کاردرمانی سطح سوم خدمات سلامت

شفا آنلاین:    مهدی علیزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس انجمن علمی کاردرمانی ایران، در خصوص چالش‌های صنفی در کاردرمانی با سپید به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید.

رشته کاردرمانی با چه چالش‌هایی مواجه است؟
   به گزارش شفا آنلاین:به نقل از سپید     یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها، جایگاه ما در سطوح نظام سلامت است. توانبخشی به مفهوم عام یا کاردرمانی، سالیان زیادی جایگاه روشنی نداشته است. کاردرمانی به دلیل نوع خدمات و گستردگی خدماتی که دارد از همان سطح اولیه و پیشگیری وارد عمل شود. یعنی اینکه چه کنیم، افراد بیمار نشوند یا چه کنیم که معلولیت ایجاد نشود یا اینکه با به کارگیری چه اقداماتی برای کودکان مشکلات سلامتی و رشدی ایجاد نشود. این موضوع به خوبی در واحدهای درسی رشته کاردرمانی و هم در خدمات NICU یا مراقبت‌های ویژه نوزادان دیده شده است. لذا نظام سلامت رشته کاردرمانی را به عنوان رشته‌ای که می‌تواند در سلامت نقش بنیادین داشته باشد، نادیده گرفت، تا اینکه دولت فعلی روی کار آمد. در این دولت بهترین زمان برای دیده شدن رشته کاردرمانی مهیا شد. زیرا دولت یازدهم مساله سلامت را محور قرار داد. به‌تبع آن به رشته ما هم نگاه ویژه‌ای شد. در سال‌های اخیر حرف‌هایی که سال‌ها می‌زدیم و کسی گوش نمی‌داد، تاحدودی مورد استقبال قرار گرفت.

درحال حاضر کاردرمانی سطح چندم خدمات سلامت است؟
       با وجود پتانسیل این رشته که می‎تواند، سطح اولیه خدمات و پیشگیری باشد، اما در سطح سوم خدمات سلامت قرار دارد. یعنی اینکه فرد برود، بیمار بشود، بعداز آن باید ببینیم، چه کاری می‌شود برایش انجام داد! درصورتی در سطح اول می‌توان، اقداماتی نظیر اینکه چه کنیم فرد معلول نشود و در سطح دوم نیز چه کنیم تا شرایط فرد بدتر نشود و معلولیتش پیچیده‌تر نشود و از عوارض ثانویه‌ای که ممکن است، ایجاد شود، جلوگیری شود. حتی ما را در سطح دوم هم ندیدند. کاردرمانی در سطح سه است. یعنی فردی که کاملا معلول و ازکار افتاده شده و تمام اقدامات پزشکی روی آن انجام شده، حال برای توانبخشی مراجعه می‌کند. قطعاجواب‌دهی کاهش پیدا می‌کند. بنابراین با خیل وسیعی از افرادی مواجه می شویم که از خدمات ما محروم می شوند. باید جایگاه واقعی رشته کاردرمانی در نظان سلامت دیده شود.

درست است که خدمات کاردرمانی پرهزینه است؟
       یکی از چالش‌های ما این است که به رشته ما به عنوان یک رشته پرهزینه نگاه می‌شود. مدت‌ها پوشش‌های بیمه‎ای انجام نشد، چراکه اعتقاد داشتند، رشته ای که با معلولان و ازکارافتادگان جسمی سروکار دارد، زمان‌بر و پرهزینه است. دولت قیم است و باید برای فردی که ناتوان می‌شود، این هزینه‌ها را بپردازد. اگر به مبحث اقتصاد سلامت نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که کاردرمانی بسیار هم مقرون به صرفه است. اگر موقعی که معلولیت وسیع نشده یا عوارض ثانویه ایجاد نشده و اختلال ناتوانی در مراحل اولیه است، کاردرمانی فشرده و در عرض پنج شش سال با پوشش بیمه انجام شود، تحقیق شده که 20 تا 30 برابر در هزینه صرفه‌جویی می‌شود، تا اینکه کاری برای فرد نشود و در سطح سوم خدمات توانبخشی شود، با مشکلات بیشتر و هزینه بالاتر. یعی همان 20 تا 30 برابر. ضمن اینکه خانواده فرد هم دچار مشکلات بیشتری می‌شوند.

در دولت یازدهم رشته کاردرمانی چه تغییراتی کرد؟
        در دولت یازدهم اقبال زیادی به ما شد، هم شخص وزیر نگاه ویژه ای داشتند و اینکه در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری رسما به کلمه توانبخشی اشاره شده است. یعنی فرمودند، وزارت بهداشت کار آموزش، درمان و توانبخشی را باید انجام دهد. وزارت بهداشت در مبحث راهنماهای بالینی کمک زیادی می‌کند و دانشگاه بهزیستی را مسئول کرده تا راهنماهای بالینی رشته کاردرمانی را بنویسد. به معنی آن است که خدمات ما استاندارد و بومی می‌شود و یک قدم به پوشش بیمه‌ای نزدیک می‌شویم، چراکه بیمه می‌گوید، باید خدمات استانداردی داشته باشید. درحال حاضر این فضا فراهم شده است.

تعرفه خدمات کاردرمانی چگونه است؟
       یکی از چالش‌های رشته ما این است که هم ارائه دهنده خدمت و گیرنده خدمت، هر دو احساس می‌کنند، تعرفه ناعادلانه است. تعرفه‌های کاردرمانی جوابگوی زحماتی که همکاران ما می‌کشند، نیست. خدماتی با این ضرورت، فشاری را به کاردرمانگر وارد می‌کند که به مرور فرسایشی می‌شود. از طرف دیگر به خانواده فرد بیمار هم حق می‌دهیم، پرداخت هر جلسه 45 تا 50 هزار تومان برای بعضی افراد مقدور نیست. این خدمات شاید تا سال‌ها تکرار شود. صنف کاردرمانگر، بیمه را به عنوان یک مطالبه اجتماعی دنبال می‌کند. چراکه ما تعرفه را دریافت می‌کنیم اما این بیمار و خانواده‌اش هستند که در مضیقه و فشار قرار می‌گیرند. وقتی پوشش بیمه‌ای و حمایت‌ها نیست، فرد مجبور است درمان ناقص بگیرد.