شتاب جامعه ایرانی به سمت سالمندی
شفاآنلاین»سلامت» امروز در تقویم نام روز جهانی سالمندان به چشم می‌خورد؛ روزی برای پاسداشت جایگاه نسل‌هایی که مسیر امروز ما را ساخته‌اند. اما این روز برای ما معنای متفاوتی را به همراه دارد؛ چرا که ایران امروز به سرعت در حال حرکت به سمت سالمندی است. این روند فقط به معنای افزایش تعداد افراد سالخورده نیست؛ بلکه تغییراتی بنیادین در چهره جامعه ایجاد می‌کند.
به گزارش شفاآنلاین؛ تصویر آینده جامعه ایران، آرام اما قطعی در حال تغییر است. بیمارستان‌هایی مملو از بیمار، صندوق‌های بازنشستگی تحت فشار و خانواده‌هایی که بار مراقبت از عضو سالمند بر دوش‌شان سنگینی می‌کند. آمارها نیز این تصویر را تایید می‌کند چرا که به‌تازگی رئیس دبیرخانه شورای سالمندان کشور گفته که جمعیت سالمندان تا سال ۱۴۵۰ به رقمی نزدیک به ۳۵ میلیون نفر خواهد رسید. حالا روز جهانی سالمند فرصتی است برای آن‌که با نگاهی استراتژیک و آینده‌پژوهانه بررسی کنیم که آیا ما برای چنین آینده‌ای آماده‌ایم؟
با افزایش تعداد سالمندان، تقاضا برای خدمات درمانی تخصصی، رشد چشمگیری خواهد داشت. دکتر اصغر مشبکی‌اصفهانی، استاد مدیریت دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به چالش‌های حوزه بهداشت و درمان سالمندان می‌گوید: «یکی از چالش‌های این حوزه، کمبود نیروی متخصص در زمینه سالمندی است. در حال حاضر، تعداد مراقبان آموزش‌دیده و پرستاران متخصص برای همراهی و مراقبت از سالمندان بسیار محدود است. همچنین بسیاری از بیمارستان‌های دولتی هنوز آمادگی لازم برای ارائه خدمات مناسب به سالمندان را ندارند.»
وی همچنین می‌افزاید: «مراکز تخصصی سالمندی در بیمارستان‌های دولتی تاکنون راه‌اندازی نشده و زیرساخت‌های لازم برای ارائه خدمات تخصصی به این گروه سنی فراهم نشده است. از سوی دیگر با وجود برخورداری سالمندان از بیمه سلامت، هزینه‌های درمانی همچنان بسیار بالاست و تحت پوشش کامل بیمه‌ها قرار نمی‌گیرد.» این چرخه در صورتی که ادامه پیدا کند، شکاف‌های طبقاتی تازه‌ای را در دسترسی به خدمات درمانی برای سالمندان ایجاد می‌کند.
بار اقتصادی بر دوش سالمندان
افزایش جمعیت سالمند، بار مالی گسترده‌ای هم برای دولت و هم خانواده سالمندان به همراه دارد. چالشی که با توجه به گسترش خانواده سالمندان، خود را بیشتر نشان می‌دهد.
دکتر مشبکی‌اصفهانی ضمن بیان این مطلب که یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن، کاهش نیروی کار فعال در جامعه است، عنوان می‌کند: «با حرکت خانواده‌ها به‌سوی ساختارهای هسته‌ای و گرایش به تک‌فرزندی، جمعیت جوان به‌تدریج کاهش می‌یابد.
این موضوع منجر به افزایش بار مالی بر نظام بازنشستگی و رشد هزینه‌های عمومی می‌شود. در چنین شرایطی صندوق‌های بازنشستگی با خطر کمبود منابع مواجه خواهند شد و بازار کار نیز به‌دلیل کاهش نیروی جوان و فعال، از رشد اقتصادی بازمی‌ماند.»چ
توجه به سلامت روان سالخوردگان
آمارهای رسمی مرکز آمار ایران در تیر ماه امسال حاکی از آن است که جمعیت سالمندان کشور (۶۵ سال به بالا) حدود ۱۰میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسیده است؛ یعنی ۱۲ درصد کل جمعیت ایران. این درحالی است که ما در میان این آمار شاهد زنانه شدن سالمندی نیز هستیم و جمعیت زنان سالمند بیشتر از مردان است. اما پیری جمعیت فقط در این آمار و ارقام خلاصه نمی‌شود چرا که یکی از موارد حائزاهمیت در این دوران که سالمندان نیز از آن رنج می‌برند، بحث تنهایی و به دنبال آن انزوا و افسردگی است؛ موضوعی که دکتر مشبکی‌اصفهانی هم از آن به‌عنوان روابط اجتماعی و خانوادگی یاد می‌کند و می‌گوید: «با سالمند شدن جمعیت، آثار آن به صورت تنهایی و انزوا در افراد سالمند نمایان می‌شود. در این راستا، نیاز به شهرهایی با فضاهای دوستدار سالمند بیش از پیش احساس می‌شود.»
آن‌طور که او توضیح می‌دهد؛ کوچک شدن خانواده‌ها و گرایش به تک‌فرزندی، فرآیند مراقبت از والدین سالمند را دشوارتر کرده است. مهاجرت جوانان از شهرها و روستاهای کوچک به کلانشهرها و در مواردی مهاجرت از کلانشهرها به خارج از کشور، موجب افزایش احساس تنهایی در سالمندان شده است.
مراقب ایران فردا باشیم
برای مواجهه با جامعه‌ای سالمند با کمترین میزان چالش‌ها باید اقداماتی در دستور کار مسئولان و متولیان امر قرار گیرد. استاد مدیریت دانشگاه تربیت مدرس نیز با تاکید بر راهکارهای این مسأله، می‌گوید: «توسعه پوشش‌های بیمه‌ای برای مراقبت‌های طولانی‌مدت باید مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که در حال حاضر چنین خدماتی یا وجود ندارد یا بسیار محدود است. از طرفی تقویت خدمات مراقبت در منزل و ایجاد سیستم‌هایی حمایتی در این حوزه می‌تواند نقش موثری در ارتقای کیفیت زندگی سالمندان داشته باشد.»
به هر حال سالمندانی که امروز در پارک‌های شهر دیده می‌شوند، تنها تصویری از گذشته نیست بلکه آینده‌ای است که جامعه ایران در آستانه آن ایستاده و عبور از آن بستگی به تصمیم‌هایی دارد که همین امروز گرفته می‌شود.
