه سنی حساس برای بروز این اثرات معمولاً دوران یائسگی و سال‌های نخست پس از آن است. یائسگی اغلب بین 45 تا 55 سالگی رخ می‌دهد و افت ناگهانی استروژن در این دوره می‌تواند محافظت طبیعی قلب را کاهش دهد. زنانی که بطور طبیعی یا بر اثر جراحی دچار یائسگی زودرس می‌شوند، به دلیل از دست دادن زودتر محافظت هورمونی در معرض ریسک بیشتری قرار می‌گیرند.
پزشکانی که روی این موضوع مطالعه کرده‌اند، علائم و نشانه‌هایی را که باید جدی گرفته شوند فهرست کرده‌اند. از جمله علائم عمومی کاهش استروژن می‌توان به گرگرفتگی، تعریق شبانه و نامنظم شدن قاعدگی اشاره کرد. از سوی دیگر، علائم مرتبط با فشار بر قلب شامل خستگی مفرط، تنگی نفس در فعالیت‌های روزمره، تپش قلب، احساس ناراحتی یا فشار در قفسه سینه، افزایش فشار خون و افزایش چربی شکمی یا افزایش کلسترول در آزمایش‌های روتین است.
متخصصان تأکید می‌کنند که توجه به این علائم و پیگیری پزشکی منظم اهمیت زیادی دارد. ارزیابی عوامل خطر قلبی مانند فشار خون، چربی خون و قند خون و همچنین انجام مشاوره با پزشک قلب و عروق یا متخصص زنان می‌تواند در تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب موثر باشد.
در کنار پیگیری پزشکی، تغییرات سبک زندگی نقش مهمی در کاهش خطر دارند. توصیه‌های کلی که در منابع پزشکی ذکر شده شامل:
- رژیم غذایی متنوع و متعادل شامل غلات کامل، میوه و سبزی، پروتئین‌های کم‌چرب و چربی‌های سالم.
- افزودن مواد غذایی حاوی فیتواستروژن مانند بذر کتان، سویا، نخود و عدس به عنوان مکمل غذایی که ممکن است برخی اثرات مشابه استروژن داشته باشند.
- فعالیت بدنی منظم برای کنترل وزن، تقویت قلب و کاهش فشار خون.
- پرهیز از مصرف سیگار، محدود کردن مصرف الکل و مدیریت استرس با روش‌هایی مانند یوگا یا مدیتیشن.
در مورد درمان جایگزینی هورمونی یا HRT، داده‌ها ترکیبی و پیچیده‌اند. برخی مطالعات مشاهده‌ای نشان داده‌اند که شروع HRT در نزدیکی آغاز یائسگی ممکن است تا حدودی محافظت قلبی فراهم کند و به بهبود نسبت کلسترول کمک نماید. با این حال، نتایج مطالعات تصادفی‌شده بزرگ مانند WHI و HERS نشان داده‌اند که HRT می‌تواند با افزایش خطر سکته مغزی، لخته‌های خونی و در برخی موارد بیماری عروق کرونر همراه باشد؛ بنابراین HRT به عنوان راهکاری عمومی برای پیشگیری از بیماری قلبی توصیه نمی‌شود.
پزشکانی که با بیماران درباره HRT گفتگو می‌کنند می‌گویند تصمیم گیری باید فردی و مبتنی بر توازن مزایا و خطرات صورت گیرد. برای برخی زنان که علائم یائسگی آزاردهنده دارند و سابقه بیماری که HRT را منع کند ندارند، پزشک ممکن است مزایا را در نظر بگیرد؛ اما برای زنان با سابقه سرطان، اختلالات لخته شدن خون یا بیماری کبدی، HRT ممکن است مناسب نباشد.
در عمل، توصیه کلی برای حفظ سلامت قلب زنانی که سطح استروژنشان کاهش یافته عبارت است از پیگیری منظم پزشکی، کنترل عوامل پرخطر نظیر فشار خون و کلسترول، اصلاح سبک زندگی و مشورت دقیق با پزشک متخصص درباره گزینه‌های درمانی. انجام معاینات دوره‌ای و آزمایش‌های پایه به تشخیص به موقع تغییرات کمک می‌کند و می‌تواند از بروز بیماری‌های پیشرفته جلوگیری کند.
کارشناسان به زنان توصیه می‌کنند در صورت مشاهده علائم هشداردهنده یا تغییرات ناگهانی در وضعیت سلامت به پزشک مراجعه کنند و درباره سابقه خانوادگی بیماری قلبی و زمان یائسگی گفتگو کنند تا برنامه پیشگیری مناسب تدوین شود. اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی درباره ارتباط میان هورمون‌ها و سلامت قلب در بهبود نتیجه بلندمدت سلامت زنان نقش دارد.
در پایان، کاهش سطح استروژن یک پدیده طبیعی در زندگی زنان است اما پیامدهای آن برای سلامت قلب قابل توجه است؛ شناخت علائم، تغییر شیوه زندگی و مشورت با پزشک می‌تواند به محافظت بهتر از قلب کمک کند.
