سایه شوم کشت خشخاش در کشور/آمار فزاینده اعتیاد نوجوانان
شفاآنلاین»جامعه» این روزها موضوع کشت خشخاش در کشور پس از سال‌ها ممنوعیت، جنجال زیادی به راه انداخته است. مدافعان این طرح از بازار میلیون‌ها دلاری استفاده دارویی این ماده و کشت کنترل‌شده آن در کنار امکان استفاده تحت نظارت معتادان می‌گویند و مخالفان طرح از ریختن قبح اعتیاد و ترویج مصرف و شیوع اعتیاد به‌خصوص در بین جوانان نگران هستند.
به گزارش شفاآنلاین مدافعان طرح، به‌بهانه علمی و فنی بودن کشت خشخاش، از توزیع کوپنی تریاک در زمان قبل از انقلاب یاد می‌کنند، درحالی‌که گزارش‌ها و آمار رسمی دولت و وزارت بهداری وقت، بر چندبرابر شدن مصرف و آمار اعتیاد و نیز کاهش سن اعتیاد به زیر ۱۸ سالگی حکایت دارند.
اما واقعیت ماجرا را چگونه می‌توان تفسیر کرد؟
واقعیت این است که در دهه اخیر به افراد خاصی به انحای متفاوت مجوز تولید داروهای مخدر که پیش‌ساز عمده آنها تریاک است، داده شد و این افراد در حال حاضر مجوز انحصاری صادرات داروهای مخدر را دارند و بازار سیاه داخلی با داروهای صادراتی این شرکت‌ها که به داخل کشور قاچاق معکوس می‌شوند، پر شده است. به گواهی اطلاعات ارائه‌شده رسمی، این شرکت‌ها طی فقط چندماه از سال به سود پیش‌بینی‌شده سالانه خود رسیده‌اند.
این سود سرشار، عمدتاً با استفاده از پیش‌سازهای حاصل‌شده از کشفیات نیروی انتظامی برای آنان به‌دست آمده است. حال می‌توان تصور کرد (فرض محال، محال نیست) اگر پیش‌ساز خالص‌تر و با کیفیت حاصل از کشت داخلی در اختیار آنان قرار گیرد، اول، دغدغه ناشی از کمبود پیش‌ساز به‌دلیل اعمال محدودیت کشت خشخاش و درنتیجه کاهش تولید تریاک توسط افغانستان و لاجرم کاهش کشفیات، از بین می‌رود؛ دوم، سود سرشار این شرکت‌ها به‌دلیل تولید داخلی، تضمین می‌شود؛ سوم، کشاورزانی که مجوز کاشت دریافت می‌کنند، به‌دلیل قیمت مناسب و تضمینی خرید محصول، هیچ‌گاه صحنه کشت را خالی نمی‌کنند و درنهایت، به‌دلیل رسمیت دادن به کشت خشخاش، درآمدهای مالیاتی دولت افزایش پیدا می‌کند و به این شکل، دیگر نظرات علمی و فنی در این چرخه، هرگز نمی‌تواند مانع چنین بازار صدها میلیون دلاری باشد.
هرچند امکان ایستادگی در مقابل چنین طرح سودآور توسط کارشناسان زبده و اساتید مطرح کشور به‌لحاظ علمی، دیگر به‌راحتی مقدور نیست، اما می‌توان به‌اختصار به تجربیات کشورهای دیگر و نتایج آنها برای تنویر اذهان و افکار عمومی کشور و مسئولین اشاره کرد تا بهترین تصمیم برای کشور رقم بخورد.
در بین کشورهای همسایه و نزدیک به ایران، در حال حاضر، ترکیه، افغانستان و هند به‌طور رسمی خشخاش می‌کارند و تریاک تولید می‌کنند. بهترین الگوی موفق و کنترل‌شده، ترکیه است که کشاورزانش تحت نظارت و کنترل دقیق دولت به کشت خشخاش مبادرت می‌کنند و اگر حتی به‌اندازه یک گرم از محصولات تولیدی را به دولت تحویل ندهند با جرایم سنگین مواجه می‌شوند و نتیجه نظارت بسیار دقیق و فنی دولت ترکیه این است که قاچاق کاهش پیدا کرده، خطر اعتیاد افزایش نیافته و صادرات دارویی خوبی دارد.
هند مدل دیگری از کاشت خشخاش است؛ در بعضی مناطق، محصول «ناپدید می‌شود» و به قاچاقچی‌ها می‌رسد و فساد اداری فراوانی در مجوزدهی و نظارت وجود دارد. نتیجه اینکه هند مدل نسبتاً موفق، ولی شدیداً نیازمند اصلاحات نظارتی قوی‌تر است.
بدترین مدل کاشت خشخاش مربوط افغانستان است؛ فقدان نظارت درست و دقیق، باعث افزایش شدید اعتیاد در آسیای میانه، افغانستان، ایران و پاکستان شد؛ زیرا گروه‌های تروریستی از فروش آن به‌عنوان منبع مالی استفاده می‌کردند.
امری که به‌خصوص با توجه به مطالب گفته‌شده درباره ایران و فقدان نظارت دقیق دولت بر تولیدکنندگان و صادرکنندگان داروهای مخدر و توزیع حجم وسیع داروهای قاچاق تولید داخل در کشور، باعث شده است کارشناسان با دیدگاه به‌شدت منفی نسبت به طرح کشت خشخاش در ایران بنگرند و نسبت به تبعات اجتماعی آن شدیداً نگران باشند.
بنابراین، پیش از هر اقدامی، دولت باید مسئولیت خود را در اعمال نظارت دقیق مثل ترکیه بر چرخه تولید و کاشت خشخاش بپذیرد و زیرساخت‌های لازم را تهیه کند و تا آن زمان، باید هرگونه اقدام کارشناسی‌نشده برای کشت خشخاش متوقف شود؛ زیرا درصورت بروز آسیب‌های اجتماعی شدید و جدی، کنترل عواقب به‌هیچ‌وجه به‌آسانی امکان‌پذیر نخواهد بود.
