تعارض آمار و واقعیت؛ کمبود شیرخشک ادامه دارد
شفاانلاین»سلامت در ماه‌های اخیر، کمبود شیر خشک به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات خانواده‌های دارای نوزاد تبدیل شده است. این محصول که یکی از پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین شیرخشک‌های درمانی در بازار ایران محسوب می‌شود، به سختی در داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها یافت می‌شود و باعث نگرانی گسترده والدین شده است.
شیر خشک، انتخاب اول خانواده‌ها
به گزارش شفاآنلاین شیر خشک‌های درمانی به دلیل فرمولاسیون تخصصی و تأیید شده، به ویژه برای نوزادانی که مشکلات گوارشی یا حساسیت‌های خاص دارند، مورد توجه بسیاری از خانواده‌هاست. همین موضوع باعث شده که کمبود آن فشار زیادی بر والدین وارد کند، زیرا جایگزین‌های موجود نه همیشه در دسترس‌اند و نه مورد تأیید پزشکان قرار می‌گیرند.
گزارش‌های میدانی از داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها
در بازدیدهای میدانی از چند داروخانه و فروشگاه تخصصی شیرخشک، اغلب مسئولان اعلام کردند که موجودی شیر خشک به شدت کاهش یافته و برخی نمونه‌ها حتی چند هفته است که به فروشگاه‌ها تحویل داده نشده است. در برخی موارد، فروشندگان از نایاب شدن برخی برندهای این محصول خبر دادند.
علل کمبود؛ واردات محدود و تولید داخلی ناکافی است
بر اساس گفته کارشناسان، اصلی‌ترین دلیل این کمبود، کاهش واردات به‌دلیل سیاست‌های سختگیرانه ارزی و محدودیت‌های گمرکی است. از سوی دیگر، تولیدات داخلی نتوانسته‌اند جایگزین مناسبی برای این نوع شیر خشک‌ها باشند. همین امر باعث شده تا بازار با خلأ جدی مواجه شود.
پیامدها و واکنش خانواده‌ها چگونه است؟
کمبود شیر خشک علاوه بر افزایش استرس والدین، سلامت نوزادان را نیز تهدید می‌کند. خانواده‌ها بارها در شبکه‌های اجتماعی و پویش‌های مردمی خواستار رفع فوری این مشکل شده‌اند. برخی والدین مجبور شده‌اند به جای شیرخشک تخصصی، از محصولات نامناسب‌تر یا گران‌تر استفاده کنند که ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشد.
اما پیشنهادها و درخواست‌ها چیست؟
مردم و فعالان حوزه سلامت، خواستار اقدام فوری مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای تسهیل واردات، حمایت از تولید داخلی و کنترل قیمت‌ها هستند. همچنین، افزایش شفافیت در زنجیره تأمین و برخورد با عرضه‌کنندگان غیرقانونی در بازار سیاه از دیگر مطالبات به حق خانواده‌هاست. در نهایت، تأمین پایدار شیر خشک، نه تنها نیاز ضروری بازار است بلکه نشانه‌ای از توجه واقعی به سلامت نوزادان و آرامش خانواده‌ها خواهد بود. مسئولان باید هر چه سریع‌تر برای پایان دادن به این بحران ورود کنند
خرید نقدی شیرخشک؛ مطالبات معوق داروخانه‌ها
مصطفی جمالیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، گفت: داروخانه‌ها شیر خشک را نقدی خریداری می‌کنند، اما بیمه هزینه آن را با تأخیر سه یا چهار ماهه پرداخت می‌کند. این در حالی است که با سخت‌گیری‌های فعلی، داروخانه‌ها باید با خانواده‌ها درگیر شوند، کارت ملی بگیرند، پاسخگو باشند و در نهایت هم پولشان را دیر دریافت کنند. طبیعی است که دیگر تمایلی به توزیع نداشته باشند.
وی افزود: ما از یک طرف تبلیغ فرزند آوری می‌کنیم اما از طرفی تأمین شیر خشک را دشوار کرده‌ایم و این در حالی است که برخی مادران به دلایل پزشکی امکان شیردهی ندارند؛ نباید نیاز حیاتی نوزادان را به مسئله‌ای فرهنگی یا سوءاستفاده اقتصادی تقلیل داد.
نظارت هوشمند سامانه تیتک؛ ناکافی در عمل
جمالیان ادامه داد: در شرایطی که سیاست‌های جمعیتی کشور بر افزایش نرخ فرزندآوری تأکید دارند، تأمین شیرخشک برای نوزادان با چالش‌های جدی مواجه شده است؛ مشکلی که خانواده‌ها، داروخانه‌ها و حتی نمایندگان مجلس را نگران کرده است و کمبود شیرخشک در بازار دارویی کشور و ناتوانی در تأمین نیاز مادرانی که به دلایل پزشکی قادر به شیردهی نیستند، سبب نارضایتی مردم شده است. این در حالی است که سامانه تیتک، با هدف رهگیری دارو و اقلام سلامت‌محور از زمان تولید تا مصرف نهایی، مسئولیت نظارت بر توزیع این محصولات را بر عهده دارد.
داروخانه‌ها از توزیع شیرخشک دلسرد شده‌اند
وی گفت: با وجود ادعای نظارت هوشمند از سوی وزارت بهداشت، گزارش‌های میدانی از ادامه‌دار بودن مشکل دسترسی به شیرخشک حکایت دارند. بسیاری از داروخانه‌ها تمایلی به عرضه این محصول نشان نمی‌دهند. به گفته مسئولان برخی داروخانه‌ها، خرید نقدی شیرخشک از شرکت‌های توزیع‌کننده و پرداخت‌نشدن مطالبات از سوی بیمه‌ها، آن‌ها را از ادامه فعالیت در این زمینه دلسرد کرده است.
جمالیان خاطر نشان کرد: واقعاً تهیه شیر خشک برای مردم سخت شده و خانواده‌هایی که فرزند خردسال دارند، با مشکلات جدی روبرو هستند. نباید تمام فشار را به خانواده‌ها وارد کنیم، در حالی‌که کم‌کاری‌های اجرایی نادیده گرفته می‌شود.
به گفته وی؛ همچنین بازنگری در روندهای نظارتی، اصلاح شیوه‌نامه‌های بیمه‌ای و ایجاد مشوق‌هایی برای داروخانه‌ها بسیار مهم است؛ پیشنهادهایی مانند پرداخت به‌موقع مطالبات داروخانه‌ها، شفاف‌سازی فرآیندهای توزیع از طریق سامانه تیتک، و مقابله با سوءاستفاده از اقلام دارویی مطرح شده است.
جمالیان ادامه داد: فرآیند تأمین شیر خشک، خواستار بازنگری فوری در دستورالعمل‌های توزیع این محصول حیاتی شد؛ در زمان افزایش قیمت شیر خشک، وعده داده شد که با استفاده از سامانه‌های مربوطه، این کالا به‌صورت هدفمند به دست مصرف‌کننده نهایی برسد. قرار بود بیمه‌ها نقش مؤثری در این فرآیند ایفا کنند، اما متأسفانه شاهد تأخیرهای سه تا چهارماهه در پرداخت مطالبات داروخانه‌ها هستیم.
شکاف میان آمار و واقعیت بازار
از همین رو سازمان غذا و دارو توضیحاتی را جهت تنویر افکار عمومی ارائه می‌کند و گفته است؛ طی دو سال گذشته، با هدف تأمین مستمر و توزیع عادلانه شیرخشک یارانه‌ای برای نوزادان و بیماران خاص، سامانه‌ای طراحی و اجرا شده که از مرحله تجویز پزشک تا تحویل دارو در داروخانه را به‌صورت شفاف و قابل ردیابی پوشش می‌دهد.
علیرغم محدودیت‌های ارزی و بین‌المللی، زنجیره تأمین شیرخشک در کشور پایدار مانده و بخش عمده‌ای از نیاز بازار از مسیرهای رسمی و نسخه‌محور تأمین می‌شود. در حوزه شیرخشک، تولید داخل نقش اساسی در پاسخگویی به نیاز کشور دارد، هرچند در خصوص برخی اقلام خاص مانند شیرخشک‌های رژیمی و متابولیک، به‌دلیل شرایط تحریمی و محدودیت‌های بین‌المللی، تأمین با چالش‌هایی همراه است.
بدیهی است ارتقا نظام توزیع کالاهای یارانه‌ای نیازمند همکاری همه‌جانبه میان دستگاه‌های اجرایی، نهادهای ناظر، مؤسسات بیمه‌گر و ارائه‌دهندگان خدمت در سطوح مختلف است. سازمان غذا و دارو همچنان آماده است با استفاده از ظرفیت‌های سامانه‌ای و داده‌محور، گزارش‌های مستند و تحلیلی از روند تأمین، توزیع و مصرف این فراورده‌ها را در اختیار مراجع تصمیم‌گیر قرار دهد و در مسیر ارتقا عدالت دارویی، پاسخگوی دغدغه‌های موجود باشد.
با وجود ادعاهای سازمان غذا و دارو درباره شفافیت و پایداری زنجیره تأمین شیرخشک، مشکلات جدی در دسترسی عملی خانواده‌ها و نارضایتی داروخانه‌ها همچنان پابرجاست و گزارش‌های سامانه‌ای زمانی ارزشمند خواهند بود که در قفسه‌های داروخانه‌ها و سفره نوزادان هم بازتاب پیدا کنند و این موضوع با واقعیت جامعه و کسانی که خواستار شیر خشک برای ادامه حیات فرزندشان دارند نیز دچار تناقض است.
رفع این شکاف میان «آمار» و «واقعیت» مطالبه‌ای جدی از دستگاه‌های مسئول است؛ وعده‌ها کافی نیست، مردم به اقدام ملموس نیاز دارند تا برای رفع این مشکل قدمی از نوع عمل برداشته شود.
