ناباروری در کمین نسل فردا
شفاآنلاین»سلامت» شهر بی‌نوزاد" دیگر فقط یک تعبیر شاعرانه نیست؛ آماری واقعی از دل خانه‌هایی است که سال‌هاست در حسرت تولد نوزادی، فقط صدای سکوت در آن‌ها پیچیده است.
به گزارش شفاآنلاین در لرستان، زنانی هستند که سال‌ها در انتظار صدای قدم‌های کودک، درمان‌های سنگین، هزینه‌های کمرشکن و نگاه‌های پر از قضاوت اطرافیان را به جان خریده‌اند. یکی از این مادران، «لیلا» است؛ دختری دارد که ۸ سال از ازدواجش گذشته اما هنوز مادر نشده. لیلا می‌گوید: «هر بار که با چشمان خیس دخترم روبه‌رو می‌شوم، قلبم آتش می‌گیرد. مادر بودن حق اوست، نه حسرت همیشگی‌اش.»
«مریم»، زن دیگری از روستاهای استان است که ۱۰ سال است با ناباروری دست‌وپنجه نرم می‌کند. او می‌گوید: «درمان‌هایم را نیمه‌کاره رها کرده‌ام. نه توان جسمی‌اش را دارم، نه توان مالی‌اش را. خسته‌ام از این همه رفت و برگشت بی‌نتیجه...»
این روایت‌ها فقط نمونه‌هایی از یک بحران خاموش‌اند؛ بحرانی که چهره واقعی خود را در آمار رسمی نشان می‌دهد. نرخ باروری کل در لرستان به عدد نگران‌کننده ۱.۴۸ فرزند به ازای هر زن رسیده و این یعنی جمعیت نه‌تنها رشد نمی‌کند، بلکه در حال افول است. عددی که حتی از میانگین کشوری نیز پایین‌تر است.
زنگ خطر جمعیتی
بر اساس اعلام اداره‌کل ثبت احوال لرستان، روند کاهش موالید، افزایش مرگ‌ومیر، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش نرخ ناباروری، لرستان را در آستانه پیری جمعیت قرار داده است. در حال حاضر جمعیت سالمند (بالای ۶۵ سال) در این استان بین ۶ تا ۷ درصد است؛ و این یعنی به زودی یک پنجم جمعیت استان نیازمند مراقبت‌های سالمندی خواهد بود، نه امکانات کودک و مدرسه.
ناباروری؛ بحران پنهان
مدیر مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی لرستان می‌گوید تاکنون بیش از ۱۰ هزار پرونده ناباروری در این مرکز ثبت شده است. زوج‌ها علاوه بر فشار روانی، با هزینه‌های بالای درمان مواجه‌اند که معمولاً تحت پوشش کامل بیمه نیست.
به گفته مدیرکل بیمه سلامت استان، این سازمان در سال گذشته ۱۳ میلیارد تومان برای درمان ناباروری زوج‌ها هزینه کرده و حدود ۲ هزار زوج نابارور را تحت حمایت قرار داده است. البته همچنان بسیاری از زوج‌ها به دلیل نبود حمایت‌های مالی کافی، یا درمان را شروع نمی‌کنند یا آن را نیمه‌کاره رها می‌کنند.
فرهنگ، مانع یا مشوق؟
از دید کارشناسان، ناباروری تنها دلیل کاهش فرزندآوری نیست. فرهنگ مدرن، فردگرایی، تأخیر در ازدواج، نگرانی از آینده شغلی و مالی، و کاهش انگیزه فرزندآوری نقش پررنگی در این مسئله دارند. فرهاد طهماسبی، جامعه‌شناس، تأکید می‌کند: «فرهنگ کنترل جمعیت در دهه‌های گذشته به بخشی از سبک زندگی تبدیل شده و حالا تغییر آن ساده نیست. مردم هنوز باور ندارند که ما در آستانه بحران جمعیتی هستیم.»
او هشدار می‌دهد که ادامه این روند، ایران را در دو دهه آینده به واردات نیروی کار و از دست رفتن هویت فرهنگی سوق خواهد داد.
مسئولان چه می‌گویند؟
مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری لرستان از برنامه‌هایی برای فرهنگ‌سازی و حمایت از فرزندآوری سخن می‌گوید، اما اذعان دارد که موانع اقتصادی، ضعف اطلاع‌رسانی و کم‌کاری برخی نهادها باعث شده بسیاری از زوج‌ها به این خدمات دسترسی پیدا نکنند.
در سطح ملی نیز گرچه قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» تصویب شده، اما آن‌طور که سخنگوی هیأت رئیسه مجلس می‌گوید، هنوز اجرای این قانون با کندی و پیچیدگی‌های اداری مواجه است و مردم از آن بهره‌ای نمی‌برند.
درمان اقساطی؛ طرحی نو در انداختن
در میان همه چالش‌ها، تنها روزنه امید شاید رویکرد متفاوت مرکز جهاد دانشگاهی لرستان باشد که امکان درمان اقساطی ناباروری را فراهم کرده؛ اقدامی که در کشور بی‌نظیر است و می‌تواند الگوی سایر استان‌ها باشد.
آنچه در لرستان می‌گذرد، چکیده‌ای از بحران ملی است؛ ناباروری، کاهش میل به فرزندآوری، و پیری جمعیت. این وضعیت نه‌تنها آینده اقتصادی و اجتماعی کشور را تهدید می‌کند، بلکه سلامت روانی و پایداری خانواده‌ها را نیز به خطر می‌اندازد. بدون عزم ملی، اجرای جدی قوانین و بازنگری در سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی، «شهر بی‌نوزاد» ممکن است عنوان رسمی آینده لرستان شود.
