كار درماني به‌جاي حبس

در واقع يكي از وظايف تعيين شده براي قوه قضائيه در قانون اساسي جرم‌شناسي و پيشگيري از وقوع جرم است. به همين دليل صرف‌نظر از اينكه ممكن است برداشت از قانون به اين نحوه باشد كه پيشگيري از جرم قبل از وقوع و پس از ارتكاب به آن توسط بزهكار، ديگر نهادهاي خدمات‌رساني را از ارائه خدمات ساقط مي‌كند و وظيفه دستگاه‌هاي قضائي نيز فقط به تحويل كيفر و نظارت بر زندان است. اما درباره مجازات مجرمان و به‌ويژه مجرمان پرونده‌هاي موادمخدر يكي از مسائل اساسي اين است كه اغلب بزهكاران پس از تحمل كيفر ممکن است به دليل قرار گرفتن اين افراد در محيطي كه امكان ارتباط و فعاليت مجرمانه به صورت مشترك فراهم مي‌شود، به آسيب بازگردند. بنابراين به نظر مي‌رسد افزايش تعداد مراكز براي بازپروري مجرمانه چه به شكل يك اقدام پيشگيرانه و چه به عنوان متمم مجازات يا خود مجازات اهميتي اساسي دارد تا متهمان بعد از محاكمه و محكوميت به محيط‌هاي مشخصي هدايت شوند. بايد توجه داشت كه در اين اماكن بايد زمينه اشتغال و ايجاد حرفه‌آموزي براي افراد در نظر گرفته شود تا به اين ترتيب بتوان براي مجرمان اقدامات موثر و نتيجه‌بخشي انجام داد. اميدواريم با اهتمام دستگاه قضائي اين اردوگاه‌ها و اردوگاه‌هاي نظير آن بتوانند در كاهش جرم، ايجاد فعاليت‌هاي متهمان و جرائم سازمان‌يافته موفق باشند. با توجه به اينكه در گذشته اردوگاهي به نام شورآب وجود داشته است، اميدواريم با انديشيدن تمهيدات لازم اردوگاه فشافويه به عاقبت آن دچار نشود. بايد با ايجاد قوانين جديد و پيش‌بيني سياست‌هاي مصوب در برنامه ششم از مجازات حبس جلوگيري شود زيرا افزايش جمعيت كيفري زنداني‌ها به نحوي است كه با امكانات فيزيكي سازمان زندان‌ها، نيروي انساني، طراحي برنامه‌هاي تفريحي و فرهنگي آن تناسب ندارد. هر چند سازمان زندان‌ها اقدامات در خور تحسيني را انجام داده است. اما خدمات زندانباني با جمعيت محكومان كيفري برابري نمي‌كند. بايد براي جلوگيري از تكرار تجربه‌هاي گذشته از جمله شورآب و ديگر مراكز درس گرفت تا به اين ترتيب، در اردوگاه‌هاي جديد شاهد اقدامات مناسب و تاثيرگذاري باشيم و همچون نحوه كنترل زندانيان در زندان قزلحصار بتوانيم شاهد اقدامات ثمربخش در اين زمينه باشيم. اين مهم محقق نمي‌شود مگر با فراهم‌شدن زمينه اشتغال، آن هم به اين دليل كه اين اقدامات مي‌تواند براي زندانيان نتايج مثبتي را در پي داشته باشد. در گذشته تجربيات گوناگوني مبني بر ايجاد محيط زندان‌هاي باز و نيمه‌باز براي زندانيان آزموده و اثبات شد. بايد در اين اماكن توجه به اشتغال در اولويت قرار گيرد. ايجاد اشتغال در اردوگاه و زندان‌ها باعث می‌شود كه نه‌تنها زندانيان وقت‌شان به بطالت نگذرد بلكه بعد از اتمام دوره مجازات آنها مهارتي را كسب كرده و به اين ترتيب بتوانند به اشتغال بپردازند. اميدواريم مسئولان امر در زمينه غني‌سازي اوقات فراغت و اشتغال زندانيان اقدامات اساسي را لحاظ كنند. با توجه به اينكه اكثر افراد گرفتار به موادمخدر در گروه سني جوان و نيروي كار هستند، با ايجاد كاردرماني و توجه به كم و كيف گذران زمان آنها در اين اردوگاه اميدواريم زمينه اشتغال و مهارت‌آموزي اين افراد مهيا شود. بايد تاكيد كرد كه يكي از مهم‌ترين فلسفه‌هاي زندان پيشگيري از جرم است و پيشگيري از جرم جز با ايجاد اشتغال براي زندانيان امكان‌پذير نيست. 

محمدصالح نيكبخت / حقوقدان و وكيل دادگستري
آرمان