طرح کاهش مهریه، علیه زنان
شفاانلاین»جامعه مهریه و تعیین عدد آن، شاید در ابتدای امر چندان مساله مهمی به نظر نرسد، و خانواده‌ها با گفتن اینکه مهریه را چه کسی داده و چه کسی گرفته است، مساله را به شوخی برگزار کنند، اما سالن‌های دادگاه‌های خانواده که پر و خالی می‌شوند، دال بر این علت است که مهریه را هم می‌دهند و هم می‌گیرند.
به گزارش شفاآنلاین هرچند مهریه برای زنان، در جامعه‌ای که چندان به نقش اثرگذار آنها و مسائل پیچیده‌شان، وقعی نمی‌نهد، به طوری که برای رسیدن به حداقلی‌ترین حقوق‌های فردی و اجتماعی خود، باید کفش آهنین به پا کنند و بجنگند، مهریه به عنوان یک پشتوانه حداقلی محسوب می‌شود. این روزها در مجلس طرحی درحال بررسی است که براساس آن ضمانت اجرایی مهریه را از ۱۱۰ به ۱۴ سکه کاهش می‌دهد. حالا اما معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با این طرح مخالفت کرده است. هرچند این طرح هنوز به تصویب نرسیده است، اما نگاه نگران زنان در جامعه و واکنش آنها به این طرح کاملا مشهود است. این درحالی است که فعالان زنان این قانون را دخالت در درون خانواده و مسائل و عرف اجتماعی می‌دانند.
زنجیره مشکلات زنان
در همین راستا، زهرا نژادبهرام، فعال حوزه زنان و پژوهشگر، گفت: من فکر می‌کنم که موضوع مهریه، موضوع امنیت زنان، موضوع خشونت علیه زنان، همه این موارد به هم متصل است. زمانی که ما نمی‌توانیم مسائل زیرساختی زندگی اجتماعی زنان را برطرف کنیم، موضوع اشتغال زنان، مساله امنیت اجتماعی زنان، وقتی این مسائل هنوز روی دست ما مانده است، الان مساله‌ای به نام مهریه و مقدار آن، تبدیل می‌شود به یک موضوع بسیار جدی و بعد آن را تبدیل به طرح قانون می‌کنند. من متاسفم که موضوع لایحه نفی خشونت علیه زنان، در صندوق‌های مجلس خاک خورد و بعد آمد در کمیسیون مشترک و بعد کمیسیون مشترک بسیار تغییرات جدی در آن انجام داد که دولت مجبور شد لایحه را پس بگیرد. به‌نظر می‌رسد که درواقع این مساله تعداد مهریه موضوعیتی ندارد. این فعال حوزه زنان با اشاره به اینکه مهریه موضوعی توافقی است، در ادامه بیان کرد: مهریه مساله‌ای توافقی است، میان زن و مرد و بین خانواده دوطرف، ورود حاکمیت به این عرصه‌ها بجز اینکه خانواده‌ها را دچار مشکل و مجبور می‌کند که از راه‌های دیگری این مسائل را پیگیری کنند، کار دیگری انجام نمی‌دهد. برای من عجیب است که حاکمیت و قوه مقننه در مسائل خُرد اجتماعی و درون خانواده‌ها ورود پیدا می‌کند. نژادبهرام با بیان اینکه مقدار مهریه سبب ایجاد آسیب‌هایی می‌شود، افزود: درست است که یک آسیب‌هایی وجود دارد. برخی از افراد به دلیل عدم پرداخت مهریه، عدم پرداخت نفقه مجبور هستند که هزینه‌هایش را بپردازند. اما اینها موارد نادری است، من نمی‌گویم که اصلا وجود ندارد، وجود دارد اما مساله، مساله خانواده است. شما تنها اگر موضوعیتی به نام اینکه مهریه‌های زیاد شده است و مسائلی از این دست، می‌شود اینها را در بحث فرهنگ‌سازی و ارتباطات اجتماعی بررسی کرد و اقدام‌های فرهنگی و اجتماعی را در جامعه به کار گرفت. آموزش‌های لازم را برای حفظ بقا و استحکام خانواده‌ها آموخت. برای هر مساله‌ای که نمی‌شود قانون گذاشت. شما برای خصوصی‌ترین مسائل جامعه قانون می‌گذارید. قانون براساسی باشد که امکان اجرای آن وجود داشته باشد. درست است که قانون برگرفته از نیازها و عرف اجتماعی است، که در درون جامعه وجود دارد و در جامعه قانون به وجود می‌آید. اما برای هر مساله‌ای نمی‌شود قانون وضع کرد. ورود حاکمیت به این مسائل، جز خسارت تبعات دیگری به همراه ندارد. برخی مسائل را به جامعه واگذار کنیم. اگر نگرانی‌هایی وجود دارد، باید با فرهنگ‌سازی آنها را برطرف کرد.
مسائل اصلی زنان در حاشیه
او با اشاره به اینکه شما اصلی‌ترین مسائل زنان را که امروز وجود دارد به حاشیه راندید، افزود: شما به اصلی‌ترین مسائل زنان بی‌توجه هستید، بعد با تغییر اسم و وحشتی که از کلمه خشونت در درون بخشی از تصمیم‌گیران وجود دارد، درحالی که متاسفانه شاهد اتفاقات تلخی مانند این هستیم که همین هفته گذشته بود که مردی زنش را در ملأعام به قتل رساند. یا سال گذشته که مردی سر زنش را در سطح شهر می‌چرخاند یا پدری که یک ماه قبل بود که دخترش را در شهرستان‌های اطراف تهران به قتل رساند. آنقدر اینها مسائل کم‌اهمیتی است که نمایندگان مجلس، امروز دغدغه مهریه دارند و یک امر خصوصی درون خانواده را تبدیل کرده‌اند به یک امر قانونی و حقوقی. نژادبهرام در رابطه با میزان مهریه نیز گفت: مساله مهریه را باید واگذار کنیم به خانواده‌ها و عرف اجتماعی. ورود پیدا کردن حاکمیت به این حوزه، بجز خسارت چیز دیگری به دنبال نخواهد داشت. او درباره نگرانی‌های زنان در جامعه نسبت به طرح کاهش مهریه نیز گفت: بالاخره مهریه تنها تضمین زنان برای این است که به حقوق خود در خانواده برسند. شما با دست‌اندازی به این حق زنان، در واقع آنها را از یکی از حقوقی که شرع و قانون و عرف به آن پایبند است، محروم می‌کنید. چگونه است که این مساله نمی‌تواند برای آنها که به دنبال قانونی شدن این طرح هستند، نگرانی ایجاد کند؟ برای شما به عنوان قانون‌گذار. چگونه می‌توانید حقوق افراد را با استفاده از ظرفیت‌هایی که قانون در اختیارتان قرار می‌دهد، تبدیل کنید به یک مساله‌ای که نگرانی‌های اجتماعی و خانوادگی را در درون خانواده‌ها و زنان ایجاد کند؟ من مطمئنم که خانواده‌ها راه‌های دیگری را برای این مساله پیدا می‌کنند. نه تنها نمی‌توانند ظرفیت‌های لازم را برای دغدغه‌های احتمالی شما را برای کاهش زندانیانی که به‌خاطر مهریه در زندان هستند، جبران کند، بلکه منجر به یک سری تبعات پیش‌بینی نشده‌ای می‌شود. مثلا ممکن است که همین امر منجر به این شود که افراد بگویند ما دخترمان را به این شرط می‌دهیم که یک ملک را به عنوان پشتوانه‌اش قرار دهید. زیرا خانواده که نمی‌تواند دخترش را بدون پشتوانه وارد یک زندگی خانوادگی کند. خانواده دختر و هم زنان نسبت به این مساله دل نگرانی دارند. اینکه قرار باشد همه بار حقوقی زندگی خانوادگی و اجتماعی، همه بار اقتصاد اجتماعی، همه بار اخلاق اجتماعی را زنان در یک جامعه به دوش بکشند، به واقع عجیب و غریب است. چگونه می‌شود که یک جامعه این چنین به زنان خودش فشار بیاورد؟
مخالفت دولت
همچنین زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده نیز در گفت‌وگو با ایسنا در این باره واکنش نشان داده و اظهار کرد: مطالعات نشان داده حتی در دوره‌ای که ضمانت اجرایی مهریه به ۱۱۰ سکه کاهش یافت، این اقدام منجر به کاهش دعاوی یا میزان مراجعه به دادگاه‌ها نشد. در واقع، این نوع تصمیم‌ها راهکار مؤثری برای تحکیم خانواده نیست. لذا تغییر و اصلاح ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و کاهش سقف اجرایی مهریه از ۱۱۰ به ۱۴ سکه از نظر ابعاد فقهی، حقوقی و اجتماعی آن جای نقد دارد که لازم است پیشنهاداتی دیگر جایگزین اصلاح این ماده شود. وی با بیان اینکه در همین راستا، دولت و معاونت امور زنان و خانواده با این طرح اعلام مخالفت کرده‌اند، افزود: باید توجه داشت که این موضوع در قالب لایحه از سوی دولت ارائه نشده، بلکه طرحی است که در مجلس در حال بررسی است و ما نیز به‌طور رسمی مخالفت خود را از طریق معاونت پارلمانی ریاست جمهوری به مجلس اعلام کرده‌ایم. وی ادامه داد: نظر و پیشنهاد کارشناسی معاونت مبنی بر این است که مهریه در نظام حقوقی ایران صرفا دینِ زوج یا یک تعهد مالی نیست، بلکه ابزاری حمایتی مهم برای زنان، به ویژه در شرایطی است که برخی حقوق دیگر مانند حق طلاق در انحصار زوج قرار دارد چرا که کاهش سقف اجرایی مهریه بدون اصلاح و همراهی سایر مقررات مرتبط در قوانین خانواده، می‌تواند موقعیت حقوقی و اقتصادی زنان را به طور قابل توجهی تضعیف کند. بنابر اظهارات بهروزآذر، محدود کردن اجرای مهریه به ۱۴ سکه فاقد مستندات صریح شرعی بوده و برخلاف اختیار قانونی و شرعی زوجه در مطالبه حق خود است و صرفا می‌توان با قید «عندالاستطاعه» با پذیرش زوجه بر آن محدودیت ایجاد کرد.
