چگونه PTSD را پس از جنگ درمان کنیم؟
شفاانلاین»سلامت اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD یکی از شدیدترین واکنش‌های روانی به تجربه‌های آسیب‌زا است. این اختلال می‌تواند پس از مواجهه با وقایعی، چون جنگ، سانحه رانندگی، تجاوز جنسی، فجایع طبیعی، یا حتی از دست دادن عزیزان ایجاد شود. افراد مبتلا به PTSD معمولاً دچار فلش‌بک‌های دردناک، کابوس، اضطراب شدید، بی‌خوابی، بی‌اعتمادی، بی‌حسی عاطفی و دوری از موقعیت‌های یادآور حادثه می‌شوند.
به گزارش شفاآنلاین بازسازی روانی پس از PTSD، فرایندی طولانی، اما ممکن است. خبر خوب اینکه با کمک رویکرد‌های علمی و حمایت عاطفی، فرد می‌تواند دوباره به تعادل روانی و کیفیت زندگی بازگردد. در این مطلب، به بهترین روش‌ها برای ترمیم روانی پس از PTSD خواهیم پرداخت.
۱. درمان روان‌درمانی (Psychotherapy): سنگ‌بنای بازسازی
اصلی‌ترین و مؤثرترین راه برای درمان PTSD، روان‌درمانی تخصصی است. چند نوع درمان مؤثر برای این اختلال وجود دارد:
الف) درمان شناختی-رفتاری (CBT):
در این نوع درمان، فرد یاد می‌گیرد افکار تحریف‌شده یا منفی ناشی از حادثه را شناسایی و بازسازی کند. مثلاً فردی که دچار PTSD شده، ممکن است فکر کند «همیشه در خطرم» یا «همه بدخواه من هستند»؛ CBT به او کمک می‌کند تا این افکار را به چالش بکشد.
ب) درمان مواجهه‌ای (Prolonged Exposure):
در این روش، فرد با راهنمایی درمانگر، به‌تدریج با خاطرات و موقعیت‌هایی که از آنها اجتناب می‌کند مواجه می‌شود، تا اضطرابش کاهش یابد و کنترل بیشتری بر زندگی پیدا کند.
ج) EMDR (درمان از طریق بازسازی حرکات چشم):
روشی نوین که با تحریک دوطرفه مغز (از طریق حرکات چشم یا ضربه‌های متناوب) به پردازش بهتر خاطرات تروماتیک کمک می‌کند. این روش نتایج خوبی برای کاهش شدت فلش‌بک‌ها و اضطراب داشته است.
۲. دارودرمانی: کمک در زمان بحران
در بسیاری از موارد، روان‌پزشکان دارو‌هایی را برای مدیریت علائم PTSD تجویز می‌کنند. دارو‌هایی مثل مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) مثل سرترالین یا فلوکستین می‌توانند افسردگی و اضطراب را کاهش دهند. دارو‌های خواب‌آور یا ضداضطراب هم ممکن است در کوتاه‌مدت کمک‌کننده باشند.
مهم است که دارو زیر نظر متخصص مصرف شود و تنها ابزار درمانی تلقی نشود، بلکه در کنار روان‌درمانی استفاده گردد.
۳. نوشتن و حرف زدن
یکی از روش‌های مؤثر بازسازی روانی، نوشتن درباره تجربه‌ها یا صحبت کردن در محیط امن است. این کار به مغز کمک می‌کند تا تجربه را پردازش و طبقه‌بندی کند. نوشتن خاطرات، ترس‌ها یا رؤیا‌ها روی کاغذ، به نوعی نقش تخلیه احساسی و سامان‌دهی ذهن را دارد.
همچنین گروه‌درمانی یا شرکت در جلسات همیاری برای افراد دارای PTSD می‌تواند تجربه‌ی «درک شدن» و «تنها نبودن» را برای فرد به ارمغان بیاورد، که خود یک گام مهم در ترمیم روان است.
۴. مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرینات ذهن‌آگاهی
تمرین‌هایی مانند یوگا، مراقبه، تنفس عمیق و ذهن‌آگاهی به فرد کمک می‌کنند تا از افکار ناگهانی و خاطرات آسیب‌زا فاصله بگیرد و بر لحظه حال تمرکز کند. این تمرین‌ها:
ضربان قلب را کاهش می‌دهند
ذهن را آرام می‌کنند
خواب را بهبود می‌بخشند
حس کنترل بر بدن و روان را افزایش می‌دهند
ذهن‌آگاهی به‌ویژه برای افرادی که دچار بی‌قراری، اضطراب مزمن یا حملات پانیک هستند، بسیار مفید است.
۵. تنظیم سبک زندگی؛ بازیابی آرامش در جزئیات
تغییرات کوچک در زندگی روزمره می‌توانند به بازسازی روانی کمک کنند:
ورزش منظم مثل پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری باعث ترشح اندورفین و حس بهتر می‌شود.
تغذیه سالم: کاهش مصرف قند، کافئین و الکل و افزایش مصرف غذا‌های مغذی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روان بگذارد.
خواب منظم: ایجاد روتین خواب (مثل رفتن به رختخواب در ساعت مشخص، حذف موبایل قبل از خواب، و تاریک کردن اتاق) بسیار مهم است.
کاهش مصرف رسانه: تماشای اخبار جنگ، خشونت یا تکرار تصاویر تروماتیک می‌تواند مانع بهبودی شود.
۶. حمایت عاطفی و نقش اطرافیان
داشتن خانواده یا دوستانی که بدون قضاوت، شنونده و حامی باشند، در روند درمان بسیار اهمیت دارد. مهم است که اطرافیان:
عجله‌ای برای "عادی شدن" فرد نداشته باشند
تجربیاتش را انکار نکنند
او را به پیگیری درمان تشویق کنند
حضور آرام و بی‌قضاوت خود را حفظ کنند
اگر خودتان از اطرافیان فرد مبتلا هستید، صبر و آموزش در این زمینه بسیار مهم است.
۷. هنر، موسیقی، و طبیعت
درمان‌های خلاقانه مثل نقاشی، موسیقی‌درمانی، سفالگری یا حتی کار با گل و گیاه، به افراد کمک می‌کنند احساسات سرکوب‌شده را به شیوه‌ای غیرکلامی بیان کنند. همچنین گذراندن وقت در طبیعت، کوه‌پیمایی یا باغبانی می‌تواند تأثیر آرامش‌بخشی بر مغز داشته باشد.
بازسازی روانی بعد از PTSD یک مسیر تدریجی، اما قابل‌طی است. درمان موفق ترکیبی از روان‌درمانی تخصصی، مراقبت از بدن، نوشتن و تخلیه احساسی، مدیتیشن، حمایت اجتماعی و زمان است. هر فردی با سرعت خاص خود پیش می‌رود و هیچ نسخه واحدی وجود ندارد. اما با حمایت درست، امید، و پیگیری مستمر، می‌توان دوباره تعادل روانی را باز یافت و زندگی‌ای باکیفیت‌تر ساخت.
