سرنخ گمشده گرانی
شفاآنلاین »اقتصاد» جهش قیمت انواع خوراکی از نیمه اول امسال تاکنون بارها خبرساز شده است؛ قیمت گوشت سفید و قرمز و تخم‌مرغ از فروردین امسال تاکنون جهشی حدود دو برابر داشتهاند و بهای برنج و حبوبات هم همین سیر صعودی را پشت سر گذاشته‌اند. جهش قابل توجه قیمت انواع خوراکی در روزهای اخیر مورد توجه محافل اقتصادی بوده است و برخی مدعی شده‌اند که فسادی مانند چای دبش در بازارهایی مانند بازار برنج و نهاده در حال وقوع است؛ در عین حال تولیدکنندگان از کمبود شدید نهاده و مواد اولیه کشاورزی و دام و طیور در بازار می‌گویند و برخی تولیدکنندگان عطای تولید را به لقای آن بخشیده‌اند. در عین حال شایعاتی از بازداشت برخی مقامات وزارت کشاورزی هم به گوش رسید که البته هیچ مقام رسمی آن را تأیید نکرد و حالا خبرها حاکی از آن است که قوه قضائیه به سازمان بازرسی کل دستور داده است تا به این ماجرا ورود کند و برخی معاونان وزارت کشاورزی هم فراخوانده شده‌اند.
جهش قیمت مواد غذایی
به گزارش شفاآنلاین جهش قیمت مواد غذایی از ابتدای امسال تاکنون مدام خبرساز بوده است. میانگین قیمت گوشت گوساله در فروردین ۱۴۰۴ حدود ۵۰۰ هزار تومان بود اما حالا بهای آن در بازار آزاد از مرز یک میلیون تومان عبور کرده است. همچنین قیمت هر کیلوگرم مرغ که در فروردین امسال حدود 90 هزار تومان بود در میانه پاییز به 150 تا 160 هزار تومان صعود کرده است. قیمت هر شانه 30عددی تخم‌مرغ در فروردین امسال بین 75 تا 84 هزار تومان بود اما در آبان‌ماه به 220 تا 230 هزار تومان رسیده است. در بازار سایر اقلام خوراکی از جمله برنج هم رشد قیمت خبرساز بوده است. هرکیلوگرم برنج هاشمی از 119 هزار تومان در فروردین امسال به حدود 250 هزار تومان رسیده است و هر کیلوگرم برنج خارجی ماه‌هاست با نرخ بیش از 100 هزار تومان عرضه می‌شود. در بازار حبوبات هم جهش قیمت‌ها خبرساز شده و در حالی که هر کیلوگرم لوبیا‌قرمز در فروردین امسال حدود 175 هزار تومان بود، هم‌اکنون بهای آن 450 هزار تومان رسیده است. بهای هر کیلوگرم نخود هم که فروردین 150 هزار تومان بود، هم‌اکنون به 190 هزار تومان رسیده است.
رشد سرسام‌آور قیمت اقلام خوراکی در گزارش‌های مرکز آمار هم مشهود است. آخرین گزارش مرکز آمار ایران از نرخ تورم مهرماه حاکی از آن است که برنج خارجی درجه یک با ۷.۷ درصد، برنج ایرانی درجه یک با ۶.۴ درصد و رشته آش با ۵.۲ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشتهاند و در بخش محصولات گوشتی اعم از گوشت قرمز و سفید، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به ماهی قزل‌آلا با ۲۳ درصد، گوشت گاو یا گوساله با ۹.۶ درصد و مرغ ماشینی با ۷.۵ درصد است. در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به تخم‌مرغ با ۱۵.۷ درصد و خامه پاستوریزه با ۳.۸ درصد بوده و در گروه میوه و خشکبار، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به لیموترش با ۴۵.۴ درصد، خربزه با ۱۳.۶ درصد، کشمش پلویی با ۱۱.۱ درصد و مغز گردو با ۱۰.۹ درصد است.
گروه سبزیجات و حبوبات هم تغییرات چشمگیری را رکورد زد؛ به طوری که بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به کدو سبز با ۵۲.۸ درصد، گوجه‌فرنگی با ۳۰.۹ درصد، سیب‌زمینی با ۲۲.۲ درصد، بادمجان با ۱۱.۶ درصد و خیار با ۱۰.۴ درصد است. اما در بخش قند و شکر، آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به سس گوجه‌فرنگی با ۳.۹ درصد، سس مایونز با ۳.۷ درصد و رب گوجه‌فرنگی با ۲.۹ درصد است. رشد قابل توجه تورم ماهانه مواد غذایی در شرایطی است که بر اساس اعلام وزارت کار هرگاه رشد ماهانه تورم مواد غذایی از 1.5 درصد عبور کند، تورم به نقطه بحرانی رسیده است.
مواد اولیه تولید کمیاب شده‌اند
فشار بازار مواد غذایی بر مصرف‌کنندگان در شرایطی رخ می‌دهد که حالا گزارش‌ها حاکی از آن است که تأمین و توزیع نهاده‌های کشاورزی با چالش اساسی مواجه شده است. مرغداران به «شرق» می‌گویند که بسیاری از تولیدکنندگان فرایند جوجه‌ریزی را متوقف کرده‌اند چراکه خوراک دام و طیور در بازار کیمیا شده است. آنها همچنین توضیح می‌دهند که گرچه دولت قیمت مصوب ذرت را در سامانه بازارگاه ۱۱ هزار‌و ۳۰۰ تومان اعلام کرده اما در عمل مرغدار آن را کیلویی ۳۰ تا ۳۱ هزار تومان خریداری می‌کند. سویا هم با نرخ مصوب ۲۰ هزار‌و ۹۰۰ تومان، نهایتا کیلویی ۴۰ هزار تومان به دست تولیدکننده می‌رسد و این موضوع هزینه تمام‌شده تولید مرغ و تخم‌مرغ و گوشت را به شدت بالا می‌برد و تولید صرفه خود را از دست داده است.
مرغداران توضیح می‌دهند: «در حال حاضر مرغ‌ها به دلیل نبود خوراک کافی، به اصطلاح به خودخوری افتاده‌اند و بسیاری از مرغداران مرغ‌های خود را زودتر از موعد به کشتارگاه می‌فرستند». توضیحات دامداران و کشاورزان هم به توضیحات مرغداران شباهت دارد. کشاورزان می‌گویند که برای تأمین بذر و کود و سم به در بسته خورده‌اند. آنها به «شرق» می‌گویند که از سال پیش هشدار داده بودند که کمبود نهاده‌های کشاورزی سبب می‌شود که کشت بهاره با مشکل مواجه شود و قیمت مواد غذایی صعودی شود اما گوش شنوایی نبوده است.
مخبری، عضو سابق هیئت‌مدیره انجمن واردکنندگان نهاده‌های کشاورزی به «شرق» می‌گوید تخصیص ارز به واردات نهاده‌های کشاورزی با مشکل مواجه شده است و زمان انتظار تخصیص ارز گاهی به بیش از شش ماه می‌رسد و همین مسئله بازار را با کمبود نهاده‌های کشاورزی و افزایش قیمت مواجه کرده است. تشکل‌های مرغداران و دامداران هم در مصاحبه‌هایی توضیح دادهاند که از دی‌ماه سال گذشته تاکنون بارها به وزارت جهاد کشاورزی، معاون اول رئیس‌جمهور و سایر مسئولان هشدار دادهاند که انبارهای استراتژیک نهاده‌ها در حال خالی‌شدن است، اما هیچ اقدام مؤثری صورت نگرفته است. اکنون حتی واردکنندگان هم به دلیل تخصیص‌ندادن ارز قادر به تأمین نهاده نیستند. این ماجرا به مجلس و سازمان بازرسی رسیده است، آن هم در حالی که شایعه بازداشت برخی مقامات وزارت کشاورزی و حتی تغییر قریب‌الوقوع وزیر کشاورزی رسید اما این شایعات تاکنون به صورت رسمی تأیید نشده است.
با این حال به‌تازگی خبرگزاری صداوسیما خبر داده است که معاونان وزارت کشاورزی با سازمان بازرسی فراخوانده شده‌اند. این نشست با دستور رئیس قوه قضائیه به سازمان بازرسی تشکیل شده است و علت التهاب در بازار نهاده‌های دامی و نارضایتی دامداران با حضور معاون امور تولیدی سازمان بازرسی کل کشور، بازرس کل امور جهاد کشاورزی، بازرسان و کارشناسان بازرسی امور جهاد کشاورزی و همچنین معاونین وزارت جهاد کشاورزی، حسن‌نژاد معاون امور تولیدات دامی، اکبر فتحی معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی، هومن فتحی سرپرست معاونت توسعه بازرگانی و جعفری مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام و دیگر مدیران و کارشناسان آن وزارتخانه مورد بررسی قرار گرفته است.
احمد اسدیان، معاون امور تولیدی سازمان بازرسی در این نشست ضمن تشریح موضوع جلسه و بیان کمبود نهاده‌های دامی و نارضایتی دامداران و مرغداران از وضع موجود که باعث کم‌شدن تولید شده و با توجه به گزارش‌ها در مورد تخلف بعضی از واردکنندگان درباره عدم عرضه به‌موقع نهاده‌ها و حتی با اخذ قیمت آن و نبود نظارت مؤثر وزارت جهاد کشاورزی بر وضع موجود از جمله عدم بررسی دقیق وضعیت دریافت لیست نهاده‌هایی که تحویل نشده‌اند، از مسئولین مربوطه خواست با ارائه آمار و اطلاعات درباره دلایل نابسامانی و التهابات موجود در بازار نهاده‌های دامی، با وجود واردات بیشتر در مقایسه با سال گذشته اعلام نظر کنند و مسئولان مربوطه پس از بیان مشکلات، تأکید کردند که پس از ورود جدی سازمان بازرسی کل کشور به این موضوع در روزهای اخیر، دستگاه‌های دولتی مربوطه از جمله بانک مرکزی و وزارت نفت اقدام به تأمین و گشایش بخشی از اعتبارات ارزی و به تبع آن بازرگانان نیز اقدام به پهلودهی کشتی‌ها، ترخیص و عرضه نهاده کرده‌اند.
در پایان معاون امور تولیدی سازمان ضمن تأکید بر ناکافی‌بودن توضیحات و با مطرح‌کردن ۱۲ سؤال از معاونین وزیر جهاد کشاورزی و مسئولان سازمان‌های مربوطه خواست موضوعات مطرح‌شده را بررسی کرده و به سازمان بازرسی کل کشور پاسخ دهند.
با تمام این اوصاف وزارت کشاورزی توپ قصور را به زمین گمرک و بانک مرکزی پاس می‌دهد و از معطل‌شدن محموله‌های وارداتی در گمرک و تخصیص ناکافی ارز از سوی بانک مرکزی می‌گوید و البته تحریم صادرات نفت و میزان ذخایر ارزی موضوعی است که نباید از کنار آن به‌سادگی گذشت و به نظر می‌رسد که تنگنای صادرات نفت و ورود ارز به کشور در این ماجرا کم‌تأثیر نباشد.
