بیش از دو میلیون نفر از سالمندان سارکوپنی دارند
شفاآنلاین»سلامت»دو میلیون و 19 هزار نفر از سالمندان بالای 60 سال در کشور به درجاتی از سارکوپنی(تحلیل عضلات اسکلتی) مبتلا هستند. با افزایش سن، بدن به طور طبیعی توده عضلانی خود را از دست می‌دهد. این روند به طور معمول از سن 30 سالگی آغاز شده و با افزایش سن سرعت می‌گیرد. این عارضه می‌تواند منجر به ضعف، کاهش تعادل، افزایش خطر زمین خوردن و اختلال در عملکرد فیزیکی شود. بیماری سارکوپنی یکی از مهم‌ترین مباحث مرتبط با سلامت سالمندان است که مثل پوکی استخوان چهرهای خاموش دارد. به گفته متخصصان، این بیماری یک سندروم مهم سالمندی است و حرکت به سمت ایرانی سالمند، ضرورت توجه به سارکو پنی را افزایش می‌دهد.
به گزارش شفاآنلاین: افراد بالای ۳۰ سال، سالانه یک درصد از توده استخوان و یک درصد از توده عضله را از دست می‌دهند و این عدد بعد از ۶۰ سالگی سرعت بیشتری به خود می‌گیرد. دکتر رامین حشمت رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج و استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در توضیح اهمیت بالینی و اجتماعی «سارکوپنی» می‌گوید: «سارکوپنی از واژه یونانی sarx به معنای گوشت و penia به معنای کاهش یا از دست دادن گرفته شده و به کاهش تدریجی توده و عملکرد عضلانی اسکلتی در اثر افزایش سن اشاره دارد. این وضعیت، یک سندروم مهم سالمندی است که با کاهش تدریجی قدرت، حجم عضلانی و عملکرد حرکتی همراه است و در نهایت به وابستگی، زمین‌خوردگی و ناتوانی منجر می‌شود و بار سنگینی بر سیستم‌های سلامت تحمیل می‌کند. برآوردها نشان می‌دهد، شیوع سارکوپنی در جمعیت سالمند ساکن در جامعه تا حدود 30 درصد متغیر است و این تفاوت‌ها بسته به منطقه جغرافیایی و سن افراد، قابل توجه است. به همین دلیل برنامه‌ریزی برای غربالگری، پیشگیری و مداخله زودهنگام، از ضرورت‌های حیاتی نظام سلامت سالمندی در کشور به‌شمار می‌رود.»
رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج درباره نتایج مطالعاتی که در کشور برای این بیماری انجام شده است، می‌گوید: «مطالعات SARIR، طرح کوهورت سلامت سالمندان بوشهر (BEH) و پروژه ملی IMOS (مطالعه چندمرکزی پوکی استخوان ایران) تصویری روشن از وضعیت سارکوپنی در سالمندان ایرانی ارائه داده‌اند. بر اساس این پژوهش‌ها، شیوع سارکوپنی در جمعیت سالمند کشور بین ۱۴ تا ۲۴ درصد در نوسان است و این میزان در مردان به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از زنان گزارش شده است. در برخی گروه‌های سنی بالای ۷۵ سال، این رقم تا ۳۵ درصد نیز افزایش یافته است.»
۲۵۷ میلیون دلار بار اقتصادی سارکوپنی
مطالعات اپیدمیولوژی نشان می‌دهد، شیوع سارکوپنی در جهان بین مردان و زنان سالمند حدود ۱۰درصد است، او با تأیید این مطلب با اشاره به پیامدهای گسترده این بیماری توضیح می‌دهد: «سارکوپنی نه‌تنها موجب ضعف عملکرد حرکتی و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا حتی برخاستن از صندلی می‌شود، بلکه با افزایش خطر زمین‌خوردن و شکستگی (به‌ویژه شکستگی لگن) همراه است که خود منجر به بستری‌شدن، کاهش استقلال و در برخی موارد افزایش مرگ‌ومیر می‌شود. از طرفی، کاهش قدرت عضلات بر متابولیسم بدن اثرگذار است و می‌تواند به بروز بیماری‌هایی مانند مقاومت به انسولین، دیابت نوع دو و چاقی نیز منجر شود.»
به گفته این استاد دانشگاه، مطالعه ملی در سال ۲۰۲۴ در ژورنال BMC Research Notes منتشر شد تا بار اقتصادی ناتوانی ناشی از سارکوپنی در جمعیت سالمند ایران مشخص شود. بر اساس این مطالعات، بیش از دو میلیون و 19 هزار نفر از سالمندان بالای ۶۰ سال در کشور به درجاتی از سارکوپنی مبتلا هستند. این پژوهش نشان داده که حدود ۴۹ درصد از ناتوانی‌ها در مردان و ۲۸ درصد در زنان به سارکوپنی نسبت داده می‌شود. مجموع بار اقتصادی این بیماری در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲۵۷ میلیون دلار برآورد شده که شامل هزینه‌های مستقیم پزشکی، مراقبت در منزل و هزینه‌های غیرمستقیم مانند کاهش بهره‌وری است.
کاهش وزن غیرارادی و زمین خوردن‌های مکرر از جمله علائمی است که نشان می‌دهد فرد مشکوک به سارکوپنی است، دکتر حشمت به تأثیرات روانی و اجتماعی این بیماری اشاره می‌کند و می‌گوید: «سارکوپنی می‌تواند زمینه‌ساز ناتوانی جسمی، انزوای اجتماعی و افسردگی در سالمندان شود و امید به زندگی را کاهش بدهد. هزینه‌های ناشی از این وضعیت، از مراقبت‌های بیمارستانی تا توان‌بخشی و مراقبت‌های بلندمدت، بسیار بالاست. اما سارکوپنی یک پیامد حتمی پیری نیست و می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق آن را پیشگیری یا کنترل کرد. ورزش منظم، تغذیه غنی از پروتئین، مصرف کافی ویتامین D، اصلاح سبک زندگی مانند ترک سیگار و کاهش مصرف الکل از جمله ابزارهای مؤثر برای کاهش پیشرفت این بیماری هستند.»
یک‌سوم از سالمندان کشور مبتلا به درجاتی از «سارکوپنی» هستند
سال ۲۰۱۱ مطالعهای در منطقه ۶ تهران انجام شد که نشان میداد، ۲۶ درصد مردان و ۲۱ درصد زنان دچار سارکوپنی هستند. همچنین بیش از ۵۲ درصد مردان و بیش از ۲۵درصد زنان هم در معرض ابتلا بوده و کاهش توده عضلانی داشتند. این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این موضوع درباره اهمیت سبک زندگی و پیشگیری زودهنگام می‌گوید:« مطالعه کوهورت-مطالعات آینده‌نگر- بوشهر که با دقت بالا و بهره‌گیری از معیارهای اروپایی و ایرانی انجام شد، نشان می‌دهد، یک‌سوم از سالمندان به درجاتی از سارکوپنی یا ترکیب سارکوپنی و پوکی استخوان (استئوسارکوپنی) دچار هستند. این یافته‌ها اهمیت توجه به سبک زندگی، تغذیه، فعالیت بدنی و پیشگیری زودهنگام را بیش از پیش آشکار می‌کند.»
نتایج جدیدترین دستورالعمل‌ها و مطالعات بالینی منتشر شده در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که ترکیب تمرینات مقاومتی با مداخلات تغذیه‌ای مانند مکمل‌های پروتئینی و اسیدهای چرب ضروری تأثیر مشخصی بر افزایش توده عضلانی و توان عملکردی دارد. دکتر حشمت در اینباره توضیح می‌دهد: «به همین دلیل برنامه‌های ورزشی ساختاریافته مقاومتی و هوازی، همراه با آموزش تعادل، نقش مهمی در کاهش افتادن و بهبود کیفیت زندگی سالمندان دارد.»
