آسم؛ بیماری قابل پیشگیری با بازنگری در سبک زندگی
شفاانلاین»سلامت» سبک زندگی امروز، گرایش شدید به آپارتمان‌نشینی و دور شدن از طبیعت، پیامدهایی فراتر از کاهش تحرک و ارتباطات انسانی به همراه دارد. یکی از این پیامدهای مهم، افزایش شیوع آسم در کودکان است. کاهش تماس کودکان با میکروارگانیسم‌های طبیعی به دلیل زندگی در فضاهای بسته و استریل، از مهم‌ترین عوامل افزایش بروز آسم در کودکان به شمار می‌رود.
عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری نقش دارند، اما در سال‌های اخیر، عوامل محیطی سهم بیشتری در این زمینه یافته‌اند. افزایش آمار سزارین، یکی از این عوامل است؛ نوزادانی که از طریق سزارین متولد می‌شوند، از تماس با میکروب‌های مفید هنگام تولد محروم می‌مانند و این امر زمینه‌ساز رشد میکروب‌های مضر در روده و افزایش احتمال ابتلا به آلرژی و آسم می‌شود.
مصرف بالای شیر خشک و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز از دلایل دیگر ضعف سیستم ایمنی و کاهش میکروب‌های مفید روده است. تغذیه طبیعی، دوری از غذاهای فرآوری‌شده، کنسروی، چیپس، نوشابه و فست‌فود، و نیز ترویج زایمان طبیعی و تغذیه با شیر مادر، از راهکارهای مهم برای کاهش خطر ابتلا به آسم محسوب می‌شود.
در خانواده‌های دارای تنها یک فرزند، احتمال ابتلا به آلرژی بالاتر است. در مقابل، در خانواده‌هایی با چند فرزند، تماس بیشتر با عوامل محیطی مفید، نقش محافظتی ایفا می‌کند.
با وجود اهمیت درمان دارویی، باورهای نادرست درباره اسپری‌ها و داروهای استنشاقی، مانع مصرف صحیح آن‌ها می‌شود. در حالی که مصرف منظم و علمی این داروها، می‌تواند از بروز حملات آسم جلوگیری کند و کیفیت زندگی کودکان را به طور چشمگیری بهبود ببخشد.
افزایش آگاهی عمومی از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی در زمینه اهمیت مدیریت بیماری، ضرورت دارد. اگر خانواده‌ها از خطرات درمان‌نکردن آسم، مانند آسیب‌های جدی به ریه‌ها، آگاه باشند، مراقبت از این بیماری را با جدیت بیشتری دنبال خواهند کرد. آشنایی با عوامل تشدیدکننده مانند سیگار، آلودگی هوا و آلرژن‌ها، و پرهیز از مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک‌ها، از گام‌های اساسی در این مسیر است.
آلودگی هوا، چه ناشی از دود سیگار باشد، چه ناشی از آلاینده‌های شهری و ریزگردها، سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و شرایط را برای بروز آسم مهیاتر می‌سازد. تغییرات اقلیمی با افزایش دوره گرده‌افشانی، وضعیت بیماران مبتلا به آسم را وخیم‌تر کرده است. اقداماتی مانند بستن پنجره‌ها در زمان گرده‌افشانی، تعویض لباس پس از بازگشت از بیرون، و استفاده از سیستم‌های تهویه مناسب، در کاهش تماس با آلرژن‌ها بسیار مؤثر است. همچنین انجام آزمایش‌های پوستی برای شناسایی دقیق آلرژن‌های فردی توصیه می‌شود.
با توجه به شعار امسال روز جهانی آسم با عنوان «مراقبت از آسم برای همه»، دسترسی برابر تمام اقشار جامعه به خدمات درمانی و مراقبتی از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از درمانگاه‌های دولتی و گسترش اطلاعات پزشکی از طریق رسانه‌ها، به کاهش بار این بیماری در جامعه کمک می‌کند.
نگاه علمی به آسم نیز دچار تحول شده است. برخلاف گذشته که آسم صرفاً یک تنگی برگشت‌پذیر راه‌های هوایی تلقی می‌شد، اکنون به عنوان یک بیماری التهابی مزمن شناخته می‌شود که در صورت درمان‌نشدن، آسیب‌های غیرقابل برگشتی به ریه وارد می‌کند. نقش میکروب‌های مفید روده و استفاده از پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها، دریچه‌های تازه‌ای به سوی پیشگیری و درمان این بیماری گشوده است.امید می‌رود با تداوم پژوهش‌ها و ارتقای سطح آگاهی عمومی، راهکارهای مؤثرتری برای پیشگیری و درمان آسم در کودکان فراهم شود.
/فوق تخصص بیماری‌های آلرژی و ایمونولوژی بالینی
