ایران جزو ۱۸ کشور برتر گردشگری سلامت
شفاانلاین»سلامت چند روز پیش یک زن ایرانی مقیم خارج، جانش را پس از انجام «عمل زیبایی غیراستاندارد» توسط فردی فاقد صلاحیت به عبارتی پزشک‌نما از دست داد؛ موضوعی که بار دیگر زنگ خطر جولان افراد فاقد صلاحیت در امور زیبایی را به صدا درآورد. این اتفاقات در حالی رقم میخورد که به گفته مسئولان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، ایران جزو 18 کشور برتر گردشگری سلامت در دنیاست.
به گزارش شفاآنلاین افتادن گردشگران سلامت در چاله مراکز بیماریاب فعال فضای مجازی می‌تواند ضربه‌ای به اعتبار توریسم درمانی کشور باشد. در این مورد دکتر بابک نیکومرام رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، درباره عملهای زیبایی که از سوی غیرمتخصصان انجام می‌شود، می‌گوید: «بروز چنین فجایعی در«قلب پایتخت» و نه در مناطق دورافتاده، نشان می‌دهد که نظارت سنتی، دیگر پاسخگو نیست. در فضای مجازی فعالیت‌های پزشکی غیرمجاز به وفور دیده می‌شود، اما نهادهای علمی و انجمن‌ها مانند انجمن جراحان پلاستیک در کانالهای مجازی قدرت اجرایی ندارند. به همین دلیل نبود ابزار رسمی رصد و واکنش به موقع، به سودجویان مجال جولان داده است.»
تهدید جدی برای اعتبار بین‌المللی توریسم درمانی ایران روی دیگر این اتفاقات ناگوار است که دکتر نیکومرام توضیح می‌دهد: «این اتفاق نه‌تنها خانواده‌ای را داغدار کرده، بلکه ضربه‌ای به اعتماد جهانی بر پیکر نظام سلامت کشور است. فردی برای دیدار خانواده‌اش آمده، اما در کشور خود جان می‌سپارد، آن هم با برچسب «جراحی زیبایی در ایران»! اگر اعتبار توریسم درمانی کشور برایمان مهم است، باید از بروز چنین فجایعی با جدیت جلوگیری کنیم.»
استفاده غیرقانونی از عنوان «پزشک» و سوءاستفاده از مُهر پزشکی یکی از مشکلاتی است که رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران درمورد آن می‌گوید: «در پرونده اخیر، یعنی فوت خانم 65 ساله به دلیل عمل زیبایی، متهم با سابقه جعل، فحشا و حمل سلاح، با مدرک دیپلم تجربی خود را «دکتر» معرفی کرده و اقدام به تبلیغ، ویزیت و جراحی می‌کند. عجیب اینجاست که از مُهر پزشک واقعی استفاده کرده است و برگه‌های بیماران را هم امضا میکرد. لازم است با این معدود پزشکان مُهرزن نیز برخورد جدی و قاطع انجام شود، چرا که مشارکت مستقیم در ارتکاب جرم و بازی با جان انسان‌ها دارند. متأسفانه در گزارش‌های دیگر هم دیده شده، برخی پزشکان مُهرزن در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دارای مجوز وزارت بهداشت نیز در این چرخه سودجویی سهیم هستند که مسئولیت خطیر مدیران فنی، متخصصان بیهوشی و کادر اتاق عمل را زیر سؤال می‌برند.»
لزوم تشدید بازرسی‌های میدانی و هوشمند
به گفته این پزشک متخصص، باورپذیر نیست که فردی بدون مدرک پزشکی، با سابقه کیفری و مطب غیرمجاز بتواند ماه‌ها به‌صورت علنی فعالیت کرده و کسی نیز مانع او نشود. او می‌گوید:« انتظار می‌رود بازرسان و ناظران وزارت بهداشت با جدیت، استمرار و استقلال بیشتری وارد عمل شوند. نظارت باید نه‌فقط دوره‌ای، بلکه فعال، رندوم و با ردیابی دیجیتال و سیستمی باشد. همچنین باید ورود قاطع قانونگذار و قوه قضائیه را برای مقابله با مداخله‌گران داشته باشیم.»
مجازات‌های فعلی برای مداخله‌گران در امور پزشکی بازدارنده نیست، موضوعی که دکتر نیکومرام درباره آن توضیح می‌دهد: «ضروری است مجلس شورای اسلامی مجازات‌های سنگین‌تری برای «مداخله در درمان، استفاده غیرمجاز از عناوین علمی و اجاره پروانه پزشکی» پیش‌بینی کند، از جمله محرومیت دائم از فعالیت در مراکز درمانی، ضبط اموال حاصل از جرم و پیگرد کیفری برای مشارکت‌کنندگان. همچنین پیشنهاد می‌شود، پایگاه داده تخلفات را ایجاد کنند و کادر پزشکی و مدیران مراکز درمانی را ملزم کنند تا گزارش فوری و بدون واسطه موارد تخلف را ثبت کنند.»
ایجاد نظارت پذیری با تعریف کلینیک های زیبایی در ساختار رسمی
یکی از عوامل مؤثر در رونق فعالیت مداخله‌گران، کندی، پیچیدگی و پرهزینه بودن فرآیند قانونی ورود متخصصان واقعی به بازار کار است. رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران با اشاره به اینکه درخواست داریم فرآیند صدور مجوز مطب برای فارغ‌التحصیلان رشته فوق‌تخصصی جراحی پلاستیک تسهیل شود، بیان می‌کند: «باید با کاهش بوروکراسی اداری و هزینه‌های غیرضرور، فرصت خدمت برای نیروهای آموزش‌دیده و متعهد فراهم شود. حضور فعال این متخصصان در سطح جامعه، سدی محکم در برابر گسترش سودجویان فاقد صلاحیت خواهد بود و به ارتقای سطح خدمات ایمن و علمی نیز کمک خواهد کرد. همچنین پیشنهاد می‌شود تدوین و تصویب آیین‌نامه ایجاد کلینیک‌های فوق‌تخصصی جراحی پلاستیک در دستور کار وزارت بهداشت قرار گیرد. متأسفانه تاکنون این نوع کلینیک به‌صورت رسمی در ساختار مصوب کلینیک‌های درمانی تعریف نشده است. بدین ترتیب با ایجاد این ظرفیت قانونی، می‌توان بستری استاندارد، ایمن و نظارت‌پذیر برای ارائه خدمات جراحی پلاستیک فراهم کرد تا مسیر جذب بیماران از سوی مراکز غیرمجاز مسدود شود و افرادی که با عنوان توریسم سلامت وارد کشور می‌شوند، در چرخه‌ای درست و سالم خدمات سلامت را دریافت کنند.»
بــــرش
طراحی سامانه‌ای برای رصد گردشگران سلامت
در گذشته افراد برای دریافت خدمات درمانی از کشورهای درحال توسعه به کشورهای توسعه‌یافته سفر می‌کردند اما این روند اکنون به دلیل هزینه‌های بالای درمان تغییر کرده است. به گفته کارشناسان، حدود 30 تا 70 درصد کسانی که از توریسم سلامت استفاده می‌کنند، مسافران کشورهای در حال توسعه هستند. چراکه هزینه‌های درمان و جراحی این کشورها مثل کشورمان ایران کمتر است، اما باید ساز و کاری تعبیه شود تا مسیر ورود گردشگران سلامت به کشور به بیراهه ختم نشود.
دکتر انوشیروان محسنی بندپی، معاون وزیر میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی در این مورد می‌گوید: «سامانه‌ای طراحی شده که تمام موارد مربوط به بیماران گردشگر را رصد کند. تمام خدمات مربوط به این گردشگران شامل اقدامات پذیرش و هتلینگ بر عهده وزارت میراث و در بیمارستان شامل بستری و خدمات درمانی بر عهده بیمارستان‌هاست. پایلوت این سامانه از خراسان رضوی آغاز شده است.»
دکتر بندپی در پاسخ به سؤال «ایران» درباره رقم واقعی درآمدزایی کشور از گردشگری سلامت می‌گوید:« سال 2022، بین 900 هزار تا یک میلیون گردشگر سلامت داشتیم که ارزآوری 2 میلیارد یورویی داشتند. این آمار از وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه، سامانه سپاس وزارت بهداشت و آمار دفاتر گردشگری سلامت جمع شده است. بر اساس اعلام wttc- سازمان جهانی سفر و گردشگری- ایران جزو 18 کشور مقصد برتر گردشگری سلامت در دنیاست. کشور ما نه تنها در خدمات زیبایی، بلکه در دندانپزشکی، پیوند کبد و درمان ناباروری جزو 5 کشور پیشرفته دنیا محسوب می‌شود.»
هر توریسم سلامت معادل 50 بشکه نفت آورده دارد. موضوعی که دکتر بندپی درباره آن توضیح می‌دهد: «توریسم سلامت آورده‌های زیادی در مباحث اشتغال و توسعه ساختارهای بیمارستانی، تحقیقاتی، آموزشی و همکاری‌های بین‌المللی و حتی تجهیزات پزشکی، طب سنتی، مباحث اجتماعی و فرهنگی و ایجاد ذهنیت مثبت نسبت به کشورهای دیگر دارد. توریسم سلامت به لحاظ درآمدی هم جایگاه ویژه‌ای دارد. یک گردشگر تفریحی چیزی حدود 700 تا 1500 دلار هزینه می‌کند، اما در توریسم سلامت این عدد به 3 هزار تا 3500 دلار می‌رسد که در ایران حدود 2 هزار تا 2500 دلار مد نظر است. یعنی هر توریست سلامت در ایران با دلار 80 هزار تومانی، معادل فروش 50 بشکه نفت آورده دارد.»
بر اساس برنامه هفتم توسعه، هدفگذاری برای درآمدزایی از گردشگری سلامت ۶ میلیارد یورو تعیین شده است که معاون وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در این باره می‌گوید:« گردش مالی گردشگری سلامت بیش از 100 میلیارد دلار است و در برنامه هفتم توسعه باید این عدد برای کشور ما به 6 میلیارد یورو برسد. در حال حاضر 320 بیمارستان برای خدمات توریسم سلامت فعال شدند و 18 مرکز هم برای درمان ناباروری داریم. ایران در زمینه خدمات ناباروری، چشم‌پزشکی، اورولوژی و زیبایی جزو رشته‌های پرطرفدار میان گردشگران خارجی است.»
مراکز بیماریاب، معضل جدید حوزه زیبایی
از دیگر معضلات نگران‌کننده، ظهور مراکز به‌اصطلاح بیماریاب در فضای مجازی است که در قالب «کلینیک‌های زیبایی آنلاین» و بدون مجوز فعالیت می‌کنند. موضوعی که دکتر نیکومرام هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «این صفحات، اغلب با تصاویر اغواکننده و تبلیغات حرفه‌ای اقدام به جذب بیمار کرده و سپس بیماران را در ازای دریافت پورسانت به برخی افراد یا پزشکان معرفی می‌کنند. فعالیت این مراکز نه تنها غیرقانونی است، بلکه نقش واسطه‌ای آنها در سوق دادن بیماران به سوی افراد غیرمتخصص و غیرمجاز تهدیدی جدی برای سلامت جامعه محسوب می‌شود.»
یکی از راهکارهایی که جلوی مداخله‌گرهای غیرمجاز را میگیرد، ارتقای سواد سلامت عمومی و معرفی ابزارهای اعتبارسنجی است که دکتر نیکومرام در این باره می‌گوید:«یکی از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با مداخلات غیرقانونی در حوزه سلامت، ارتقای سواد سلامت عمومی مردم است. بسیاری از افراد، بویژه در فضای مجازی، فقط با دیدن چند تصویر اغواکننده یا تبلیغات پرزرق و برق، جذب مراکز غیرمجاز می‌شوند. در حالی که با چند کلیک ساده می‌توان از اصالت و صلاحیت پزشک اطمینان یافت. از مردم می‌خواهیم پیش از انجام هرگونه عمل زیبایی یا مراجعه به مراکز زیبایی، با مراجعه به سامانه رسمی سازمان نظام پزشکی ایران، هویت و تخصص پزشک مورد نظر را بررسی کنند. در این سامانه می‌توان با وارد کردن نام پزشک یا شماره نظام پزشکی، از وضعیت پروانه، تخصص و اعتبار آن فرد اطلاع پیدا کرد، بنابراین هرچه مراجعه مردم به منابع رسمی بیشتر شود، فریبکاری سودجویان و متقلبان کمتر خواهد شد.»
