ایمنی مراکز درمانی، شاید وقتی دیگر

شفاانلاین»سلامت» براساس اعلام رسمی مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تهران در این کلانشهر فقط ۵۲ بیمارستان موفق به دریافت تأییدیه ایمنی شده‌اند. یعنی بیش از دو‌سوم این مراکز یافاقد استانداردهای ایمنی هستندیا در زمره مراکز پرخطرقراردارند.این آمار، زنگ خطری جدی برای شهری است که در هر بحران، نخستین و مهم‌ترین نیازش، عملکرد بی‌نقص مراکز درمانی خواهد بود.
   
جان این مراکز درمانی در خطر است!
به گزارش شفاآنلاین بیمارستان، آخرین پناه انسان امروزی در برابر درد و مرگ است. جایی که قرار است جان‌ها نجات پیدا کنند، نه از دست بروند اما وقتی همین پناهگاه، خود به تهدیدی برای جان انسان‌ها تبدیل شود، فاجعه‌ای خاموش در حال شکل‌گیری است؛ فاجعه‌ای که آتش‌سوزی مرگبار اخیر در درمانگاه مشیریه فقط یکی از نشانه‌های آن است. در این حادثه که فقط چند دقیقه طول کشید، سه نفر جان باختند و ۱۸نفر دیگر مصدوم شدند. اتفاقی که شاید در نگاه اول یک حادثه تلخ باشد اما وقتی در کنار آمار رسمی سازمان آتش‌نشانی قرار می‌گیرد، معنای دیگری پیدا می‌کند: «در تهران ۱۸۹ بیمارستان فعال وجود دارد اما تنها ۵۲ مورد از آنها تأییدیه ایمنی دارند». این یعنی ۱۳۷مرکز درمانی در پایتخت، در زمره بیمارستان‌های پرخطر و ناایمن طبقه‌بندی شده‌اند؛ مراکزی که روزانه هزاران بیمار در آنها رفت‌وآمد می‌کنند.بحرانی‌بودن وضعیت بیمارستان‌های پایتخت به‌حدی است که فقط در منطقه ۶ شهرداری تهران ۴۰ بیمارستان به دلیل ناایمن بودن وضعیت، ساختمان‌ها تاکنون چندین بار اخطار ایمنی دریافت کرده اما هنوز اقدامی برای ایمن‌سازی نکرده‌اند! 
روز گذشته داوود گودرزی، معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری تهران علت این موضوع را عدم همکاری ادارات دولتی در بحث ایمن‌سازی عنوان کرد و گفت: در این زمینه ادارات دولتی با ما همکاری‌های لازم را نمی‌کنند و موضوعات به‌سختی پیش می‌رود.
   
سهل‌انگاری در نوسازی 
در طول این سال‌ها متأسفانه بیماران و خانواده‌های بسیاری در شهرهای مختلف تاوان سهل‌انگاری در بحث نوسازی و ایمنی‌سازی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را داده‌اند که از خسارت‌بارترین آنها می‌توان به انفجار و آتش‌سوزی کلینیک سینا اطهر واقع در خیابان شریعتی تهران در سال ۹۹ اشاره کرد که ۱۹ کشته و ۱۴ مصدوم برجای گذاشت یا حادثه‌ای که در بیمارستان قائم رشت رخ‌داد و ۹ نفر را به کام مرگ کشاند. البته در کنار حدود ۳۰ مورد حادثه در بیمارستان‌های ناایمن کشور، نمی‌توان روی تجربه‌های تلخی همچون پلاسکو و متروپل نیز چشم بست. حوادث ناگواری که تنها به‌دلیل سهل‌انگاری مسئولان نسبت به ایمنی، خانواده‌های بسیاری را برای همیشه به سوگ عزیزان خود نشاند.نبود ایمنی مراکز درمانی، صرفا به نبود تجهیزات اعلام و اطفای حریق محدود نمی‌شود، بلکه مسأله‌ای پیچیده‌تر است و از فرسودگی سازه‌ها گرفته تا ضعف در مدیریت بحران و نبود مسیرهای تخلیه اضطراری را دربرمی‌گیرد. در این شرایط، هر‌حادثه‌ای می‌تواند فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر رقم‌بزند. 
   
ایمنی مراکز درمانی زیر تیغ انتقاد مجلس 
موضوع مراکز درمانی ناایمن و حوادث ناگواری که در طول این سال‌ها رقم خورد، سبب شد تا دادستانی و مجلس نیز به این مسأله ورود پیدا کنند. تا جایی که دوسال پیش معاون حقوق عامه دادستان کل کشور در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت بر تشکیل کارگروه ویژه‌ای به منظور بررسی و اتخاذ تصمیمات اجرایی عاجل در خصوص ایمن‌سازی، رفع وضعیت مخاطره‌آمیز یا کاهش خطر ساختمان‌های ناایمن مراکز درمانی و بیمارستانی تاکید کرد. بار دیگر اواخر سال گذشته حجت‌الاسلام موحدی‌آزاد، دادستان کل کشور در مکاتباتی با وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ضرورت اقدام فوری برای ساماندهی و رفع مخاطرات مرتبط با این موضوع متذکر و پاسخ‌های دریافتی مشتمل بر فهرست ساختمان‌های مراکز درمانی ناایمن دریافت کرد.با ورود دوباره دادستانی به این ماجرا، تذکرات و توصیه‌های لازم از سوی دادستانی تهران به معاونت درمان وزارت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی ایران داده شد به این شکل ضمن تعیین وقت مقرر شد با همکاری شهرداری تهران و سازمان آتش‌نشانی اقدامات اجرایی فوری برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها به‌ویژه در برابر حوادث ناشی از آتش‌سوزی در دستورکار قرار گیرد. 
علاوه بر نگاه ویژه دادستانی کل کشور در سال‌های اخیر به بحث ایمنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۲ در جلسه‌ای و در جریان ادامه بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم، بند الحاقی ۲ ماده ۷۰ لایحه برنامه را به تصویب رساندند. براساس این بند، دولت با همکاری نهاد‌های ذی‌ربط مکلف است با اولویت اقدامات ناظر به پیشگیری، کاهش آسیب و آمادگی، افزایش تاب‌آوری و تأمین منابع پایدار برای مقابله با حوادث و بلایا نسبت به تدوین اقدامات اجرایی مناسب اقدام کند. به‌رغم هشدارهای مکرر دادستانی و تاکید قانون‌گذاران بر لزوم ایمن‌سازی مراکز درمانی، نکته قابل‌تأمل این است که هنوز بسیاری از این مراکز بدون رفع خطر و دریافت تأییدیه‌های ایمنی فعال هستند. 
   
۳۳ هزار ساختمان در تهران ناایمن در حوزه حریق
ایمنی نامناسب ساختمان‌ها در بیشتر کلانشهرهای کشور جان و مال شهروندان را تهدید می‌کند. این مشکل اما در تهران شرایط خاص خود را دارد. مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره می‌گوید: در شهر تهران یک میلیون ساختمان وجود دارد که طیف زیادی از آنها ساختمان‌های قدیمی و بعضا ناایمن هستند که برای ایمن‌سازی، هرکدام از این ساختمان‌ها باید برنامه خاص خود را داشته باشد. 
وی با بیان این‌که ساختمان‌های ناایمن در دو دسته قابل تفکیک هستند، می‌افزاید: یک تقسیم‌بندی در حوزه حریق است که طبق به‌روزرسانی آتش‌نشانی اکنون بیش از ۳۳هزار ساختمان را در دسته‌بندی‌های خیلی پرخطر، پرخطر و کم‌خطر دسته‌بندی کرده است. بخش دیگر ایمن‌سازی در حوزه کالبدی بوده که در راستای آن، یک‌سال‌ونیم است که بحث شناسایی ساختمان‌های ناایمن از سوی شهرداری با همکاری وزارت راه‌وشهرسازی آغاز شده که در نتیجه آن، تاکنون بیش از ۱۵هزار ساختمان مورد بازدید قرار گرفته و در دسته‌های مختلف A-B-C-D طبقه‌بندی شده است. 
بابایی در توضیح طبقه‌بندی ساختمان‌های ناایمن ادامه می‌دهد: گرید A ساختمان‌های ایمن و گرید  B نیز ساختمان‌هایی هستند که ناایمنی کمی دارند که با یک اصلاح جزئی می‌توانند موفق به دریافت گرید ایمنی شوند. همچنین گرید C به ساختمان‌هایی اشاره دارد که باید حتما مقاوم‌سازی شوند. گرید Dاما ساختمان‌هایی هستند که باید تخریب و نوسازی شوند یا از بهره‌برداری آن ممانعت به‌عمل‌آید. البته اولویت ما در این بازدیدها، شناسایی ساختمان‌های بلندمرتبه و حیاتی است؛ یعنی ساختمان‌های شش‌طبقه به بالا و ساختمان‌های اداری و درمانی.
   
صدور مجوز مراکز درمانی بدون ایمنی؟
پس ازحادثه تلخ درمانگاه مشیریه، نگاه‌ها بار دیگر به سمت نهادهایی معطوف شده که باید ضامن ایمنی مراکز درمانی باشند. حالا برخی مسئولان شهری نیز صراحتا وزارت بهداشت را به سهل‌انگاری در نظارت و صدور مجوز برای بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های ناایمن متهم‌می‌کنند.
رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران با بیان این‌که ایمنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در دو بخش کالبدی و حریق دسته‌بندی می‌شود، می‌افزاید: درحال‌حاضر ایمنی در بخش حریق بیشتر مد نظر است، چراکه آسیب‌پذیری افراد هنگام حریق بسیار بیشتر بوده و امکان فرار ندارند. همین مسأله سبب می‌شود تا ما بیشترین مجروح و فوتی را در آتش‌سوزی مراکز درمانی و بیمارستان‌ها داشته باشیم.
بابایی، رعایت‌نشدن ایمنی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را ناشی از سهل‌گیری وزارت بهداشت در الزام تمدید مجوز این مراکز به رعایت ایمنی می‌داند و می‌گوید: در برهه‌ای از زمان، وزارت بهداشت بحث الزام مراکز درمانی را به اخذ تاییدیه ایمنی افزایش داده بود، اما متاسفانه مدتی است که دیگر خیلی در این زمینه سختگیری نمی‌شود.
رئیس کمیسیون ایمنی شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: در زمانی که وزارت بهداشت تمدید مجوز مراکز درمانی را به رعایت ایمنی گره زده بود، هرسال طیفی از مراکز درمانی و بیمارستان‌ها برای اخذ تاییدیه ایمنی به شورای شهر مراجعه می‌کردند اما از وقتی که این سختگیری‌ها کمتر شده، مراجعه برای تاییدیه ایمنی نیز بسیار کاهش یافته است. بنابراین وزارت بهداشت باید پاسخگو باشد که چرا مجوز مراکز بهداشتی و درمانی را بدون تاییدیه ایمنی تمدید می‌کند؟ 
برای بررسی بیشتر این هشدار رئیس شورای ایمنی شورای شهر تهران، جام‌جم ‌با مسئولان وزارت بهداشت تماس گرفت، اما موفق نشدیم با مسئول این مسأله در وزارت بهداشت گفت‌وگو کنیم.
   
توسعه بدون نظارت  میراث خطرناک دوران کرونا 
درحالی‌که آمارها از وضعیت نگران‌کننده ایمنی بیمارستان‌ها در تهران خبر می‌دهند، برخی مسئولان علت این وضعیت را به دوره‌ای خاص از سیاست‌گذاری‌ها گره می‌زنند. سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به سهل‌گیری‌های وزارت بهداشت در سال‌های گذشته، هشدار می‌دهد که اگر این روند اصلاح نشده‌باشد، برخوردهای قضایی در انتظار متولیان خواهد بود.وی موضوع سهل‌گیری وزارت بهداشت نسبت به ایمنی مراکز درمانی را رد می‌کند و می‌گوید: ما یک مشکلی در گذشته داشته‌ایم که نباید به آینده تسری پیدا کند. در زمان شیوع کرونا به‌دلیل این‌که ما تجربه مشابهی از چنین دورانی نداشتیم، وزارت بهداشت درخصوص توسعه بیمارستان‌ها، فضای بازی را ایجاد کرد و به آنها اجازه داد برای توسعه بخش‌های درمانی، هر اقدامی که می‌توانند انجام دهند که تحت تاثیر این موضوع، در آن زمان نظارت‌ها بسیار کاهش پیدا کرد که به آتش‌سوزی در بیمارستان قائم رشت منجر شد. بعد از آتش‌سوزی این بیمارستان به وزارت‌بهداشت هشدار دادیم که اگر چنین اتفاقی تکرار شود، درخصوص متولیان این امر جرم‌انگاری خواهد شد.به گفته وی، دولت هنوز نسبت به ساختمان‌های ناایمن به ارزیابی نرسیده اما وزیر بهداشت اراده‌ای جدی برای تنظیم آیین‌نامه‌ای جهت تشدید نظارت بر ایمنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دارد.

ضرورت اصلاح فوری سیاست‌ها
اگرچه براساس اظهارات روز گذشته معاون شهردار تهران درحال‌حاضر طی فرآیندهای صورت‌گرفته ساختمان‌های بحرانی پایش و ۱۲۹ ساختمان ناایمن شناسایی شدند و با پیگیری‌های انجام‌شده و با کمک دستگاه قضایی و پای‌کار‌آمدن دادستانی تهران، تعداد این ساختمان‌ها از ۱۲۹ به ۶۰ ساختمان رسیده اما همچنان وضعیت ایمنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در تهران مناسب نیست، چراکه این مراکز که باید پناهگاه جان انسان‌ها باشند، امروز خود به تهدیدی جدی تبدیل شده‌اند. متاسفانه با وجود هشدارهای مکرر و ورود نهادهای قضایی و قانونی به این مسأله، نبود نظارت کافی، سهل‌انگاری در تمدید مجوزها و عدم ایمن‌سازی ساختمان‌ها، موجب افزایش خطر حوادث مرگبار در این مراکز شده است. درحالی‌که این موضوع به یکی از اولویت‌های اجرایی کشور تبدیل شده، هنوز بسیاری از بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها بدون تأییدیه‌های ایمنی فعالیت می‌کنند. بنابراین، ضرورت اصلاح فوری سیاست‌ها و نظارت‌های دقیق‌تر از سوی وزارت بهداشت و سایر نهادهای مسئول برای پیشگیری از فجایع انسانی بیشتر از همیشه احساس می‌شود.