تعارض منافع پزشکان مانع کاهش هزینه‌های درمان
شفاآنلاین»سلامت» اینکه درد را تحمل کنی و با اینکه به فکرت می‌رسد باید به پزشک مراجعه کنی، اما هزینه‌های بالای دارو و درمان مانعت شود، قصه‌ای تلخ و دردناک، اما واقعی است. تورم بالا در حوزه سلامت موجب شده برخی از مردم درمان را به تعویق بیندازند. این در حالی است که طبق اسناد بالادستی، پرداخت از جیب مردم باید به زیر ۳۰ درصد برسد. از نگاه علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور، اصلی‌ترین مانعی که موجب شده پرداخت از جیب مردم نه‌تنها طبق قوانین برنامه کاهش نیابد، بلکه هر روز بیشتر از دیروز بالا برود، تعارض منافع است. در نهایت، وضعیت به جایی رسیده که با رشد سرسام‌آور هزینه‌های سلامت، افرادی در جامعه پایشان به مطب پزشک نیز نمی‌رسد، چراکه پول رفتن به مطب را ندارند و ناگزیرند با بیماری‌شان بسوزند و بسازند یا هنگامی به پزشک مراجعه کنند که دیگر خیلی دیر شده است!
به گزارش شفاآنلاین در حالی که بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه، میزان پرداخت از جیب مردم باید به ۳۵ درصد برسد، اما در واقعیت این عدد معکوس است و مردم چیزی نزدیک به ۷۰ درصد از هزینه‌های درمان را از جیبشان می‌پردازند که در برخی موارد حتی بیشتر هم می‌شود. این واقعیتی است که حتی شخص وزیر بهداشت هم به آن اذعان دارد و می‌گوید: «اگر خواهان اجرای کاهش پرداخت هزینه‌ها از جیب مردم هستیم، باید از برنامه نظام ارجاع و پزشکی خانواده تبعیت کنیم تا کاهش پرداخت از جیب مردم محقق شود.»
منابعی که باید تأمین شود و نمی‌شود!
به گفته محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت باید بودجه بیمه‌های پایه مانند بیمه سلامت و تأمین اجتماعی به‌موقع و کافی تأمین شود. سازمان بیمه سلامت حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان از دولت و سازمان برنامه و بودجه طلب دارد و اگر این مطالبات پرداخت نشود، سهم پرداختی از جیب بیماران افزایش پیدا می‌کند.
وی همچنین گفته است: «مجموعه حوزه سلامت، ۹۷هزار میلیارد تومان به داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و پرسنل در ابتدای دولت بدهکار بود و تلاش کردیم این میزان کاهش پیدا کند. اگر ردیف‌های بودجه و مطالبات بیمه‌ها پرداخت و نظام ارجاع پیاده‌سازی شود، سهم پرداختی از جیب بیماران کاهش پیدا می‌کند.»
با تمام اینها، سال‌هاست پزشک خانواده در اجرا متوقف مانده است. برنامه‌ای که بیش از ۲۰ سال قدمت دارد، اما انگار عزمی برای اجرای آن نیست. همچنان که برخی از بدنه جامعه پزشکی معتقدند اصلی‌ترین مانع برای اجرای برنامه پزشک خانواده، همین ماجرای تعارض منافع است.
پای تعارض منافع در میان است
بابک پورقلیچ، مسئول کمیته حقوقی و بازرس و رئیس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی ایران، پیش از این گفته بود: «متأسفانه گروهی به دلایل مختلف در برابر اجرای برنامه پزشک خانواده مقاومت می‌کنند.» از نگاه وی، مسئولانی که خودشان ذی‌نفع هستند یا با جامعه هدف تعارض منافع دارند، مسئول برگزاری یک برنامه مهم می‌شوند و قاعدتاً بعد از گذشت چهار سال در قبال اجرای برنامه پزشک خانواده باید پاسخگو باشند، اما این کار را نمی‌کنند.»
به گفته پورقلیچ، گردش مالی اقتصاد سلامت آنقدر زیاد است و بخش‌های غیراز ویزیت آنقدر حجم بزرگی دارد که به طرق مختلف اعمال نفوذ می‌کنند و سعی دارند اجرای پزشک خانواده ابتر بماند. وقتی این طرح در کشور‌های دیگر به‌درستی اجرا شده و بازخورد‌های بسیار خوبی برای سلامت جامعه و اقتصاد سلامت داشته، ما چه مشکلی داریم که نمی‌توانیم این برنامه را اجرا کنیم؟
طبق توضیحات وی، اگر برآورد کنید، بسیاری از هزینه‌هایی که بیمه‌ها پرداخت می‌کنند، مربوط به هزینه‌های بستری، تصویربرداری و پاراکلینیکی است که بخشی از آنها القایی هستند. این هزینه‌ها اگر از طریق برنامه پزشک خانواده هدایت و گایدلاین‌ها از طریق سطح‌بندی خدمات اجرا شود، دیگر تقاضای القایی ایجاد نخواهد شد. همه اینها ذخیره‌سازی منابع را ایجاد می‌کند که می‌تواند آن افزایش اولیه در پرداختی به سطح یک را جبران کند، اما از جیب چه کسانی باید اینها پرداخت شود؟ از جیب آن گروه منتفع و قاعدتاً مشکلاتی به وجود خواهد آمد.
دست‌های پنهان در افزایش هزینه‌های درمان
علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور با تأکید بر اینکه باید سطح سلامت مردم را افزایش دهیم، می‌گوید: «ما نسبت به بالا بودن هزینه پرداختی مردم در درمان و دارو با رئیس‌جمهور جلساتی داشتیم و روی این موضوع تأکید کردیم، اما برخی در این‌خصوص تعارض منافع دارند.»
وی با بیان اینکه رضایت مردم بسیار مهم است، ادامه می‌دهد: «مشکلات مختلفی از جمله معیشتی وجود دارد و در حوزه سلامت نیز ما به مردم خوب رسیدگی نمی‌کنیم.» مرندی با اشاره به اینکه در ابتدای انقلاب میزان سواد خانم‌ها در ایران ۳۷درصد و مردان ۵۷ درصد بود و اکنون این سطح بالا رفته است، متذکر می‌شود: «با وجود این، هنوز نتوانسته‌ایم از این ارتقای سطح سواد جامعه برای آموزش سواد سلامت مردم استفاده کنیم.»
مرندی درباره توجه به سلامت معنوی در جامعه می‌افزاید: «روحانیون در خصوص این موضوع ابتدا می‌گفتند ما نمی‌دانیم موضوع چیست، اما الان تعداد زیادی از دانشمندان به این موضوع کمک می‌کنند.»
وی با اشاره به اهمیت زیاد عدالت در سلامت تصریح می‌کند: «متأسفانه در این خصوص دغدغه کمی وجود دارد و آن‌کس که در این حوزه آسیب زیادی می‌بیند، قشر محروم و ضعیف جامعه است.» رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران با بیان اینکه محرومان جامعه بیشترین آسیب را از عدم رعایت عدالت می‌بینند و نمی‌دانند چه حقی دارند، یادآور می‌شود: «رهبر معظم انقلاب نیز در بیانیه گام دوم انقلاب بر اهمیت رعایت عدالت تأکید داشته‌اند.» مرندی با بیان اینکه هنوز آنطور که باید به مسائل بهداشتی پرداخته نمی‌شود، می‌گوید: «افرادی هستند که از همه چیز محرومند و علم‌شان نیز کم است و حقوق خود را نمی‌شناسند.»
رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران درباره بالا بودن هزینه درمان از جیب مردم تأکید می‌کند: «ما نسبت به این موضوع و همچنین دارو و درمان با رئیس‌جمهور جلساتی داشتیم و تأکید کردیم، اما برخی در این خصوص تعارض منافع دارند. افرادی هستند که پایشان به مطب پزشک نمی‌رسد و پول رفتن به مطب را نیز ندارند و باید ابتدا به فکر آنها باشیم.»
