غربالگری دو سرطان مهم زنان
شفاآنلاین»سلامت» حدود ۶ میلیون و ۵۰۰هزار زن سرپرست خانوار در کشور زندگی می‌کنند که بیش از ۲۸۴ هزار نفر از آنها تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند. به گفته مدیرکل دفتر توانمندسازی زنان و خانواده سازمان بهزیستی کشور در بررسی‌های انجام‌شده ۱۱ درصد از زنان سرپرست خانوارِ مبتلا به بیماری‌های مزمن، به دارو و درمان دسترسی ندارند، همچنین شیوع برخی از سرطان‌ها و مشخصاً دو گونه سرطان مبتلابه در میان این زنان بیشتر است. به همین دلیل سازمان بهزیستی با همکاری وزارت بهداشت اقدام به راه‌اندازی برنامه غربالگری سرطان برای آنها کرده است.
به گزارش شفاآنلاین دکتر مریم خاک رنگین، مدیرکل دفتر توانمندسازی زنان و خانواده سازمان بهزیستی کشور با اشاره به وضعیت دسترسی زنان سرپرست خانوار به خدمات درمانی می‌گوید: «با وجود اینکه در قانون برنامه هفتم برای این قشر سیستم شبکه بهداشت و خدمات بیمه‌ای بسیار خوبی پیش‌بینی شده است، اما میزان بهره‌مندی زنان سرپرست خانوار از این خدمات با چالش‌هایی جدی مواجه است.» او با اشاره به اینکه در بررسی‌های انجام‌شده مشخص شد که 11 درصد از زنان سرپرست خانوار مبتلا به بیماری‌های مزمن به دارو و درمان دسترسی ندارند، توضیح می‌دهد: «برای ارتقای کیفیت سلامت جسمی زنان سرپرست خانوار جلساتی با معاونت بهداشت وزارت بهداشت برگزار و همکاری آنها را برای مشارکت در طرح غربالگری سرطان جلب کرده‌ایم. همچنین وزارت بهداشت نامه‌ای به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور ارسال کرد تا در این طرح مشارکت فعال داشته باشند.» خاک رنگین با تأکید بر اینکه اجرای طرح غربالگری سرطان می‌تواند از روند سالمندی زودهنگام زنان سرپرست خانوار پیشگیری کند، چون آنها به دلیل اشتغال در کارهای سخت و فشارهای زندگی، بیش از دیگران در معرض پیری زودرس قرار دارند، می‌گوید:«شیوع برخی سرطان‌ها مثل سرطان دهانه رحم و سینه در میان زنان سرپرست خانوار بالاتر از دیگر افراد جامعه است. پرداخت هزینه‌های درمان هم برای این افراد به مراتب دشوارتر است. بنابراین با غربالگری این دو سرطان کار را شروع کرده‌ایم و امیدواریم با بالا نرفتن آمار زنان مبتلا بتوانیم دیگر انواع سرطان را نیز در میان این زنان، تحت پوشش قرار دهیم.» اما شرم و موانع فرهنگی یکی از مهم‌ترین دلایل بالا بودن آمار سرطان در میان زنان سرپرست خانوار است. مدیرکل دفتر زنان سازمان بهزیستی معتقد است: «بیشتر این زنان به خودشان و سلامت‌شان اهمیت نمی‌دهند، باید بتوانیم نگرش آنها را تغییر بدهیم. در برخی از شهرها با موانع فرهنگی هم در این رابطه روبه‌رو هستیم. مثلاً اینکه بتوانیم زن سرپرست خانواری در استان سیستان را راضی کنیم که برای غربالگری سرطان دهانه رحم، تست پاپ اسمیر انجام دهد، شاید کار چندان راحتی نباشد، اما مطابق با قانون تأمین زنان و کودکان بدسرپرست این حق قانونی به سازمان بهزیستی داده شده است که اگر بانوان همکاری نکنند، می‌توانیم مزایای پرداختی به آنها را محدود یا حذف کنیم. هر چند این موضوع رویکرد اصلی ما نیست. اما با آموزش مستقیم و غیر مستقیم می‌توانیم آنها را برای غربالگری‌ها راضی کنیم. مددکاران را برای کار با این خانواده‌ها آموزش می‌دهیم تا بتوانند با موانع فرهنگی روبه‌رو شوند. در برخی از مناطق و در میان برخی از زنان حتی معاینات، شرم‌آور تلقی می‌شود. باید نگرش‌های زنان سرپرست خانوار را نسبت به درمان خودشان و نگرانی‌هایی که برای آن دارند برطرف کنیم. علاوه بر این یکی از مشکلاتی که وجود دارد نگرانی از نتایج درمان است که خانواده‌ها را از غربالگری باز می‌دارد. ما برای ترغیب خانواده‌ها، مددکاران را آماده خواهیم کرد.»
خدمات رایگان برای زنان سرپرست خانوار
آزمایش پاپ اسمیر زنان تست پرهزینه‌ای است. زنان سرپرست خانوار قرار است چگونه از پس تأمین این هزینه‌ها بر بیایند؟ خاک رنگین می‌گوید:«در این زمینه خدمات دولتی مطلوبی وجود دارد. این طرح بر استفاده از خدمات دولتی تمرکز کرده است. نقطه قوت طرح همکاری وزارت بهداشت با سازمان بهزیستی است که این طرح را از بقیه طرح‌ها متمایز کرده است. بر اساس نامه این وزارتخانه به مراکز بهداشت، زنان سرپرست خانواری که از طرف ما معرفی می‌شوند با یکبار مراجعه، خدمات رایگان دریافت می‌کنند. آنچه برای غربالگری‌ها هزینه‌بر خواهد بود این است که مددکاران آموزش ببینند، مراکز بهداشت مراکز درمانی را بشناسند و بعد از ارجاع افراد آنها را مورد حمایت و پیگیری قرار دهند.» مدیرکل دفتر توانمندسازی زنان و خانواده سازمان بهزیستی با بیان اینکه برنامه غربالگری برای اثربخشی بیشتر باید جاری و مستمر باشد توضیح می‌دهد: «بسیاری از کشورهایی که در شرایط توسعه یافته‌تری از ما قرار دارند، چنین برنامه‌ای را در یک بازه زمانی 30 ساله اجرا کرده‌اند تا بتوانند به پوشش 90 درصدی برسند. در کشور ما جمعیت تحت پوشش خیلی زیاد نیست، مجموعه مددکاری اجتماعی خوبی داریم و بسیاری از این خانواده‌ها را می‌شناسیم، یعنی در بخش دولتی و غیردولتی مدام با آنها در ارتباط و تعامل هستیم. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده در بهترین حالت می‌توانیم فقط 30 درصد جمعیت شهری را پوشش بدهیم که شامل جمعیتی حدود 70 هزار نفر می‌شود.» او با بیان اینکه این طرح به صورت پایلوت در برخی استان‌ها اجرا شده است، می‌گوید: «بیشترین آمار زنان سرپرست خانوار در آذربایجان شرقی و بعد خوزستان قرار دارد، اما در غربالگری که انجام شده و اجرای آزمایشی طرح در پاکدشت، استان تهران درحوزه سرطان وضعیت بدتری داشته و بیشترین آمار زنان مبتلا به سرطان در تهران شناسایی شده‌اند.»
خاک‌رنگین می‌گوید: «وزارت بهداشت هم در همین راستا نامه‌ای به دانشگاه‌های علوم پزشکی ارسال کرده و پروتکل مشخصی برای مددکاران اجتماعی در استان‌ها ابلاغ شده است تا فرآیند اجرای طرح به صورت دقیق مشخص شود. علاوه بر این، چندین جلسه با نهادها و ارگان‌های مختلف از جمله دبیر مجمع خیرین سلامت کشور برگزار شده که آنها نیز قول مساعد برای حمایت و همکاری در این زمینه داده‌اند.»
مدیر کل دفتر توانمندسازی زنان و خانواده سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه اعتبار این طرح هنوز نهایی نشده و احتمال افزایش اعتبار آن وجود دارد، می‌گوید:«تاکنون حدود 50 میلیارد تومان با تمرکز بر افراد مبتلا برای این طرح اختصاص داده شده است. امیدواریم با غربالگری تعداد مبتلایان کمتر شود تا بتوانیم سایر اختلالات مثل بیماری‌های قلبی، دیابت و... را هم تحت پوشش قرار بدهیم.»
