چرایی کمبود سرم
در بیمارستان‌ها کمبود سرم نرمال سالین وجود دارد. در بیمارستانی که من در آن کار می‌کنم هم دو روز است این مشکل وجود دارد و بیماران مجبورند برای تهیه آن به داروخانه‌های بیرون مراجعه کنند
شفاآنلاین>سلامت> کمیاب یا نایاب شدن برخی از اقلام دارویی در مقاطع زمانی خاص، ازجمله رخدادهایی نیست که برای فعالان نظام سلامت، کادر درمان و رسانه‌هایی که به پوشش اخبار این حوزه اشتغال دارند تازگی داشته باشد یا آنان را حیرت‌زده کند. وقتی به حافظه تاریخی‌مان مراجعه می‌کنیم موارد متعددی از کمبودهای دارویی در سال‌های گذشته را به یاد می‌آوریم و چهره نگران هموطنانی که برای فراهم کردن یک دارو برای بیماران خاص یا انسولین قلمی برای عزیزانشان، کوچه پس‌کوچه‌های ناصرخسرو را بالا و پایین می‌کردند از جلوی چشمانمان می‌گذرد.
به گزارش شفاآنلاین: اما شیوع بیماری کرونا، خیلی از قوانین بازی را بر هم زد و باعث شد طعم تلخ کمبود داروهایی که تا پیش از این، هرگز کمیاب و نایاب نمی‌شدند را هم حس کنیم. از جمله داروهای درمان کرونا مانند رمدسیویر، فاویپیراویر، داکسی‌سایکلین و همچنین سرم نرمال سالین که در تزریق داروی رمدسیویر برای بیماران کرونایی کاربرد دارد. واقعیت این است که تا پیش از این حداقل برخی از داروها مانند سرم‌های قندی- نمکی، سرم‌های نمکی و سرم‌های یک سوم- دو سوم، در لیست داروهای نایاب یا کمیاب قرار نمی‌گرفت، به این دلیل که عمده این داروها تولید داخل بودند. با این حال همزمان با اشباع شدن بیمارستان‌ها از بیماران مبتلا به کرونا، کمبود سرم‌های معمولی در اماکن درمانی به شدت محسوس شده و حتی موجب نگرانی کادرهای درمانی شده است.
سوپروایزر یکی از بیمارستان‌های شرق تهران که نخواست نام خود و بیمارستان محل خدمتش عنوان شود، گفت: «در بیمارستان‌ها کمبود سرم نرمال سالین وجود دارد. در بیمارستانی که من در آن کار می‌کنم هم دو روز است این مشکل وجود دارد و بیماران مجبورند برای تهیه آن به داروخانه‌های بیرون مراجعه کنند.»
وی افزود: «کمبود سرم سالین باعث شده است که نتوانیم رمدسیویر را برای بیماران کرونایی تزریق کنیم چرا که باید این دارو را داخل سرم نرمال سالین بریزیم و از این طریق دارو را به بیمار تزریق کرد.»
این کادر درمانی اظهار کرد: «از طرفی وقتی همراهان بیمار به داروخانه‌های بیرون از بیمارستان هن مراجعه می‌کنند، موفق به تهیه سرم نمی‌شوند و درنهایت مجبور می‌شوند به بازار سیاه ناصر خسرو مراجعه کنند و هر سرم را که قیمت آن در شرایط عادی 10 هزار تومان است، 80 هزار تومان خریداری کنند.»
وی ادامه داد: «هر بیمار مبتلا به کرونا برای دوزهای تزریقی رمدسیویر خود به 5 یا 6 سرم نیاز دارد، لذا باید 400 یا 450 هزار تومان را فقط برای سرم هزینه کنند.»
این عضو کادر درمانی یادآور شد: «ما برای بیماران بستری هم به شدت کمبود سرم داشتیم و نمی‌توانستیم برای کسی که سرم نداشت رمدسیویر تزریق کنیم و عملا همراه و بستگان بیمار را به دنبال پیدا کردن سرم می‌فرستادیم.»
وی یادآور شد: «در این وضعیتِ پیک پنجم کرونا که عمدتا ابتلا به بیماری خانوادگی شده است، گاه سه عضو خانواده که قرار است به صورت سرپایی مداوا شوند با هم نیاز به سرم و رمدسیویر دارند، باید حدود یک میلیون و 350 هزار تومان برای سرم هزینه کنند، مسلما هزینه بیماران بستری نیز افزایش پیدا می‌کند.»
گفته‌های این سوپروایزر با سخنان آرام اسحاقی از پزشکان درمانگر کرونا همخوانی دارد. اسحاقی روز گذشته به ایسنا گفت: «این روز‌ها حتی آب مقطر و سرم هم پیدا نمی‌شود چه برسد به داروهایی، چون رمدسیویر و ... جالب اینجاست هیچ کس هم هیچ کاری انجام نمی‌دهد و مملکت را رها کرده‌اند. در پیک‌های قبلی شاهد چنین وضعیتی نبودیم که مثلاً سرم نداشته باشیم.»
وی خاطرنشان کرد: «الان وضعیت به گونه‌ای شده که بسیاری از بیماران داروهای خود را از بازار سیاه تهیه می‌کنند. مثلاً برای تهیه رمدسیویر ایرانی در بازار سیاه برای یک دوز باید بین ۵ تا ۳۰ میلیون تومان هزینه کنند. تعیین نرخ به فروشنده بستگی دارد که چه تصمیمی گرفته باشد مثلا اگر تصمیم بگیرد آن روز ۱۵ میلیون تومان از هر دوز کاسبی کند به همان قیمت می‌فروشد و این نرخ ممکن است برای هر خریدار فرق کند. به طور کلی هر بیمار برای تهیه رمدسیویر جهت استفاده در یک دوره درمان (پنج دوز) باید بین ۳۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان هزینه کند.»
این پزشک با بیان اینکه اگر افراد مبتلا در همان ابتدا و قبل از اینکه ریه درگیر شود به بیمارستان مراجعه و دارو دریافت کنند احتمال مرگ و میر تا حد زیادی کاهش می‌یابد، گفت: «اما متاسفانه به دلیل شرایط کنونی بسیاری با تاخیر به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند.»
با توجه به اینکه در روزهای گذشته میزان مبتلایان به بیماری کووید19 و تعداد افراد مراجعه کننده به بیمارستان‌ها رکوردهای جدیدی را ثبت کرده است این نگرانی وجود دارد که کمبود سرم نرمال سالین موجب شود تا بسیاری از بیماران از درمان‌های موثر محروم شوند. حال این پرسش مطرح میشود که دلیل این کمبود سرم در کشور از کجا ناشی میشود؟
سعید اویس، مشاور رئیس انجمن داروسازان ایران در یک نشست دارویی در کلاب‌هاوس اظهار کرد: «سازمان غذا و دارو حدود سه سال قبل ایراداتی را به خط تولید شرکت داروسازی شهید قاضی که یکی از اصلی‌ترین تامین کنندگان سرم در کشور است، گرفت. این شرکت نیز با صرف هزینه و سرمایه‌گذاری، اقدامات لازم را انجام داد اما سازمان غذاودارو طی چندین نامه، به این شرکا اعلام کرد که برای توقف خط تولید همچنان صبرکنند. سرانجام بهمن ماه سال گذشته، خط تولید سرم در شرکت داروسازی شهید قاضی به صورت کامل متوقف شد تا همچنان تغییرات لازم در این شرکت انجام شود.»
وی افزود: «بازگشایی خط تولید به دلایل مختلف از جمله قطعی برق، تعمیرات و تغییرات بیش از پیش‌بینی‌ها زمان برد و به همین دلیل کسری در تامین سرم مورد نیاز کشور رخ داد، این موضوع زمانی حادتر شد که با موج کرونا و مصرف روزافزون سرم مواجه شده‌ایم.»
وی تاکید کرد: «چاره‌ای جز واردات سرم به صورت فوریتی وجود ندارد، هرچند که خطوط شهید قاضی نیز تا پیش از پایان مردادماه، دوباره وارد فاز تولید خواهند شد و مشکل به صورت کلی برطرف خواهد شد.»
وی افزود: «در شرایط فعلی طبیعی است که باید توزیع سرم با دقت و نظارت انجام شود تا از پیک بیماری کرونا عبور کنیم و باید به صورت محدود و مدیریت شده، واردات سرم انجام شود. کما اینکه قبلا هم در شرایط کمبود، واردات سرم انجام شده است.»
شهاب‌الدین جنیدی، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازن تهران نیز با اشاره به تعطیلی خط تولید سرم شرکت داروسازی شهید قاضی اظهار کرد: «به نظر می‌رسد وزارت بهداشت یا سازمان غذا و دارو به دلایل رگولاتوری یک خط تولید سرم را تعطیل کرده‌اند. این کار صحیح بوده و نشان می‌دهد که وقتی یک خط تولید از اصول GMP فاصله می‌گیرد، دولت باید آن را تعطیل کند. اما مساله‌ای که وجود دارد این است که باید جایگزینی برای آن در نظر گرفته می‌شد و مثلا دو میلیون سرم وارد می‌کردند چرا که این فرآورده قیمت چندان گرانی ندارد و به راحتی می‌توانستند آن را وارد کنند.»
جنیدی اظهار کرد: «با توجه این دو دلیل، مدیریت درست این بود که وضعیت دارو رصد می‌شد تا اگر دارویی از خط تولید خارج می‌شد بلافاصله یک خط تولید راه‌اندازی می‌شد و یا اینکه محصول تمام شده را وارد می‌کردیم. همچنین اگر می‌دیدیم پلیمری گران شده واردات آن هزینه بر است قیمت تمام شده دارو را به صورت استاندارد بالا می‌بردیم.»
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران یادآور شد: «در حال حاضر سرم نمکی که برای داروی رمدسیویر کاربرد دارد دچار کمبود شده است، سایر سرم‌ها مانند یک‌سوم-دو سوم و سرم قندی- نمکی که کابردی در کرونا ندارند، می‌توانستند خط تولید آنها را که کمتر مصرف دارند به صورت موقت تبدیل به خط تولید سرم نمکی کرد تا بازار مدیریت می‌شد و این بحران رخ نمی‌داد.»
در روزهای گذشته سید حیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در نامه‌ای خطاب به شرکت‌های توزیع دارو نوشت: «با عنایت به افزایش مصرف سرم‌های تزریقی بدلیل مصرف همزمان با داروی رمدسویر و همچنین افزایش دمای هوا و به منظور مدیریت توزیع این فرآورده در سطح کشور تا اطلاع ثانوی توزیع کلیه سرم‌های تزریقی صرفا برای داروخانه‌های بیمارستانی مجاز می‌باشد. بدیهی است در صورت عدم توجه به مفاد این بخشنامه سهمیه‌های بعدی به شرکت متخطی تخصیص نخواهد یافت.»
جنیدی با اشاره به نامه محمدی در رابطه با به توزیع بیمارستانی سرم در کشور، گفت: «سازمان غذا و دارو ناچار شد به دلیل سوء مدیریت‌های شش ماه گذشته این نامه را بنویسد و چاره‌ای برای این‌کار نداشت. می‌بایست سرم‌ها را به بیمارستان‌ها تحویل می‌دادند تا بیماران بدحال دچار مشکل نشوند. اما اگر راه‌حل‌هایی که ذکر کردم را انجام می‌دادند قطعا وضعیت فعلی به وجود نیامده و کار به توزیع بیمارستانی نمی‌کشید.»
با توجه به نیاز و کمبود شدید سرم، کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو از دستور وزیر بهداشت جهت خرید فوریتی سرم تزریقی و ورود آن به زنجیره توزیع، در اسرع وقت خبر داد و گفت: «با توجه به اینکه یکی از خطوط تولید در حال اصلاح بوده است و پیشبینی کاهش نسبی تولید انجام شده بود، از مدتی قبل تمهیداتی برای خرید و واردات سرم از برخی کشورها انجام شد که متاسفانه با توجه به گرفتاری شدید این کشورها در همه‌گیری کووید19، از خروج این محموله‌ها ممانعت شد.»
وی افزود: «ظرف ۴۸ ساعت گذشته با دستور وزیر بهداشت دستور خرید فوریتی سرم تزریقی از کشور ثالث صادر شده که به‌زودی و در اسرع وقت وارد زنجیره توزیع خواهد شد. علاوه بر این سرم‌های تزریقی تولید داخل هم مدیریت می‌شوند تا در بیمارستان‌ها، مراکز درمان سرپایی و اورژانس‌ها استفاده شوند. فعلاً داروخانه‌های بیمارستانی این سرم‌ها را در اختیار بیماران قرار می‌دهند.»
نظرات بینندگان
آخرین اخبار