شفاآنلاین »سلامت» پژوهشگران دانشگاه بولونیا به سرپرستی «جوزپه دی پلگرینو» در تحقیقی تازه به فرآیند «یادگیری تداعیگر» و تصمیمگیری ناسازگار پرداختند. یافتههای آنان نشان میدهد نشانههایی که فرد هنگام تصمیمگیری به آنها تکیه میکند، میتواند مرز میان نتیجهای خوب یا بد را رقم بزند.
به گزارش شفاآنلاین در این پژوهش، محققان دو گونه الگوی تصمیمگیری را بررسی کردند: «افراد نشانهمحور» (sign-trackers) که بر محرک یا علامتی که پاداش را پیشبینی میکند تمرکز میکنند و به سوی آن جذب میشوند؛ و «افراد هدفمحور» (goal-trackers) که از نشانه عبور کرده، مستقیم به سراغ خودِ پاداش میروند.
برخی افراد بیش از دیگران برای تصمیمگیری به نشانههای پیرامونی مانند تصاویر یا صداها وابستهاند؛ پدیدهای که از آن با عنوان «یادگیری پاولفی» یاد میشود. این مطالعه نشان میدهد که تطبیق باورها و فراموش کردن تداعیهای ذهنی برای این افراد، زمانی که نشانهها حاکی از نتایج پرخطر باشند، دشوارتر است. در نتیجه، این وضعیت میتواند در گذر زمان منجر به اتخاذ تصمیمهای زیانبارتر شود.
محققان از ابزارهایی چون ردیابی حرکت چشم، اندازهگیری واکنش مردمک و مدلسازی رایانهای استفاده کردند و دریافتند افرادی که بهشدت به نشانههای پیشبینیکننده پاداش جذب میشوند، باورهای خود را با سرعت کمتری بهروز میکنند و این امر به تصمیمگیریهای سوگیرانه میانجامد. پژوهشگران همچنین بر این باورند که این یافتهها بینش جدیدی درباره چراییِ رفتار انعطافناپذیر در برخی افراد از جمله مبتلایان به اعتیاد یا اختلالات وسواسی ارائه میدهد.
این مطالعه با استفاده از یک الگوی اصلاحشده «انتقال پاولفی-ابزاری» در سه مرحله انجام شده است. شرکتکنندگان در طول تمام مراحل با تصویر یک دستگاه شرطبندی (اسلات ماشین) روبرو بودند که دو نمایشگر داشت.
در مرحله نخست یا «یادگیری پاولفی»، شرکتکنندگان یاد میگرفتند کدام نشانههای دیداری نتایج مشخصی را پیشبینی میکنند. در مرحله دوم موسوم به «یادگیری ابزاری» میآموختند که چه اعمالی به کدام نتیجه منجر میشوند. در مرحله نهایی که مرحله انتقال نام گرفته، تأثیر سوگیری پاولفی بر انتخاب رفتارها مورد بررسی قرار گرفت تا روشن شود نشانههای یادگرفتهشده تا چه اندازه بر کنشهای انتخابی اثر میگذارند.
نتایج این تحقیق نشان داد افراد «نشانهمحور» یشتر تحت تأثیر محرکهای مرتبط با پاداش قرار میگیرند، چرا که تنها این گروه انبساط مردمک قابل توجهی در برابر نشانههای پاداش نسبت به نشانههای خنثی از خود نشان دادند. در همین راستا، نشانهها میتوانند مانند آهنرباهای انگیزشی عمل کرده و توجه فرد را چنان تسخیر کنند که مانع از تصمیمگیری بهینه شود.
یافتهها همچنین نشان داد که افراد «هدفمحور» در طول زمان ارزشگذاریهای خود را به سرعت به روز میکنند، در حالی که افراد «نشانهمحور» در تعدیل این ارزشها بسیار کُندتر عمل کرده و بر سوگیریهای ناسازگارانه پافشاری میکنند. در نتیجه، افراد نشانهمحور به شدت بر ارزشهای قدیمی و منسوخ تکیه کرده و همین امر آنها را به سمت انتخابهای ضعیف سوق میدهد.
رای افرادی که از اعتیاد یا اختلالات وسواسی رنج میبرند، ارتباط میان نشانهها و نتایج انتخابها میتواند به تداوم تصمیمهای نادرست منجر شود. الگوهای مشاهدهشده در این مطالعه بازتابدهنده رفتارهایی است که اغلب در میان معتادان دیده میشود؛ جایی که نشانهها با وجود عواقب ناگوار، همچنان محرکِ رفتار فرد هستند.
بنا به پیشنهاد این تیم پژوهشی، مطالعات آینده میتواند روی گروههای بالینی مبتلا به اختلالات روانپریشی متمرکز شوند و بررسی کند که آیا مداخلات دارویی یا شناختی قادر به تغییر نرخ یادگیری در این افراد خواهند بود؟
حسرتها؛ همه ما داریم
در یک مطالعه ملی که سال ۲۰۱۱ توسط موریسون و روئیز، دو پژوهشگر حوزه روانشناسی انجام شد، از ۲۷۰ آمریکایی درباره بزرگترین حسرتهای زندگیشان نظرسنجی به عمل آمد.
نتایج نشان داد بیشترین موارد پشیمانی مربوط به روابط عاشقانه (۱۹ درصد)، خانواده (۱۶ درصد)، و تحصیلات (۱۴ درصد) است.
همچنین ۱۳ درصد شرکتکنندگان بابت شغل خود حسرت میخوردند، در حالی که ۹ درصد افراد از تصمیمات خود در زمینه فرزندپروری پشیمان بودند.
