عفونت RSV در نوزادان؛ چرا باید به این بیماری توجه کنیم؟
شفاآنلاین»سلامت» ویروس سن سیشیال تنفسی، شایع‌ترین عامل عفونت‌های تنفسی در کودکان است و در عین حال می‌تواند موجب عفونت‌های حاد تنفسی در تمام سنین شود. این ویروس یک نگرانی بهداشتی مهم به ویژه برای نوزادان، کودکان خردسال، سالمندان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف است که به طور معمول اکثر کودکان در دو سال اول زندگی به این ویروس مبتلا می‌شوند و بعد از آن صرفاً ریسک ابتلای مجدد برایشان وجود خواهد داشت.
به گزارش شفاآنلاین سالانه ۶۰ تا ۱۶۰ هزار نفر در ایالات متحده صرفاً به دلیل ابتلاء به RSV در بیمارستان بستری می‌شوند. تظاهرات بالینی این بیماری بسته به سن، وضعیت سلامت جسمانی افراد و همچنین بسته به اینکه عفونت اولیه یا ثانویه باشد متفاوت خواهد بود. علائم اولیه آن شبیه سرماخوردگی می‌باشد یعنی بیمار با آبریزش بینی، کاهش اشتها، سرفه خشک و تب خفیف به پزشک مراجعه می‌نماید. و در موارد پیشرفته‌تر ممکن است به برونشیولیت منجر شود که با علائمی مانند خس خس سینه، تنفس سریع و سطحی ( تاکی پنه)، حرکات غیرعادی قفسه سینه (retraction) و کبودی ( سیانوز) به دلیل کمبود اکسیژن و مشکلات تنفسی شدید همراه شود. نوزادان بسیار کوچک (زیر ۶ ماه) ممکن است علائم غیراختصاصی مانند تحریک پذیری، بی حالی، کاهش تغذیه و وقفه‌های تنفسی (آپنه) را نشان دهند.
این عفونت در بزرگسالان سالم معمولاً خفیف است و با آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، سردرد و احساس خستگی همراه می‌باشد. اما این عفونت در سالمندان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند شدید باشد و منجر به ذات الریه، تشدید بیماری‌های زمینه‌ای ( مانند COPD و نارسایی قلبی) و نارسایی تنفسی شود.
انتقال RSV (Respiratory Syncytial Virus) معمولاً از طریق تماس مستقیم با ترشحات حاوی ویروس صورت می‌گیرد. زمانی که فرد آلوده سرفه یا عطسه می‌کند و یا بوسیدن و دست دادن با فرد آلوده و حتی تماس با سطوح آلوده احتمال ابتلاء را بالا می‌برد و مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ابتلای به آن عبارتند از:
- شست و شوی دست‌ها در همه مکان‌ها، مخصوصاً در مواردی که با نوزادان مواجه هستیم.
- رعایت بهداشت سرفه یا عطسه کردن (استفاده از دستمال حین سرفه یا عطسه کردن یا پوشاندن دهان و بینی به وسیله لباس ناحیه آرنج و بلافاصله شست و شوی دست‌ها)
- منع مصرف تنباکو و سایر دخانیات و اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود ناشی از آنها
به صورت کلی RSV بسیار بسیار مسری بوده و می‌تواند منجر به بروز عفونت‌های تنفسی بیمارستانی شود. (علی الخصوص در نوزادان نارس، نوزادان با مشکلات مادرزادی قلبی، افراد تحت پیوند مغز استخوان یا ارگان‌های بدن و هم چنین افراد مسن با بیماری‌های زمینه‌ای متعدد)
نحوه پیشگیری و کنترل عفونت ناشی از RSV:
- بیماران بستری یا تحت مراقبت: شست و شوی مناسب و منظم دست‌ها، استفاده از دستکش و همینطور ماسک در هنگام کار با بیمار و پوشش مناسب برای چشم‌ها در صورت مواجهه کادر درمان با بیمار مبتلا به RSV
- افراد در ریسک: مهم‌ترین نکته دور نگه داشتن بچه‌های با ضعف سیستم ایمنی ( مانند کودکانی که تحت پیوند مغز استخوان قرار دارند) از مواجهه با RSV می‌باشد. در خصوص این کودکان توصیه می‌شود حتماً در یک اتاق ایزوله در بیمارستان نگهداری شوند و ملاقات سایر افراد هم برایشان محدود شود. ضمناً در طول همه گیری ها می‌بایست پرستاران بخش‌های درگیر با RSV از مواجهه با بیماران سایر بخش‌ها خودداری نمایند.
گروه‌های پرخطر:
برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلاء به بیماری شدید ناشی از RSV هستند:
- نوزادان نارس (زیر ۲۹ هفته)
- نوزادان زیر ۶ ماه
- کودکان زیر دو سال با بیماری‌های مزمن ریوی مادرزادی (مانند دیسپلازی برونکوپولمونری) یا بیماری‌های مادرزادی قلبی
- کودکان و بزرگسالان با سیستم ایمنی سرکوب شده (مانند دریافت کنندگان پیوند)
- سالمندان بالای ۶۵ سال، به ویژه آنهایی که دارای بیماری زمینه‌ای قلبی یا ریوی هستند.
- افراد مبتلا به نقص ایمنی یا اختلالات عصبی- عضلانی که در پاکسازی ترشحات تنفسی مشکل دارند
همه گیرشناسی:
- به طور معمول RSV در فصول سرد سال ( پاییز، زمستان و بهار) شیوع پیدا می‌کند و الگوی شیوع آن ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند اتخاذ تدابیر بهداشتی ( استفاده از ماسک در همه گیری کووید) قرار گیرد. به عنوان مثال در دوران همه گیری کووید -۱۹ به دلیل استفاده همگانی از ماسک تعداد موارد ابتلاء به RSV کاهش پیدا کرده و پس از پایان همه گیری مجدد موارد ابتلاء افزایش یافته است.
- الگوی ابتلاء به RSV در دو نیمکره شمالی و جنوبی متفاوت است. در نیمکره شمالی ( از جمله ایران، اروپا و آمریکای شمالی) فصل شیوع از پاییز ( مهر و آبان) آغاز می‌شود و در زمستان (دی و بهمن) به اوج خود می‌رسد و تا اوایل بهار ( اسفند و فروردین) ادامه پیدا می‌کند. اما در نیمکره جنوبی ( مانند استرالیا و آمریکای جنوبی) فصل شیوع معمولاً از اردیبهشت تا شهریور ( پاییز و زمستان محلی) خواهد بود. و در مناطق استوایی الگوی فصلی کمتر مشخص است و RSV ممکن است در طول سال با افزایش موارد در فصل بارانی دیده شود.
- الگوی فصلی RSV معمولاً قابل پیش بینی است اما این الگو می‌تواند تحت تأثیر عوامل محیطی و رفتاری تغییر کند. آگاهی از فصل شیوع RSV برای انجام اقدامات پیشگیرانه بهداشتی، مدیریت منابع بهداشتی و زمان بندی اقدامات ایمنی زایی ( مانند استفاده از داروی پالیویزوماب) برای نوزادان پرخطر بسیار مهم و ضروری است.
روش‌های ایمنی زایی:
فرآورده‌های موجود در دنیا برای ایمنی زایی و پیشگیری از ابتلای به عفونت RSV داروهای Palivizumab ، Nirsevimab و Clesrovimab می‌باشند. این فراورده ها برای نوزادانی که در فصل شیوع RSV به دنیا می‌آیند و همچنین برای کودکانی که به دلیل مشکلاتی مانند نارس بودن، ضعف سیستم ایمنی و برخی ناهنجاری‌های مادرزادی در معرض خطر بیشتری هستند، استفاده می‌شوند.
درمان:
درمان این عفونت عمدتاً شامل اقدامات حمایتی راه‌های هوایی است و بر تسکین علائم و پشتیبانی از عملکرد تنفسی متمرکز است و درصورت تبدیل شدن به برونشیت و پنومونی، نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تر نیز به وجود می‌آید. در بین داروهای ضد ویروسی، ریباویرین جزو درمان‌های ثبت شده این بیماری می‌باشد که بسته به نیاز توسط پزشک معالج مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
