مقصریابی نسخه‌های تبانی
شفاانلاین»سلامت» چند روز پیش بود که انتشار فایل صوتی منتسب به مکالمه یک داروخانه‌دار و یک پزشک در فضای مجازی واکنش‌های زیادی را برانگیخت. آنها درباره نسخه‌ای صحبت می‌کردند که اقلام تجویز شده در آن بسیار زیاد و مورد اعتراض داروساز هم قرار گرفته بود. البته پیگیری‌ها نشان می‌دهد که این فایل مربوط به 2سال پیش است که البته همان زمان هم مورد انتقادات زیادی قرار گرفت. اما با انتشار مجدد باز هم برخی زیر پست‌های منتشر‌شده در شبکه‌های اجتماعی از نسخه‌هایی گلایه کردند که با تجویز آمار بالای دارو و مکمل‌ها میزان پرداخت از جیب بیماران را به‌شدت افزایش داده و گاهی قادر به پرداخت هزینه‌های تجویز شده نیستند! این نکته را دکتر سیدهادی احمدی، عضو هیأت‌مدیره انجمن داروسازان ایران هم تأیید می‌کند و در پاسخ می‌گوید: «کادر پزشکی در دوران کرونا نشان دادند که سنگرسازان بی‌سنگرند و چندین شهید در آن سال‌ها داشتیم. جامعه پزشکی خدومند و سالم کار می‌کنند اما در هر صنف و گروهی، برخی دنبال سود و مسائل غیرحرفه‌ای هستند و در گروه پزشکی هم معدودی از این افراد وجود دارند که آبروی جامعه پزشکی و داروسازی را به خطر می‌اندازند. برخی همکاران در مطب‌ها اغلب از سوی منشی‌ها به سمت داروخانه خاص هدایت می‌شوند و حتی برخی اپلیکیشن‌های نسخه‌نویسی الکترونیک هم به شکل هدف‌دار فعال هستند و نسخه‌ای را که به شکل الکترونیک از سوی پزشک نوشته می‌شود، به داروخانه خاص هدایت می‌کنند که تخلف است و حق انتخاب را از بیمار می‌گیرد. این مسئله باعث می‌شود که بیمار متضرر شود و در این میان داروها و مکمل‌هایی هم نوشته می‌شود که شاید نیاز بیمار نباشد.» احمدی به این نکته هم اشاره کرده که «برخی شرکت‌های دارویی سراغ پزشکان می‌روند و با وعده سفرهای خارجی یا داخلی یا حتی مشوق‌های اقتصادی آنها را مجاب می‌کنند که روی یک برند خاصی کار و آن را برای بیماران تجویز کنند.»
به گزارش شفاآنلاین همین مسئله هم باعث شد که در برنامه دیگری از برند تندرستی مسئله تبانی احتمالی برخی پزشکان و داروخانه‌ها مورد بحث قرار بگیرد. در این برنامه دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی و دکتر مجتبی بوربور، داروساز و نایب‌رئیس واردکنندگان دارو در استودیو حضور داشتند و نکات جالبی در این‌باره مطرح کردند. دکتر راضیه کشاورز ملکی، سرپرست گروه تجویز مصرف منطقی و اطلاع‌رسانی فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو هم در مصاحبه تلفنی به چند سؤال در این‌باره پاسخ داد که در ادامه می‌خوانید.
برچسب نزنیم
خسرونیا: در کشور ما دارو به‌ویژه آنتی‌بیوتیک و مسکن‌ها زیاد مصرف می‌شود، اما این مسئله تقصیر پزشک یا داروساز نیست. مردم هر چیزی را که بخواهند از داروخانه‌ها خریداری می‌کنند. همین حالا در هر خانه‌ای 5تا 10قوطی مکمل وجود دارد که بدون تجویز پزشک خریداری یا انواع مسکن‌ها و ضددردها در خانه انبار شده است. هزینه پزشک رفتن و وقت گذاشتن برای مراجعه به مطب‌ها سخت است و مردم خودشان تصمیم می‌گیرند چه دارویی را خریداری کنند. حتی عطاری‌ها هم مشغول فروش دارو هستند. البته منکر بروز چنین تخلفی نیستیم و شما کدام جامعه را سراغ دارید که در آن افراد نامربوط وجود نداشته باشند، اما یک در هزار پزشکان این کار را انجام می‌دهند. نباید به جامعه پزشکی برچسب بزنیم.
پیشنهاد سفر برای ما نیست
خسرونیا: اینکه ویزیتورهای شرکت‌های دارویی به پزشکان مراجعه کنند، مسئله بدی نیست، چون آشنایی با داروهای جدید اشکالی ندارد. اما اینکه بگوییم پزشکان مشوق از این شرکت‌ها می‌گیرند تا محصولات جدیدشان را بفروشند، صحیح نیست. 95درصد از پزشکان یا عمومی هستند یا داخلی یا عفونی که درباره آنها نه از پول خبری هست و نه سفر خارجی! حتی پزشکان جوان هم که وضعیت مالی خوبی ندارند به‌خاطر پول و سفر خارجی نسخه‌های پر از دارو و مکمل تجویز نمی‌کنند چون مکمل در تمام دنیا در سنین جوانی ضرورت مصرف ندارد. در گذشته کسانی که سفر می‌رفتند، سوغات‌شان عطر و لباس بود حالا همه مکمل و دارو می‌آورند. مکمل جایگاه مصرفی ندارد، مگر اینکه پزشک پس از آزمایش به‌دلیل کمبود برخی ویتامین‌ها در بدن آن را تجویز کند.
همه مولفه‌ها را در افزایش مصرف درنظر بگیریم
بوربور: در هر حرفه و صنفی می‌تواند مواردی از تخلف وجود داشته باشد. دادسرای انتظامی پزشکی هم برای رسیدگی به این موارد وجود دارد. اینکه به شکل عام وارد چنین مقوله‌ای شویم و اعتماد مردم را در چرخه درمان، تجویزکننده و تامین‌کننده زیر سؤال ببریم، خطرات ثانویه مهم‌تری را در پی دارد. مشکل اصلی اینجاست که همین حالا داروی طبیعی و گیاهی را در بستر آنلاین و حتی عطاری‌ها بدون هیچ مشورت و پشتوانه علمی به مردم می‌فروشند که مخاطرات بزرگ‌تری دارد و فضای مجازی هم به بعد منفی این ماجرا کمک می‌کند. نباید با مطرح کردن مباحث این چنینی باعث سلب اعتماد از گروه پزشکی و درمان شویم چون حرکت به سمت چرخه‌های موازی غیرعلمی را بیشتر خواهد کرد. همین حالا هم تجویزهایی در حوزه مکمل‌ها و زیبایی در آرایشگاه‌ها داریم که باعث تعجب است و اینکه آنها به چه جرأت و دانشی برای مردم داروی لاغری، زیبایی، ضد‌چروک و... تجویز می‌کنند؟
یک تصور اشتباه در بیماران
بوربور: چه اشکالی دارد که اگر پزشک تشخیص درست را داده و تجویز کرده در مسیر تامین دارو کانال مورد اعتمادی را معرفی کند؟ وزارت بهداشت برای برخی داروها، کلید توزیع گذاشته و به 200داروخانه دارو را می‌دهد. زمانی که پزشک می‌داند کدام داروخانه دارویی را در اختیار دارد، چه اشکالی دارد که چرخه تمکین و تجویز دارو را برای بیمار تکمیل کند. این مسئله به نوعی اطلاع‌رسانی است. البته ممکن است ارتباطی به شکل معدود وجود داشته باشد اما قانون تشکیلات سال 34و متمم آن در سال 68درباره داروخانه‌ها اجازه مداخله سرمایه‌گذار غیردارویی نداده است، با وجود این بخشی از داروخانه‌ها وابسته به چنین افرادی هستند و قاطبه تخلفات در این مراکز رخ می‌دهد که پرونده آنها در وزارت بهداشت وجود دارد.
نگاه جهانی به تولید داخلی
بوربور: سرانه مصرف دارو در ایران نسبت به میانگین دنیا بالاتر نیست بلکه نامتوازن است. در بیماری‌های مزمن ازجمله فشار خون، اعصاب و روان، قلبی – عروقی یا تشخیص و تمکین بیمار نسبت به میانگین جهانی رتبه پایین‌تری داریم. مصرف مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها اما بالاست که در این‌باره اقداماتی انجام شده ازجمله نسخ الکترونیک و نظارت بیمه‌ها به‌عنوان پوشش‌دهنده بخشی از هزینه‌ها. زمان نسخه‌نویسی الکترونیک، آموکسی‌سیلین پرمصرف‌ترین داروهای تجویزی بود، اما اکنون از آن شدت کاسته شده است. دلیلش هم مصرف غیرمنطقی نبود بلکه قاچاق صورت می‌گرفت. به همین دلیل باید برخی مولفه‌های جانبی را هم در این‌باره درنظر گرفت که الگوی مصرف را مخدوش می‌کند.
همه نیاز به مکمل ندارند
خسرونیا: گاهی ضرورت دارد که برای یک بیمار فقط یک دارو بنویسم، اما نسخه را پاره می‌کند و مدعی است که پزشک آگاهی ندارد. این واقعیت تلخی است که طبیب در نهایت مجبور است رضایت بیمار را به‌دست بیاورد اما در این‌باره نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم. مردم باید آگاه شوند و به تجویز پزشک اعتماد داشته باشند. آمار بالای ام‌آرآی در کشور ما هم به همین دلیل است و هیچ جای دنیا چنین چیزی نداریم. به همین دلیل انجمن‌ها هم باید پای کار بیایند و نسبت به چنین مواردی هشدار دهند. البته اگر کسی در جامعه پزشکی خطا می‌کند باید تنبیه شود، اما اینکه مردم را علیه جامعه پزشکی تحریک کنیم کار اشتباهی است.
بوربور: مصرف‌کننده حق دارد دارویی با بهترین کیفیت و قیمت در اختیار داشته باشد و تولیدکننده دارو و مکمل هم حق دارد که متناسب با بازار محصول تولید کند. اما تولید این محصولات در کشور را نباید به مصرف مردم گره بزنیم. می‌توانیم با این ظرفیت به بازارهای دیگر و صادرات توجه داشته باشیم. کشور هند بیش از یک میلیارد جمعیت دارد. صنعت داروسازی هند سال گذشته فقط به کشور آمریکا، حدود 9میلیارد دلار دارو صادر کرده، یعنی چیزی حدود 2.5برابر مصرف ایران. آنها فرصت‌ها را دیدند، نیروی کار ارزان و دانش را داشتند و به طرف بازارهای جهانی حرکت کردند. به همین دلیل اگر فعال اقتصادی هر میزان مکمل تولید کرده باشد، اشتباه نیست؛ می‌تواند بازارسازی کند و این به‌معنای آن نیست که مردم داخل کشور آن را استفاده کنند.
کشاورز ملکی: واقعا نیاز نیست که همه مردم به شکل شیمیایی مکمل مصرف کنند و از طریق مواد غذایی، نیاز بدن تامین می‌شود. اما ما با مسئله تبلیغات مکمل‌ها در فضای مجازی روبه‌رو هستیم. تماس‌های زیادی داریم که مردم درباره تبلیغات این داروها و خواصی که درباره آنها مطرح می‌شود سؤال می‌کنند. اگر قرار به مصرف مکمل باشد، باید تحت نظارت پزشک و داروساز صورت بگیرد و البته نیاز به آزمایش‌هایی دارد که نیاز بدن را مشخص کند. در این‌باره مکمل‌های لاغری بیشتر مورد توجهند که اکثرا حاوی آمفتامین هستند./همشهری
